1 varyant Radioaktiv elementlar

3. 
Olinish usullari.
Aldegid va ketonlarni olishning bir necha usullari ishlab chiqilgan. Shulardan ayrimlari bilan tanishib 
chiqamiz. 
1. Birlamchi spirtlarni oksidlash yoki ulardan vodorodni tortib olish 
natijasida aldegid, ikkilamchi spirtlardan esa ketonlar hosil bo’ladi. 
2. Atsetilenga suv birikishi natijasida aldegid, uning gomologlaridan 
esa ketonlar hosil bo’ladi. Jarayon kadmiy, kalsiy, fosfat katalizatori ishtirokida, 360-420
0
C haroratda olib boriladi. 
3. Aldegid va ketonlar kislotalar va ularning aralashmasini 
400-450
0
C va ThO
2
, MnO
2
, CuO, ZnO ishtirokida pirolizga uchratib olinishi mumkin. 

---

4. Texnikada aldegidlar etilen uglevodorodlariga CO
2
va H
2 
biriktirib (oksosintez) olinadi.
Bu jarayon 100-200
0
C va 100-200 atm. bosimida Ca
3
(CO)
8
, Ni
3
(CO)
8
katalizatorlari ishtirokida olib boriladi.
Hozirgi vaqtda sirka aldegid etilenni 
katalizator ishtirokida havo kislorodi bilan oksidlab olinadi. Katalizator sifatida PdCl
2
ishlatiladi. 
Bundan tashqari, aldegid va ketonlarni yana uglevodorodlarning geminal digalogenli birikmalaridan, metallorganik 
birikmalar va boshqalardan olish mumkin. 
Fizik va kimyoviy xossalari. CHumoli aldegidi o’tkir xidli gaz, -21
0
S da qaynaydi. Boshqa aldegdlar suyuq, suvda yaxshi 
eriydi. Ketonlar suyuqlik bo’lib, ulardan yoqimli xid keladi. 
4 Termodinamikaning birinchi qonuni ko'pincha hech qanday manbadan energiya olmasdan ishlaydigan birinchi turdagi doimiy 
harakatlanuvchi mashinaning (abadiy mobil) mavjudligining mumkin emasligi sifatida ifodalanadi 
[1]
 
[2]
 
[3]
. Bu bayonotning 
energiyaning saqlanish qonuni bilan bog'liqligi o'z-o'zidan ma'lum. 
Agar bu tizimga issiqlik y
etkazib berilishini
anglatadi. Agar bu issiqlikning tizimdan 
olib tashlanishini
anglatadi. Agar u holda tizim 
yoki sabablarning biriga ko'ra atrof-muhit bilan issiqlik almashmaydi: yoki u bilan termodinamik muvozanat holatida yoki adiabatik 
izolyatsiya qilingan yoki statsionar issiqlik almashinuvi holatida Xulosa: yakuniy jarayonda 
issiqlikning elementar miqdorlari 
har qanday belgiga ega bo'lishi mumkin. Biz oddiygina chaqirgan issiqlikning umumiy miqdori bu jarayonning barcha qismlarida 
qayd etilgan issiqlik miqdorlarining algebraik yig'indisidir. Jarayon davomida issiqlik turli yo'llar bilan tizimga kirishi yoki chiqishi 
mumkin. 
Termodinamikaning birinchi qonuni gazlar uchun energiyaning saqlanish qonunini tavsiflaydi. Termodinamikaning birinchi qonuniga 
koʻra, \[\Delta U\] sistema ichki energiyasining oʻzgarishi sistemaga berilgan issiqlik miqdori \[Q\] va sistema ustida bajarilgan 
ish \[W\] ning yigʻindisiga teng. Formula shaklida termodinamikaning birinchi qonuni quyidagicha: 
U=Q+Bu yerda \[\Delta U\] – sistema ichki energiyasi \[U\] ning oʻzgarishi. \[Q\] – sistemaga uzatilgan umumiy issiqlik miqdori, 
yaʼni \[Q\] sistemaga uzatilgan barcha issiqlik miqdorlarining yigʻindisi. \[W\] – sistema ustida bajarilgan umumiy ish. 
Demak, musbat issiqlik miqdori \[Q\] va musbat ish \[W\] sistemaga energiya beradi. Shuning uchun termodinamikaning birinchi 
qonuni \[\Delta U=Q+W\] shaklida yoziladi. Uni shunchaki sistemaning ichki energiyasini sistemaga issiqlik uzatib yoki sistema 
ustida ish bajarib oshirish mumkin deb aytsa ham boʻladi.