1. xorijiy yevropa mintaqasi xo’jalik kompleksining tarmoqlar strukturasida asosiy roldagi tarmoq komplekslari

21. JANUBIY OSIYO MINTAQASINI IQTISODIY RIVOJLANISHINI TAXLIL QILISH

Janubiy Osiyo geografik jihatdan boy va strategik jihatdan joylashgan hudud boʻlib, u quyidagi davlatlarni oʻz ichiga oladi: Oʻzbekiston, Tojikiston, Turkmaniston, Qozogʻiston, Qirgʻiziston va Afgʻoniston. Ushbu mintaqaning iqtisodiy rivojlanishini baholash uchun bir nechta omillarni hisobga olish kerak:

Tabiiy boyliklar:
Janubiy Osiyo tabiiy resurslarga boy mintaqadir. Bu mamlakatlarning iqtisodiy rivojlanishida, xususan, energetika resurslari muhim o‘rin tutadi. Turkmaniston va Qozog'iston kabi davlatlar tabiiy gaz zahiralari bilan e'tiborni tortsa, boshqalari neft, mineral va suv resurslari kabi boy tabiiy resurslarga ega.
Dehqonchilik va chorvachilik:
Qishloq xoʻjaligi bu mintaqa iqtisodiyotining muhim tarkibiy qismi hisoblanadi. Janubiy Osiyoda qishloq xoʻjaligi mahsulotlari yetishtirilib, chorvachilik, ayniqsa, suv resurslaridan foydalangan holda amalga oshirilmoqda. Chorvachilik Pomir va Tyan-Shan kabi togʻli hududlarda anʼanaviy daromad manbai hisoblanadi.
Energiya eksporti:
Ayrim Janubiy Osiyo mamlakatlari energiya eksportidan katta daromad olishadi. Tabiiy gaz va neft bu davlatlarning jahon energetika bozoridagi rolini oshiradi. Bu iqtisodiy o‘sish va tashqi savdo balansiga ta’sir etuvchi omildir.
Xalqaro savdo va hamkorlik:
Mintaqa mamlakatlari xalqaro savdo va hamkorlik orqali iqtisodiy farovonlikka erishishni maqsad qilgan. Xususan, Xitoyning “Bir kamar, bir yo‘l” (BRI) loyihasi ushbu mintaqa va Xitoy o‘rtasidagi savdo va infratuzilma loyihalarini oshirishga qaratilgan.
Ta'lim va texnologik rivojlanish:
Janubiy Osiyoning ayrim mamlakatlari ta’lim va texnologiya sohasida sezilarli yutuqlarga erishdi. Xususan, yosh aholi salohiyatidan foydalanish va bilim iqtisodiyotiga o‘tish ushbu mamlakatlarning raqobatbardoshligini oshirishi mumkin.
Xavfsizlik va barqarorlik:
Xavfsizlik va siyosiy barqarorlik iqtisodiy tiklanish uchun juda muhim. Mintaqadagi turli muammolar, xususan, Afg‘onistondagi xavfsizlik bilan bog‘liq vaziyat mintaqaning iqtisodiy salohiyatiga ta’sir qilishi mumkin.
Janubiy Osiyoning iqtisodiy rivojlanishi ushbu omillarning o'zaro ta'siri va mintaqa mamlakatlari tomonidan qabul qilingan siyosat kontekstida baholanishi kerak. Har bir davlatning o‘ziga xos shart-sharoit va maqsadlari bo‘lganligi sababli, mintaqaviy rivojlanish jarayoni murakkab va keng dinamikaga bo‘ysunadi.