1. Real va moliyaviy investitsiyalar nimani anglatadi?
Real investitsiyalar milliy iqtisodiyot uchun muhim ahamiyatga ega boʻlib, ular ichki jamgʻarmalar darajasidan koʻproq miqdorda kapital jamgʻarish, toʻlov balansini qoʻllab-quvvatlash va import qilish imkoniyatini kengaytirish orqali iqtisodiy taraqqiyotga ijobiy taʻsir koʻrsatishi mumkin. Toʻgʻridan-toʻgʻri investitsiyalar alohida
korxonalarning faoliyati, ishlab chiqarish va kapital samaradorligini oshirish, yangi texnologiyalarni joriy etish va menejment tizimini takomillashtirishda muhim oʻrin tutadi. Ushbu jarayonlar mahsulot va
xizmatlar etkazib beruvchilar, buyurtmachilar, raqobatchilarga bilvosita taʻsir koʻrsatish orqali
ichki bozorni rivojlantirish, ishchilarning malakasi va amaliy tajribasini oshirishda yordam beradi.
Real investitsiyalar qoʻyidagi elementlardan iborat:
– asosiy fondlar (asosiy kapital)ga
investitsiyalar;
– yer uchastkalarini
sotib olishga xarajatlar;
– nomoddiy aktivlar (patentlar, litsenziyalar, ilmiy-tadqiqot va tajriba-konstruktorlik ishlanmalari)ga investitsiyalar;
– moddiy aylanma mablagʻlari zaxiralarini toʻldirish xarajatlari.
Moliyaviy investitsiyalar – daromad olish (xuddi foizlar, dividendlar va ijara haqi singari) va asosiy kapital qiymatini koʻpaytirish maqsadida investor tasarrufida boʻlgan korxona aktivlari. Mohiyat jihatdan “qimmatli qogʻozlarga (aktsiya, obligatsiya va boshqa qimmatli qogʻozlar), yaʻni moliyaviy aktivlarga joylashtirilgan kapital moliyaviy investitsiyalarni anglatadi”24.
Bozor munosabatlari sharoitida pul resurslarini uzluksiz shakllantirish va ularni daromad keltiruvchi obyektlarga samarali investitsiyalash moliya bozori yordamida taʻminlanadi. Ushbu bozor oʻzida pul bozori, kredit bozori va fond bozorini mujassam etadi. Fond bozorida moliyaviy (portfel)
investitsiyalar amal qiladi-ki, ular qimmatli qogʻozlarni sotib olishga yoʻnaltirilgan boʻladi.