13-variant 1-topshiriq talaba : Matnazarov d guruh : sst-51

3-TOPSHIRIQ
Quyidagi keltirilgan, fanga doir atamalarga qisqacha taʻrif yozing.
1. Fond bozori vositalari - bular …
Fond bozori vositalari -bu investitsiyalash faoliyatini moliyalashtirishda qoʻllaniladigan turli xildagi qimmatli qogʻozlar va ularning xosilalaridir. Investitsion maqsad va investitsiyalarni samarali boshqarish xususiyatlaridan kelib chiqqan holda turli xossa va xususiyatlarga ega boʻlgan vositalar qoʻllanilishi mumkin.
Fond bozori vositalari vaqt oʻtishi bilan uzluksiz takomillashib borishi yoki qandaydir qoʻshimcha hossaga va funktsiyaga ega boʻlishi yoki mazmunan va shaklan oʻzgarishi tabiiy holatdir.
Muomalaga chiqarilishi maqsadi – toʻlov va pul aylanmasi (oboroti) uzluksizligini taʻminlash, investitsiyalarni jalb qilish va ular boʻyicha daromad olish boʻyicha, mos ravishda: kredit-pul siyosatini amalga oshirishning qarz munosabatlarini mujassamlashtiruvchi moliyaviy vositalar (davlat va bank vositalari), qarz (davlat va korporativ maqsadda) va ulush (korporativ maqsadda) munosabatlarini ifodalovchi investitsion moliyaviy vositalar.
Segmenti boʻyicha: pul, kredit, valyuta, sugʻurta, lotereya oʻyinlari, qimmatli qogʻozlar (fond, kapital) bozorlari vositalari.
Bazisiga koʻra: pul, valyuta, sugʻurta, tovar (jumladan hom ashyo), koʻchmas mulk, indeks, foiz stavka (kelajakdagi daromad), qimmatli qogʻoz bazisli moliyaviy vositalar.
Iqtisodiyotning u yoki bu subyektiga koʻra: davlat boshqaruvi va hokimiyatlari, banklar-kredit muassasalari, sugʻurta tashkilotlari, birjalar, nomoliya tashkilotlari (korporativ) vositalari.


2. Moliyaviy vositalar – bular…
Moliyaviy vositalar – bu, umuman olganda, monetizatsiyalashgan real bazisga ekvivalent qiymatga va xossalarga ega boʻlgan, maxsus iqtisodiy-huquqiy mexanizm bilan taʻminlangan, moliya bozoridagi munosabatlarni belgilovchi, moliyaviy resurslarni samarali taqsimlanishi va qayta taqsimlanishini taʻminlovchi, maʻlum shakllarda daromad keltiruvchi vosita sifatida har hil turlarda, shakl va mazmunlarda namoyon boʻladigan ham investitsion kapital, ham toʻlov vositasi, ham alohida moliyaviy tovardir.
Moliyaviy vositaning ekvivalentlik xossasi bevosita va bilvosita, real va nisbiy boʻlishi mumkin.
Moliyaviy vositalarning tovarliligi xossasi uni boshqa turdagi tovarlardan (koʻchmas va intellektual mulk, xom ashyo va shu kabilar) farqli kimningdir (iqtisodiyot subyektlari) tomonidan chiqarilishi, oʻziga xos moliya bozorida muomalada boʻlishi, unda maxsus funktsiyalarni va rolni bajarishi bilan belgilanadi.
Har qanday moliyaviy vositani u yoki bu belgi asosida tasniflanishining mazmuni uning xossa va xususiyatlari bilan bogʻliq holda amaliy ahamiyati bilan belgilanishini hisobga olsak hamda, agar koʻrilalayotgan vosita turini kelib chiqishi, maqsadi va funktsiyasini, uning bozor muomalasini bir-biri bilan taqqoslaydigan boʻlsak, albatta sezilarli farq namoyon boʻladi. Masalan, pul va uni tovar toifasiga aylantiruvchi vositalar (kredit, chek, kartochkalar va h.k.) muomalasi uchun ularga hos boʻlgan moliya bozori segmentlari – mos ravishda pul bozori va kreditlar bozori va h.k. zarur, valyuta uchun valyuta bozori, sugʻurta risklarini boshqarish hizmatlari uchun sugʻurta polislari bozori, qimmatli qogʻozlar uchun esa faqat fond bozori kerak.