2- laboratoriya mashg’uloti Matrisalarning asosiy xarakteristikalarini xisoblash. I. Ishdan maqsad

---

2- laboratoriya mashg’uloti 
Matrisalarning asosiy xarakteristikalarini xisoblash. 
I. 
Ishdan maqsad:  
Matlab® dasturiy kompleksida Matrisalar ustida turli xil arifmetik amallar bajarishni
o’rganish va ularni amalga oshirish hamda tahlil qilish.
II. Ishning mazmuni:  
MATLABda matritsalardan foydalanish quyidagilarni o’z ichiga oladi:
- Matritsalar ustida amallar;
- Maxsus ko’rinishdagi matritsalar hosil qilish;
- Maxsus matritsalarning ko’rinishlari va turlari;
- Matritsa o’lchami va qiymatlarini o’zgartirish;
- Matritsalarni birlashtirish ;
- Matrisalarni hosil qilishda parametrlarini o’zgartirish ; - va h.k.
MATLAB tizimi fan va texnikaning eng yangi yo’nalishlari bo’yicha ham juda 
kuchli operatsion muhit bo’lib hizmat qila oladi va natijalarni yuqori darajalarda 
vizulashtirish imkoniyatlariga egaligi bilan xarakterlanadi.
III. Jihozlar:  
Matlab®/Simulink®dasturiy ta’minoti bilan ta’minlangan kompyuter va printer.
IV. Umumiy ma’lumotlar  
MATLAB tizimining matrisaviy amallarga yo’naltirilganligi
MATLAB vaqt sinovidan o’tgan matematik hisoblarni avtomatlashtirish 
tizimlaridan biridir. U matrisaviy amallarni qo’llashga asoslangan. Bu narsa tizimning 
nomi- MATrix LABoratory-matrisaviy laboratoriyada o’z aksini topgan. Matritsalar 
MATLAB tizimining asosiy obyektlari hisoblanadi: 4.x versiyasida faqat bir 
o’lchamli massisvlar-vektorlar va ikki o’lchamli massivlar-matritsalar; 5.0 versiyasida 
ko’p o’lchhamli massivlardan-tenzorlardan foydalanish imkoniyati mavjud. 
MATLAB tizimi vektorlar va matrisalar ustida murakkab amallarni bajaradi. Undan 
arifmetik va algebraik amallardan tashqari matrisalarni invertirlash, ularning xususiy 
qiymatlarini hisoblash, chiziqli tenglamalar sistemasini yechish, ikki va uch o’lchamli 
funksiyalarning grafiklarini olish va boshqa ko’plab amallarni bajaruvchi kuchli 
kalkulyator sifatida ham foydalanish mumkin. Oddiy son va o’zgaruvchilarga ham 
MATABda 1x1 o’lchamli matrisa sifatida qaraladi. Shu sababli oddiy sonlar va 

---

massiv-lar ustida bajariladigan amallarning shakli va usullarida bir xillikka erishilgan. 
MATLAB - kengayuvchi tizim, uni har xil turdagi masalalarni yechishga oson 
moslashtirish mumkin. Uning eng katta afzalligi tabiiy yo’l bilan kengayishi va bu 
kengayish m-fayllar ko’rinishida amalga oshishidir. Boshqacha aytganda, tizimning 
kengayishlari kompyuterning qattiq diskida saqlanadi va MATLABning biriktirilgan 
(ichki) funksiyalari va proseduralari kabi kerakli vaqtda foydalanish uchun 
chaqiriladi. Zarur hollarda vektor va matrisalar massivlarga aylantiriladi va ularning 
qiymatlari har bir element uchun hisoblanadi. MATLAB oddiy arifmetik amallar va 
elementar funksiyalarni hisoblashdan tashqari vektorlar va matrisalar, kompleks 
sonlar, qatorlar va polinomlar bilan ham amallar bajaruvchi g’ayrioddiy 
superkalkulyatorga aylantiradi. Quyida massiv va matritsalar, matritaslar ustida 
amallar, maxsus matritsalarning MATLAB tizimining 4.x versiyasida tashkil etish 
funksiyalari tavsifi keltirlgan: