15- ma'ruza. Mеtallarni bosim bilan ishlash nazariyasi

§3. Bosim bilan ishlashdan oldin metallni qizdirish

Metallni issiq holda plastik deformatsiyalashda mustahkamlikni pasaytirish va plastiklikni oshirish uchun qizdirish lozim.


Tqizd ~0,65-0,75 Terish

Metallni erish temperaturaga yaqin qizdirish mumkin emas – metall kuyib ketadi (donalar chegaralarida sementit pardasi hosil bo’ladi–plastiklik keskin pasayadi). Kuygan metall qayta eritiladi Kuyishdan pastda o’ta qizish sohasi yotadi (bunda adonalar o’sib rttadi – mexanik xossalar pasayadi).

O’ta qizishni termik ishlab tuzatsa bo’ladi.
Demak metallning eng yuqori temperaturasi kuyib ketish va o’ta qizish temperaturalardan past bo’lish kerak.
Issiq holda deformatsiyni ma’lum temperaturada tugatish kerak. Chunki past temperaturada deformatsiya davom etilsa, metall puxtalanadi, plastiklik yo’qoladi va darzlar paydo bo’ladi.

Qotishma	Temperatura intervali, С		Qotishma	Temperatura intervali, С
	Boshlash	Tugatish		Boshlash	Tugatish
Uglerodli po’latlar			Magniy qotishmalari:
10	1280	750	МА1,МА2	420	300
45	1200	800	МА5	390	280
Legirlangan po’latlar: ШХ15 12Х18Н9Т 30ХГСА	1130 1150 1140	850 900 830	Mis qotishmalari: Бр.АЖМц10-3-1,5 ЛС60-1	900 820	750 700
Alyuminiy qotishmalar: Д1,АК8 АК4	470- 440 470-420	400 350	Titan qotishmasi ВТ8	1100	900

Demak har bir metall uchun issiq holda bosim bilan ishlov berish temperatura intervali mavjud.

Kontaktli elektr qurilma

Induktsion elektr qurilma

elektr qarshiligi pechlar

Metodik
pechlar

Kamerali pechlar
§4. Qizdirish qurilmalari.

1. 
   kamerali pech; б) metodik pech
   

Kamerali pech

1- taglik; 2- detallar; 3- forsunka yoki gorelkalar; 4- yuklash oynasi; 5 – tutun quvuri

Metodik pech

1. 
   – dastlabki qizdirish
   

qismi (600-800°С);

2. 
   – maksimal qizdirish qismi (1250-1350°С);
   
3. 
   – tutib turish qismi;
   

(2-detallar; 3- forsunka yoki qorelkalar; 6- taglik; 7- detallar chikib

ketadigan oyna; 8-
surgich;

Qizdirish elektr qurilmalari

а – индукцион; б – kontaktli
elektr qurilmalar
Induktsion elektr qurilma Detal “1” ko’p o’ramli misli induktor ichiga joylashtiriladi. Induktordan o’zgaruvchan o’tkaziladi va Fuko toikjari detalni qizdiradi.


Kontaktli elektr qurilmalar Qurilmada detal “1” mis kontaktlar orasiga qisiladi va katta tok beriladi. Detal uzining elektr qarshiligi hisobiga qizib ketadi.

Nazorat savollari

1. 
   Bosim bilan ishlash mohiyati nimadan iborat?
   
2. 
   Puxtalanish, tolali struktura paydo bulishi, rekristallanish jarayonini
   

ta'riflang.

3. 
   Mеtallarni bolg’alash tеmpеraturalari nimaga qarab aniqlanadi? Pōlat qanday oraliqdan qizdirilishi kеrak?
   
4. 
   Xomakilarni qizdirish uchun qanday pеchlar ishlatiladi. Ularni afzalliklari
   

nimadan iborat?