19-Mavzu: Baxtsiz hodisa va ularning kelib chiqish sabablari. Jaroxatlanishlar, kasb kasalliklari va uning profilaktikasi. Umumiy mа’lumоtlаr.
Tomirlardan qon ketishi (oqishi) ning turlari va uni vaqtincha to’xtatish.
Suyak sinishi va lat yeyishda birinchi yordam ko’rsatish.
Sovuq urishi, issiq urganida, odam suvga cho‘kkanida birinchi tibbiy yordam ko’rsatish.
Qon ketishi — turlari, qon ketganda birinchi yordam ko’rsatish, qonni to’xtatish usullari O’rtacha statistik odamning qon tomirlari bo’ylab taxminan 4-5 litr qon aylanib yuradi. Agar qon tomirlarining devorlariga zarar yetsa, ulardan qon sizib chiqa boshlaydi. 2-2,5 litr qon yo’qotilishi inson uchun o’lim xavfini tug’diradi. Qon tomirlarida qon bosimining pasayishi insonning barcha hayotiy funktsiyalarini boshqarishda muhim rol o’ynaydigan miyaga kislorod yetkazib berishning buzilishiga olib keladi. Shuning uchun, har bir kishi zarurat tug’ilsa, qon ketishida birinchi yordam ko’rsatishni bilishi kerak. Qon ketganda to’g’ri ko’rsatiladigan birinchi yordam jabrlanuvchining omon qolishiga yordam beradi. Qon ketishi Yirik arteriyalar va venalar jarohatlanganda qon yo’qotilishi hayot uchun xavfli bo’lishi mumkin. Shuning uchun qonni qisqa vaqt ichida to’xtatish va tezda shoshilinch yordamni chaqirish kerak. Hatto qon tomirlariga ozgina zarar yetganda ham qon ketishini o’z vaqtida to’xtatish juda muhimdir. Chunki yengil, ammo davomli qon yo’qotish bilan birga inson hushini yo’qotishi mumkin. Noto’g’ri ko’rsatilgan dastlabki yordam jabrlanuvchiga zarar yetkazishi mumkin, ya’ni: ko’p qon yo’qotish, jarohat joyining infektsiyalanishi va yallig’lanishi. Agar qon ketishi juda kuchli bo’lmasa ham, birinchi yordam ko’rsatilgandan keyin jarrohga murojaat qilish kerak, chunki faqatgina jarohatga ishlov berish va unga chok qo’yishdan keyin qon ketishini batamom to’xtatish mumkin. Qon ketish joyiga qarab, gastroenterolog, onkolog, pulmonolog, ginekolog kabi tor soha mutaxassislariga murojaat qilish kerak bo’lishi mumkin.
