2. Axborot jarayonlarining apparat va dasturiy ta’minotlari

Operativ (tezkor) xotira
(DDR) - bu protsessorning ishchi sohasidir. Unda 
ish vaqtidagi barcha programma va ma`lumotlar saqlanadi. Operativ xotira 
ko`pincha vaqtinchalik xotira deb ham ataladi, chunki undagi programma va 
ma`lumotlar faqat komp`yuter yoqiqligida yoki komp`yuter qayta yuklangunicha 
saqlanadi. Komp`yuter o`chirilishidan yoki qayta yuklanishidan oldin barcha 
ma`lumotlar saqlab qo`yilishi lozim. Operativ xotiraning 256, 512 Mb, 1 Gb, 2 Gb 
li turlari mavjud (2.6-rasm).
2.6-rasm. Operativ (tezkor) xotira.
CD-ROM (Compact Disk) va DVD-ROM (Digital Versatile Disk).
Disklardagi ma`lumotlarni o`qish va ularga ma`lumotlar yozish uchun xizmlat 
qiluvchi qurilma. Dastlab bunday tashuvchilar ma`lumotlarni faqat o`qish uchun 
mo`ljallangan bo`lib, ulardagi ma`lumotlarni o`zgartish va qaytadan yozish 
imkoniyati yo`q edi. Hozir disk va disk yurituvchilarning ma`lumotlarni yozadigan 
(writeable) va ko`p marotaba yozadigan (rewriteable) modellari mavjud (2.7-
rasm).

---

2.7-rasm. CD-ROM.
Kоntrоlеrlаr
(mаxsus elеktrоn sxеmаlаr) 
kоmp`yutеr tаrkibigа kiruvchi 
turli qurilmаlаr (mоnitоr, klаviаturа vа bоshqаlаr) ishini bоshqаrаdi. 
Kiritish-chiqаrish pоrtlаri
оrqаli prоsеssоr tаshqi qurilmаlаr bilаn 
mа`lumоt аlmаshаdi. 
Ichki qurilmаlаr bilаn mа`lumоt аlmаshuvi uchun mаxsus pоrtlаr, umumiy 
pоrtlаr va USB portlar mаvjud. 
Umumiy pоrtlаrgа printеr, sichqоnchа ulаnishi mumkin. Umumiy pоrtlаr 2 
xil bulаdi: pаrаllеl – LPT1-LPT4 dеb bеlgilаnаdi vа kеtmа-kеt – COM1-COM3.
USB pоrtlаr kirish-chiqish tеzrоq bаjаrаdi. 
 
 
Elektr ta`minoti bloki. 
Elektr ta`minoti blokidan shaxsiy kompyuterning 
har bir alohida komponentiga elektr toki uzatiladi (2.8-rasm). Elektr tokisiz hech 
narsa ishlamasa ham, foydalanuvchi elektr manbaiga kam etibor beradi. Elektr 
ta`minoti blokining asosiy vazifasi o`zgaruvchan tokini (110 yoki 220 B) 
kompyuter komponentlari ishlashi uchun zarur bo`lgan elektr tokiga o`zgartirishdir 
(3.3, 5 va 12 B).