2-ci nəŞR ƏHLİ SÜNNƏ VƏl cəmaat

PEYĞƏMBƏR – Sallallahu Aleyhi Və Səlləm – İN YEMƏYİ VƏ İÇMƏYİ

Kəb b. Məlik - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – üç barmağı ilə yeyər və onları (yeməkdən sonra) yalayardı»³⁵⁸. İbrahim b. Amra b. Safina öz atasından rəvayət edir ki, Safina Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – ilə birlikdə Dovdaq (quş) əti yediyini bildirdi»³⁵⁹. Əbu Asid, Ömər - radıyallahu anhum – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Yeməklərinizdə zeytun yağından istifadə edin. Həmçinin (bədənləri-nizə) də sürtün. Həqiqətən o, mübarək bir ağacdır»³⁶⁰. Aişə - radıyallahu anhə – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Ən gözəl ədviyyat – Sirkədir»³⁶¹. Ənəs b. Məlik - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – balqabaqı sevərdi. Bir gün ona balqabaqla hazırlanmış bir yemək gətirdilər. (Başqa rəvayətdə: Mən gördüm ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – balqabağın dənələrini (yemək üçün) çıxardardı. O, gündən mən də balqabaqı sevməyə başladım)»³⁶². Aişə - radıyallahu anhə – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – şirini və balı sevərdi»³⁶³. Ummu Sələmə - radıyallahu anhə – rəvayət edir ki, mən Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – ə qızardılmış ət verdim. (Əti) yedikdən sonra dəstəmaz almadan namaz qıldı (Başqa rəvayətdə: Abdullah b. Həris - radıyallahu anhu – deyir ki, mən Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – ilə birlikdə məsciddə qızardılmış ət yedim»³⁶⁴)»³⁶⁵. Əbu Hureyrə - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – ə ət yeməyi göndərildi. Zira (qoyunun) ön ayağı (budu) Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – ə verildi. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – Ziranı çox sevərdi. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – ondan yeməyə başladı»³⁶⁶. İbn Məsud - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – Ziranı sevirdi. Bir gün onun Zirasına zəhər qatmışdılar. Mənə elə gəlir ki, bunu Yəhudilər etmişdilər»³⁶⁷. Əbu Ubeydə - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – üçün bir qab yemək hazırladım. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – Ziranı sevdiyi üçün mən də ona bu hissəsni verdim. Sonra Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – məndən yenə də Zira istədi, mən də ona verdim. Bundan sonra o, yenə də məndən Zira istədi. Mən: «Ya Rəsulullah! Keçinin iki Zirası vardır» dedim. Peyğəmbər: «Nəfsim əlində olana and olsun ki, əgər sən susub (mənə heç bir söz deməsəydin) mən səndən istədikcə sən də mənə Zira verərdin» deyə buyurdu³⁶⁸. Aişə - radıyallahu anhə – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – ə Ziranı sevirdi. Dadına görə yox, ona görə ki, həm süfrəyə tez gəlir, həm də tez hazırlanırdı və Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – də öz işlərinə tez dönə bilirdi»³⁶⁹. Ənəs b. Məlik - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in Səfiyyə ilə olan toyunda qonaqlıq xurma və saviqdən ibarət idi»³⁷⁰. Yusif b. Abdullah b. Salam - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, bir gün Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – i izləyirdim. O, çörək götürdü, üstünə xurma qoyaraq: «Bu xurma (çörək) üçün ədviyyatdır» deyib yedi³⁷¹. Salman - radıyallahu anhu – deyir ki, mən yeməkdən sonra əl yumağın bərəkətə səbəb olduğunu Tövratda oxuduğumu Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – ə xəbər verdim. O: «Yeməyin bərəkətinə səbəb yeməkdən öncə və sonra əlləri yumaqdır»³⁷². Aişə - radıyallahu anhə – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – Qarpız ilə təzə xurmanı (xiyar ilə təzə xurmanı) yeyirdi»³⁷³. Aişə - radıyallahu anhə – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in ən çox sevdiyi soyuq və şirin olan sərinləşdirici içkilər idi (Başqa rəvayətdə: Sərin südü də sevərdi və: Süddən başqa yemək və içməyin yerini verən bir şey bilmirəm»³⁷⁴)»³⁷⁵. Ənəs - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – (suyu) üç nəfəsə (üç qurtuma) içərdi və deyərdi (Başqa rəvayətdə: İki qurtuma): «Bu cür (içmək) həm susuzluğu yatırır, həm də faydalıdır»³⁷⁶.
PEYĞƏMBƏR – Sallallahu Aleyhi Və Səlləm – İN OTURMASI VƏ UZANMASI

