Punktuatsiya Reja

Punktuatsiya
Reja:
1. O`zbek tili punktuatsiyasi.
2. O`zek tilida tinish belgilari.
3. Nuqta.
4. So’roq belgisi.
5. Undov belgisi.
6. Vergul.
7. Qavs.
8. Nuqtali vergul.
9. Ko’p nuqta.
10. Tire.
11. Qo’shtirnoq.
12. Ikki nuqta.

1. O`zbek tili punktuatsiyasi.

Pungtuatsiya yozma fikrni aniq va ravon, tushunarli va ifodali bayon qilishda muhim ahamiyatga egadir. Yozma nutqning ayrim leksik-garamatik vositakar bilan ifoda qilish mumkin bo’lmagan tomonlarini ifoda qilishda pungtuatsiyaning ahamiyati yanada ortadi.
Pungtuatsiya tilshunoslikda uch ma’noda qo’llanadi: tinish belgilari sistemasi va ularninq qo’llanish qoidalari haqidagi bilim: tinish belgilarining qo’llanishi haqidagi qoidalar to’plami: tinish belgilari.
Umuman, pungtuatsiyaning tekshirish obekti tinish belgilaridir.
Pungtuatsiya grafika va orfografiya, sintaksis, intonatsiya bilan uzviy aloqadordir.
O’zbek tili pungtuatsiyasining asosi va tamoyillari.
Pungtuatsiya asosi deganda tinish belgilarinig qo’llanishi nimaga bog’liqligi tushuniladi.
O’zbek tili Pungtuatsiyasining birinchi asosi o’zbek tilining grammatik sistemasi nutqning mazmun, intonatsiya va tuzilish tomonlarining bir butunligini tashkil qiladi. Bu o’zbek tili pungtuatsiyasining negizidir.
O’zbek tili pungtuatsiyasining ikkinchi asosi rus tilining punktuatsion sistemasidir.
Grammatik sistema nutqning mazmuni, intonatsion va tuzilish tomonlarining bir butunligini tashkil qiladi. Bu o’zbek tili pungtuatsiyasining negizidir.
O’zbek tili pungtuatsiyasining ikkinchi asosi rus tilining pungtuatsion sistemasidir. Bu- o’zbek tilidagi ko’pchilik tinish belgilarining rus tilidan o’zlashganligi, rus tilida pungtuatsiyasining ilmiy va nazariy jihatdan chuqur ishlanganligi, bilan bog’liq. Pungtuatsiya prinspi –tinish belgilarining qaysi usul va tartibda qo’llanilishi demakdir.
O’zbek tili pungtuatsiyasining prinsplsri quyidagilardir.
1. Logikgrammatik tamoyil. Bu prinsipda tinish belgilarining qo’llanishi nutqning mazmuni, tuzilishi, intonatsiyasi bilan bog’liq.
2. Stilistik tamoyil. Bu prinspda tinish belgilarining
qo’llanishi nutq stili bilan aloqador bo’ladi.
3. Differentsiya tamoyil. Bu prinspda tinish belgilarining qo’llanishi yozuv texnikasi (formasi) ni aniqlash (differentsiya qilish) bilan bog’liq. Tinish belgilarining qo’sh qo’llanish sistemasi (masalan boshida yoki oxirida ikki qo’shtirnoqning barobar qo’llanishi) ham shu prinspga a’loqador.
2. O’zbek tilida tinish belgilari
O’zbek tilida tinish belgilari o’nta. Ular quyidagilardir:

Nomi	Shakli
Nuqta	.
So’roq belgisi	?
Undov belgisi	!
Nuqtali vergul	;
K’p nuqta (uch nuqta)	…
Vergul	,
Ikki nuqta	:
Tire	-
Qavs	()
Tirnoq (qo’shtirnoq)	“”