1 varyant Radioaktiv elementlar

 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

9-varyant 
Qattiq eritmalar
— 2 yoki undan ortiq komponentdan tashkil topgan oʻzgaruvchan tarkibli, 1 jinsli kristall yoki amorf moddalar. 
Komponentlar orasidagi miqdoriy nisbat oʻzgarganida ham Qattiq eritmalarning 1 jinsliligi saqlanib qoladi. Qattiq eritmalar hosil 
qilish xususiyati koʻpchilik qattiq moddalarga mansubligi uchun koʻpgina tabiiy va sunʼiy moddalar Qattiq eritmalar holida mavjud. 
Gidridlar vodorod bilan, karbidlar uglerod bilan, nitridlar azot bilan, oksidlar kislorod bilan.Barcha Qattiq eritmalar 3 guruhga 
boʻlinadi:
1.singish bilan hosil boʻladigan Qattiq eritmalar; 2.oʻrin olish bilan yuzaga keladigan Qattiq eritmalar; 3.defekt 
tuzilishga ega ayrilish Qattiq eritmalar
Ayrilish Qattiq eritmalar eritma hosil qilgan moddaning kristall panjarasida zarralar bilan 
band boʻlmagan boʻsh oʻrinlar mavjudligi bilan tafsiflanadi. Singish bilan hosil boʻladigan Qattiq eritmalar vujudga kelganda eruvchi 
moddaning atomlari erituvchi metallning kristall panjarasida tugunlararo fazoviy boʻshliqqa joylashadi (temirda uglerodning erishi 
bunga misol boʻla oladi). Oʻrin olish bilan hosil boʻladigan Qattiq eritmalarda eruvchi metall atomlari bilan erituvchi metall atomlari 
kristall panjara tugunlarida bir-biri bilan oʻrin almashadi (mas, misning nikel bilan, natriy bromidning natriy xlorid bilan boʻlgan Qattiq 
eritmalari).
Kristallar
(yun. krystallos — muz, togʻ billuri) — atomlari, ionlari va molekulalari maʼlum tartibda joylashib, fazoviy 
kristall panjarani tashqil etgan qattiq jismlar. K., koʻpincha, suyuq fazalar — eritmalardan hosil boʻladi va oʻsadi, baʼzan esa gaz 
holatini yoki qattiq jism holatini tashkil etadigan fazoviy oʻzgarishlar natijasidagiva hosil boʻladi. Bir turdagi kristall panjaraga ega 
yirik K. — monokristallar, mayda-mayda kristallchalardan tashqil topgan. K. — polikristallar, umuman kristall panjara tashkil 
etmagan qattiq jismlar — a m o r f jismlar deb yuritiladi. Boʻlardan tashqari suyuq K. maxsus guruhni tashkil etadi. 
K. tabiatda har xil kattalikda uchraydi. Eng yirik tabiiy K. (togʻ billuri — kvars xili) bir necha yuz kilogrammni, sunʼiy yetishtirilgan 
ishqoriy gallid K.i bir necha oʻn kilogrammni, eng yirik tayoqcha shaklida yetishtirilgan kremniy K.ning diametri 200 mm ni, eng 
yupqa bir butun monokristall qatlam shaklidagi K.ning qalinligi 10 nm ni tashqil etadi. K., odatda, simmetrik, toʻgʻri shaklli, tomonlari 
sillik, qirralari toʻgʻri boʻladi 
Amorf 
bu moddaning holati hisoblanadi — 
kristall
 va gazsimon holatlar orasidagi oraliq holat boʻlib, 
zarralar kristalldagidek tartibli joylashmagan, lekin gazdagidan tartibliroq joylashgan boʻladi morf jismlar boʻlinishda kristalli yuzlar 
hosil qilmaydi. Bunday jismlarda zarrachalar bir-birining yonida boʻladi va qatʼiy tartibga ega emas. Shuning uchun, ular juda 
yopishqoq yoki juda qalin. Amorf jismlarning yopishqoqligi haroratning uzluksiz funksiyasidir. Tashqi taʼsirlar ostida amorf jismlar 
bir vaqtning oʻzida qattiq jismlar singari elastik boʻladi, suyuqlik esa suyuqlik kabi. Agar zarba qisqa muddatli boʻlsa, unda kuchli 
zarba bilan ular qattiq moddalar singari boʻlaklarga boʻlinadi. Agar zarba juda uzoq boʻlsa, unda ular oqadi.