11-sinf Sana

Sana : 14.04.2020

Mavzu : Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalarida moddalarning ekvivalent og’irligini aniqlash
O‘qituvchi: Lobar Boboqulova
Mavzu bayoni:
Ekvivalent o’zi nima? Ekvivalent – teng qiymat deganidir. Quyidagi moddalarning ekvivalent og’irliklarini aniqlang. E (P₂O₅) = ? E (Ca(OH)₂) = ? E (HNO₃) = ? E (Na₂SO₄) = ? Oksidlovchini ekvivalent og‘irligini aniqlash uchun oksidlovchini molyar massasini, shu oksidlovch-ining bir molini qabul qilib olgan elektronlari soniga bo‘linadi. Qaytaruvchini ekvivalent og‘irligini aniqlash uchun esa qaytaruvchining molyar massasini, uni bir molini bergan elektronlari soniga bo‘linadi. K₂Cr₂O₇ + 6KI + 7H₂SO₄ → Cr₂(SO₄)₃ + I₂ + 4K₂SO₄ + 7H₂O
E(FeSO4) = 152/1 = 152
Oksidlovchi va qaytaruvchi moddalarning ekvivalent og‘irliklarini yaxshi tushunib, bilib olish bizlarga reaksiya tenglamalarini yozmasdan turib, reaksiyada ishtirok etayotgan oksidlovchi yoki qaytaruvchi moddalarning massalarini avvaldan aytib berish imkonini beradi. Masalan, yuqoridagi
FeSO₄ + KMnO₄ + H₂SO₄ →Fe₂(SO₄)₃ + MnSO₄ + K₂SO₄ + H₂O
reaksiyada 30,4 g FeSO4 qatnashgan bo‘lsa, reaksiyada hosil bo‘lgan MnSO4 massasini aniqlang.
Bu masalani ishlash uchun dastlab FeSO₄ va MnSO₄ larning ekvivalent og‘irliklarini aniqlab olish kerak bo‘ladi. Yuqorida FeSO₄ ning ekvivalent og‘irligini 152 ga teng ekanligini aniqlagan edik.
Endi MnSO₄ ning ekvivalent og‘irligini aniqlab olamiz. Bir mol oksidlovchi (KMnO₄) 5 ta elektron qabul qilib olib MnSO₄ ni hosil qildi. Uni ekvivalent og’irligini aniqlash uchun molyar massasi (151)ni 5 ga bo‘lamiz. E (MnSO₄) = 151/5 = 30,2