14-bob. Mehnatga haq to’lash tizimlarini tashkil etish

Qisqacha xulosalar

Mehnatga haq to’lash shakllari va tizimlari deganda, xodimning mehnat xarajatlari va natijalarini unga tegadigan ish haqi miqdori bilan qiyoslashning tashkiliy-iqtisodiy mexanizmlari tushuniladi. Mehnatga haq to’lash shakllari muayyan vaqt mobaynida xodimning olgan ish haqi uning mehnatidan olingan natijalarga bog’liqligini aniqlash usullari sifatida, mehnatga haq to’lash tizimi esa ana shu bog’liqlikni amalga oshirish texnologiyasi sifatida belgilanadi.

Ish haqining shakli - haq to’lash tizimlarining muayyan toifasidan iborat bo’lib, ish haq to’lash maksadida unga narx belgilashda mehnat natijalarini xisobga olish asosiy ko’rsatkichi bo’yicha guruhlarga ajratilgan bo’ladi.
Rag’batlantiruvchi tizimi ta’rifi umumiy hususiyatga egadir. Oddiy hayotda ragbatlantiruvchi tizim deganda odatda ish haqining asosiy qismini oshirishni ta’minlovchi mexanizm tushuniladi, ish haqining bu qismi belgilangan mehnat normasini bajarganlik yoki xodimning mehnat xissasini tavsiflovchi asosiy ko’rsatkich bo’yicha faoliyat natijalari uchun to’lanadigan xaqdir.

Nazorat va muhokama uchun savollar

1.Mehnatga haq to’lash muammolariga doir asosiy tushunchalarga to’xtaling.

2. Ishchi kuchining bahosi nimalar bilan belgilanadi?
3. Ish haqining asosiy unsurlari haqida gapiring.
4. Ish haqini isloh qilishning asosiy yo’nalishlari nimalardan iborat?
5. Mehnatga haq to’lash tizimlari tushunchasi va ularning tasnifiga baho bering.
6. Ish haqining ishbay tizimi haqida nima bilasiz?.
7. Ish haqining vaqtbay tizimi va uni qo’llash xususiyatlari haqida gapiring.
8. Asosiy ish natijalari uchun rag’batlantirish tizimini bayon eting.
9. Rag’batlantirish tizimining samaradorligini qanday aniqlash mumkin?
10. Ish haqiga qanday qo’shimchalar va ustamalar to’lanadi?
11. Bir marta beriladigan mukofotlar qanday vaqtlarda qo’llaniladi?


Tavsiya etiladigan adabiyotlar

1.Abdurahmonov Q.X. Mehnat iqtisodiyoti. nazariya va amaliyot. Darslik T.; FAN, 2019.

2.Abdurahmonov Q.X. Ijtimoiy mehnat munosabatlari. Darslik T.; Iqtisodiyot, 2019.

3.Bakina S.I. Oplata truda: Organizatsiya, uchet, nalogooblojenie. Izdatelьstvo: M: Vershina, 2006.

4.Volgin N.A. Oplata truda: proizvodstvo, sotsialьnaya sfera, gosudarstvennaya slujba. Analiz, problemы, resheniya. Izdatelьstvo: Ekzamen, 2007.
Internet saytlari

1. 
   http://rea.ru – Rossiya iqtisodiyot akademiyasining veb-sayti
   
2. 
   www. Uz.Report.com BVV gazetasining rasmiy sayti
   
3. 
   http://www.economyfaculty.uz – “Mehnat iqtisodiyoti va sotsiyaologiyasi” kafedrasi sayti mavjud bo’lgan veb-sayt
   
4. 
   http://economics.com.ua – mehnat iqtisodiyotiga taallukli bo’lgan ma’lumotlar veb-sayti
   
5. 
   http://goldenpages.uz – iqtisodiyotning eng so’nggi yangiliklari