11-sinf tarbiy

Darsdan ijobiy saboq chiqarib
III bob. Go‘zal fazilatlar

---

75
Tarbiya, 11-sinf
TA’SIRCHAN MA’RUZA
Ma’ruzalar muvaffaqi
-
yatli chiqishi uchun 
nima qilish kerak? 
Notiq tinglovchilarning his-tuyg‘ulariga 
ta’sir etish orqali ularning ongiga
ma’ruzadagi fikrlarni singdirishi zarur.
Har bir chiqish uchun ma’ruza matnini 
shaxsan notiqning o‘zi tayyorlashi, asosiy 
tezislarni yod olishi shart.
Notiqning eng yaxshi xislati uning
chiroyli muomalasi va oddiyligi.
Yaxshi notiqning ajralmas sifatlari – 
o‘ziga ishonchi, o‘zini erkin tutishi va 
do‘stona ohangda so‘zlashi.
Bu rasmni qanday nomlagan bo‘lardingiz?

---

76
bosh g‘oyaning ochiq-ravshan bo‘lishi va barcha uchun tushunarli 
tilda, sodda va ravon tarzda bayon qilish;
qat’iyat bilan boshlab, ishonchli fikrlar yordamida tugatish;
jumlalarni lo‘nda gapirish, ma’ruzani monolog shaklida emas, 
samimiy, ochiq so‘zlashuv hamda muloqot uslubida amalga oshirish;
chuqur hissiyot (emotsiya)larga berilmasdan, aksincha, emotsi-
yalarni yuzaga chiqaruvchi dalillarni keltirish;
ko‘tarilayotgan mavzu tinglovchiga nihoyatda kerak ekanini, 
notiq esa bu ma’lumotlarni yetkazish uchun astoydil harakat qilayot-
ganini ko‘rsatish;
tinglovchilar bilan vizual aloqa o‘rnatish.
Ko‘pchilik oldida qilinadigan ma’ruzaga 
qo‘yiladigan asosiy talablar quyidagilar:
III bob. Go‘zal fazilatlar

---

77
Tarbiya, 11-sinf
Hovliqish yoki aksincha, ortiqcha viqor bilan yurish, yo‘l-yo‘lakay 
galstukni yoki sochini to‘g‘rilash, tugmalarini qadash mumkin emas.
Suyanchiq va tirsak qo‘ygichga suyanmaslik, qo‘l va oyoqni
chalishtirmaslik, shuningdek, mikrofon ustiga engashmaslik zarur.
Notiqning o‘z-o‘zini oqlashi yoki kechirim so‘rashi tinglovchilarga 
ruhiy ustunlik berib, “avtoritet” maqomini yo‘qotadi, oqibatda ma’ru-
za kutilayotgan samarani bermaydi.
Qo‘lni ko‘krak ustiga qo‘yib gapirayotganda oyoqlarni qovushtirib 
turmaslik, shuningdek, qo‘lni tirsaklar bilan qovushtirmaslik kerak. 
Ko‘rsatkich barmoqni yuqoriga qilib gapirmaslik. 
Dam-badam qo‘l bilan yuz qismiga tegib turmaslik va h.k. (mazkur 
harakatni odamlar beixtiyor tarzda odatda yolg‘on gapirayotganda 
ishlatadilar)
Yuqoridagi talablar asosida ma’ruza tayyorlang va sinfdoshlaringiz 
o‘rtasida notiqlik mahoratingizni sinab ko‘ring.

---