10. Bucaq modulyasiyali radioveriCİLƏR

10.2. TM və FM rəqslərin alınması

TM və FM rəqslərin alınmasının birbaşa və bilavasitə üsulları mövcuddur. Bir başa modulyasiya üsullarında modulyasiyaedici ilkin siqnal yüksək tezlikli rəqsin uyğun parametrinə birbaşa təsir edir.

Tezlik modulyatoru konturuna modulyasiyaedici ilkin siqnal ilə idarə olunan reaktiv element (məsələn, varikap) qoşulmuş avtogenerator kimi qurulur. Bir başa faza modulyasiyası, adətən, yüksək tezlikli rəqsin keçdiyi dövrədə həyata keçirilir. Bu zaman çıxış siqnalının faza sürüşməsi modulyasiyaedici ilkin siqnal ilə idarə olunur.

Bucaq modulyasiylı siqnalın bilavasitə alınma üsullarında harmonik rəqsin tezlik və fazasının yuxarıda göstərilən qarşılıqlı əlaqəsindən istifadə olunur. Məsələn, TM almaq üçün faza modulyasiyasından istifadə olunur. Lakin bu zaman tezlik deviasiyasının modul­yasiya tezliyindən, FM üçün xarakterik olan asılılığı aradan qaldırılmalıdır. Bunun üçün modulyasiyaedici ilkin siqnal ötürmə əmsalı modulyasiya tezliyinə tərs mütənasib olan dövrədən buraxılır. Nəticədə modulyasiyalı siqnalın tezlik deviasiyası modulyasiyaedici ilkin siqnalın yalnız amplitudasından asılı olur. Bu TM siqnal üçün xarakterikdir. Analoji olaraq tezlik modulyatoru və ötürmə əmsalı modulyasiya tezliyinə düz mütənasib olan korreksiyaedici dövrənin köməyi ilə bilavasitə üsulla FM rəqs almaq mümkündür. Kor­reksiyaedici dövrə kimi inteqrallayıcı dövrə və ya diferensiallayıcı dövrə istifadə oluna bilər. Modulyatorun növü asanlıqla təyin oluna bilər. Bunun üçün onun girişinə siqnalı vermək, çıxışına isə tezlik deviasiyası ölçən qurğu qoşmaq lazımdır. Əgər tezlik deviasiyası modulyasiyaedici ilkin siqnalın yalnız amplitudasından asılı olursa TM, həm amplitudasından, həm də tezliyindən asılı olursa FM rəqsin olduğu bildirilir.