Əbu Səid əl-Xudri - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – məsciddə oturduğu an dizlərini bükər və onları əlləri ilə tutardı»³⁷⁷. Suffə əhlindən olan Tixfə əl-Gifari - radıyallahu anhu – deyir ki, mən gecənin axır vaxtında məsciddə üzüqoylu yatdığım zaman bir nəfər gəlib ayağı ilə məni silkələyib buyurdu: «Qalx! Bu elə bir uzanmaqdır ki, Allah ona nifrət edir». Mən başımı qaldırıb gördüm ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – başımın üstündə dayanıb»³⁷⁸. Əbu Umamə - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – məsciddə üzüqoylu uzanmış bir kişinin yanından keçdikdə ayağı ilə onu vurub buyurdu: «Qalx! Bu Cəhənnəm yatışıdır»³⁷⁹. Abdullah b. Zubeyr - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – i məsciddə ayağını ayağının üstünə atmış olduğu halda beli üstə yattığını görmüşdür»³⁸⁰. Cabir b. Samura - radıyallahu anhu – deyir ki, mən Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – i oturmuş halda döşəkçəyə söykəndiyini (dirsəkləndiyini) gördüm. Döşəkçə ondan solda yerləşirdi (Başqa rəvayətdə: Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «O, ki qaldı mənə (mən) dirsəkləndiyim (yaslanaraq) halda yemək yemirəm»³⁸¹)»³⁸². Muhəmməd b. Bəkir - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, bir nəfər Aişə - radıyallahu anhə – dən Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in yatağı döşəkçəsi barəsində soruşdu: O: «Dəri ilə örtülmüş, içi xurma lifi ilə doldurulmuş döşək idi» deyə cavab verdi. Həfsə - radıyallahu anhə – dən Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in döşəkçəsi barəsində soruşdular: O: «İki qat bükülmüş qalın kətan parçadan düzəldilmiş döşəkçə idi. Bir gecə mən düşündüm ki, onu dörd qat büksəm Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – üçün daha yumşaq olar. Düşündüyüm kimi də etdim. Səhəri Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Dünən gecə sən mənim üçün nə sərmişdin?». O: «Həmən döşəkçədir. Sadəcə mən onu dörd qat etdim ki, sənin üçün yumşaq olsun» dedim. O: «Əvvəlki halına burax. Onun yumşaqlığı məni (gecə) namazlarından qoydu» deyə buyurdu³⁸³.

