6 variant 1 Valent bog‘lanishlar nazariyasiga muvofiq, koordinatsion birikmalarda markaziy ion bilan ligandlar orasida donor-akseptor
bog‘lanish hosil bo‘ladi: markaziy ion akseptor, ligandlar donor vazifasini bajaradi, bu nazariyada markaziy ion orbitallarining
gibridlanishi ham nazarda tutiladi. Nazarda tutiladigina emas, xatto muhim ahamiyatga ham ega. Gibridlanish konsepsiyasi
koordinatsion birikmalar uchun L. Poling tomonidan rivojlantirildi. Bu konsepsiya, koordinatsion birikmalarning struktur
formulalarini valent bog‘lanishlar usuli asosida izohlashga imkon beradi
Misol tariqasida koordinatsion ion [Ag(NH3),]+ ni valent bog‘lanishlar nuqtai nazaridan qarab chiqaylik. Kumush ioni Ag+ ning
faqat tashqi valent qavatni tasvirlasak. Misol tariqasida koordinatsion ion [Ag(NH3),]+ ni valent bog‘lanishlar nuqtai nazaridan
qarab chiqaylik. Kumush ioni Ag+ ning faqat tashqi valent qavatni tasvirlasak: Ag+ Kumush ionining 5s- va bitga 5r-
orbitallaridan ikkita gibridlangan sp orbital hosil bo‘ladi. ning bu ikkita gibrid orbitaliga ikkita ammiak molekulasi yaqin kelib,
bu gibrid orbitallarni NH3 molekulalari o‘zining taqsimlanmagan elektron juftlari ishg‘ol etgan orbitallari bilan qoplaydi:
Natijada ammiakning taqsimlanmagan elektron jufti kumush bilan azot atomi orasida umumlashadi, bu holat elektron jufti
uchun energetik jihatdan afzalrok, bo‘ladi, bunday koordinatsion bog‘lanish oddiy kovalent bog‘- dan farq qilmaydi.
Natijada ammiakning taqsimlanmagan elektron jufti kumush bilan azot atomi orasida umumlashadi, bu holat elektron jufti uchun
energetik jihatdan afzalrok, bo‘ladi, bunday koordinatsion bog‘lanish oddiy kovalent bog‘dan farq qilmaydi.
2 Analizda moddalar aralashmalarining tarkibi tekshirilganligi uchun bir tarkibiy qismiga mos keluvchi signal ikkinchisining signal
qiymatiga tegishli ta’sir ko‘rsatadi. Bu esa analizda xatolarga olib keladi. Analiz har qancha ehtiyotkorlik bilan bajarilganda ham,
ayrim xatoliklar, albatta, bo‘ladi va olingan natija aniqlanayotgan moddaning haqiqiy miqdoridan farq qiladi. Aniqlanadigan
qiymatni haqiqiy qiymatdan farqiga analizning xatosi deyiladi. Har qanday o‘lchashda u yokibu miqdordagi xatoga yo‘l qo‘yilishi
va xatoning to‘liq oldini olish imkoni yo‘qligi sababli analizda xatolar hisobga olinishi kerak. Nisbiy xato Anisdeb, mutloqxatoning
aniqlanayotgan kattalikka nisbatining foizifodasigaaytiladi. Tasodifiy xatolar deb, kattaligi va ishorasi doimiy bo‘lmasdan o‘zgarishi
ma’lum bir qonuniyatlarga bo‘ysunmaydigan xatolarga aytiladi. Tasodifiy xatolar analitikning o‘ziga bog‘liq bo‘lmagan tashqi
faktorlar ta’sirida va analitikning ehtiyot bo‘lmasdan ishlashi natijasida ro‘y beradi. Qo‘pol xatolar analiz natijasini keskin
o‘zgartirib yuboradi. Bunga ehtiyotsizlik natijasida moddaning to‘qilib ketishi yoki byuretka shkalasining yoxud tarozi toshlarini
noto‘g‘ri hisoblashlari kiradi. O‘rtacha natijani hisoblayotganda ular hisobdan chiqarib tashlanadi.
Sistematik xatolar deb, kattaligi doimiy bo‘lgan va ma’lum qonuniyat bo‘yicha o‘zgaradigan xatolarga aytiladi. Sistematik xatolarga
quyidagilarni kiritish mumkin. Sistematik xatolikbir me’yorda bo‘lib, natijani kamaytirib yoki ko‘paytirib yuboradi. Sistematik
xatolarni oldindan bilish va ularning chorasini ko‘rib, xatoni kamaytirish mumkin.
3 Atsetilen uglevodorodlariga galogenlarning birikishi olefinlarga nisbatan kichikroq tezlik bilan boradi. Bunda hosil
bo’ladigan trans-digalogenalkillarni oson ajratib olish mumkin. Chunki galogen ikkinchi molekulasining birikishi qiyinchilik bilan
boradi:
Reaksiya xlor bilan olib boriladigan bo’lsa, erituvchi ishtirokida olib boriladi. Buning sababi, atsetilen xlor bilan portlovchi
aralashma hosil qiladi.