Asetilen ishlab chiqarish va u asosidagi sintezlar.
Asetilen - toza holda biroz
efirni xidini eslatuvchi xidga ega bo`lgan rangsiz gaz. U - 83,6
0
S da suyuqlanadi va
suyuq holatda saklanishi uchun yuqori bosimni talab qiladi. Asetilen suvda yaxshi
eriydi, Masalan, 18
0
S da va atmosfera bosimida 1 hajm suvda 1
hajm asetilen
eriydi. Asetilen mioleqo`lasidagi uch bog` uning
yuqori reaksion aktivligini
ta`minlaydi. Asetilen juda ko`p organik sintezlarda qo`llaniladi.
Hozirgi vaqtda asetilen ikki usul yordamida olinadi:
kalsiy karbididan
(yarmidan ko`proq miqdori) va quyi molekulali gazsimon alifatik uglevodorodlar.
Asetilenni kalsiy karbididan ishlab chiqarilganida jarayon quyidagi reaksiyaga
binoan boradi:
CaC
2
+2H
2
O→Ca(OH)
2
↓+C
2
H
2
Texnik kalsiy karbiddan chiqadigan asetilenning
unumi xom-ashyoni
tozaligiga va uning parchalanishini to`liqligiga bog`liq va o`rta hisobda 230-320 l -
kg ga to`g`ri keladi. Kalsiy karbidning parchalanishi asetilen generatorlarida «
xo`l
»
va «
quruq
» usullar bilan olinadi.
Karbid usuli jarayonning soddaligiga
qaramasdan bir necha yirik
kamchiliklarga ega, Masalan, qurilmalarning ko`polligi, elektr energiyaning ko`p
sarflanishi va chiqitlarning ko`pligi.