PEYĞƏMBƏR – Sallallahu Aleyhi Və Səlləm – İN GEYİMİ

Ummu Sələmə - radıyallahu anhə – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in ən çox sevdiyi geyim Qamis köynək idi (Başqa rəvayətdə: Yəmən xalatı)»³⁸⁴. Əsmə b. Yəzid - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in köynəyinin qolları biləklərinə qədər uzanardı»³⁸⁵. Bəra b. Azim - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – i əynində qırmızı bir libas ilə gördüm. Ondan daha gözəlini görməmişdim. Saçları çiyinlərinə qədər uzanırdı»³⁸⁶. Əbu Rimsi - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – i iki yaşıl Burda xalatda gördüm»³⁸⁷. Aişə - radıyallahu anhə – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – i səhər vaxtı qara yun parçadan olan izar ilə evdən çıxdığını gördüm»³⁸⁸. İbn Abbas radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Sizlər ağ rəngdə libasa üstünlük verin, həyatda olanlarınız da ağ geyinsinlər və ölənlərinizi də ağ (parça) ilə kəfənləyin. Çünki ağ libas geyimlərin ən xeyirlisi (və təmizidir)»³⁸⁹. Muğirə b. Şöbə - radiyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – i qolları qısa olan Rum Cübbəsi (qolsuz uzun üst geyim) geyinmiş halda gördüm»³⁹⁰. Ənəs - radiyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – kişilərin zəfərandan istifadə etmələrini qadağan etmişdir»³⁹¹. Abdullah b. Amr b. əl-As - radiyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – zəfəranla boyadılmış iki paltarı əynimdə gördükdə: «Bunu geyinməyi ananmı sənə tövsiyə etdi?» deyə buyurdu. Mən: «Onları silimmi?» dedim. Peyğəmbər: «Xeyir, onları yandır (Başqa rəvayətdə: «Bunlar kafirlərin paltarlarındandır. Onları geyinmə)» deyə buyurdu³⁹². Bureydə - radiyallahu anhu – öz atasından rəvayət edir ki, Nəcəşi Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – ə iki qara Xuf (dəridən corab) bağışladı. O, onları geyinər, dəstəmaz aldığı zaman isə məsh edərdi»³⁹³. Muğirə b. Şöbə - radiyallahu anhu – rəvayət edir ki, Dihyə b. Kəlbi - radiyallahu anhu – Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – ə dəridən iki Xuf hədiyyə göndərdi. Başqa rəvayətdə: Xufnan bərabər Cübbə də göndərmişdi. Lakin biz öyrənmədik ki, bu Xuflar ölmüş heyvan dərisindəndir, yoxsa yox»³⁹⁴. Qatadə deyir ki, Ənəs b. Məlik - radiyallahu anhu – dan Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in ayaqqabılarını vəsf etməyi xahiş etdim». O: «Nalinləri (səndəli) iki kəmərli idi (Başqa rəvayətdə: Nalinlər dəridən idi, lakin yun deyildi. Dəridən kəmərləri var idi. Kəmərləri iki qat idi. İbn Ömər - radıyallahu anhu – da yundan olmayan Nalinləri geyinməyi sevərdi)» dedi³⁹⁵. Əbu Hureyrə - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – ayaqqabıları üzərində iki kəmər vardı. Həmçinin Əbu Bəkr, Ömər - radıyallahu anhum – nun da ayaqqabıları iki kəmərli idi. Osman - radıyallahu anhu – ilk bir kəmərli ayaqqabı geyinən kimsə idi»³⁹⁶. Əbu Hureyrə - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Sizdən biriniz tək saylı ayaqqabı ilə yeriməsin. Ya ikisini də geyinsin, ya da ikisini də çıxartsın»³⁹⁷. Əbu Hureyrə - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Sizdən birinizin ayaqqabısı (cırılarsa) biri ilə yeriməsin digərini təmir edənə qədər»³⁹⁸. Cabir - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – bir kimsənin ayaq üstə ayaqqabı geyinməsini qadağan etmişdir»³⁹⁹. Əbu Hureyrə - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Biriniz ayaqqabısını geyindikdə sağdan başlasın. Çıxardığı zaman da soldan başlasın. Beləliklədə sağ ayaq ilk geyindirilən və son çıxardıln olsun»⁴⁰⁰. Cabir b. Abdullah - radıyallahu anhu –rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – bizi ziyarətə gəldi. Saçı dağınıq və (paltarı) kirlənmiş kimsələri gördü. Peyğəmbər: «Bu kimsə saçını düzəldəcək bir şey tapmadımı?». Digərinə isə: «Bu kimsə paltarlarını yumağa su tapmadımı?» deyə buyurdu⁴⁰¹.
PEYĞƏMBƏR – Sallallahu Aleyhi Və Səlləm – İN YERİŞİ

Əbu Hureyrə - radıyallahu anhu – deyir ki, mən Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – daha gözəl bir kimsə görmədim. Sanki günəş onun üzündən saçırdı. Ondan daha sürətli yeriyən bir kimsə də görmədim. Sanki yer üzü onun ayaqlarının altında bükülürdü. Bir anlığa burda idi, bir də baxırdıq ki, artıq başqa yerdədir. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – ə çatmaq üçün biz özümüzə zəhmət verirdik. Lakin o, heç bir əziyyət çəkmədən rahat yeriyirdi»⁴⁰². Əli b. Əbu Talib - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – yeridiyi zaman özünü irəli verərək sanki enişdən düşən bir kimsə idi»⁴⁰³.

PEYĞƏMBƏR – Sallallahu Aleyhi Və Səlləm – İN DUASI VƏ ZİKRİ

O, uca Allahı zikr etməyi, Ona həmd etməyi, Ondan məğfirət diləməyi, Ona dönməyi bir an belə buraxmazdı. Onun keçmiş və gələcək günahları bağışlanmaqla bərabər o, çox şükr edən, çox həmd edən bir Peyğəmbər idi. Rəbbini haqqı ilə tanımış, Ona həmd etmiş, Ona dua etmiş, Ona yönəlmişdir. Aişə - radıyallahu anhə – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – Rəbbini hər bir an zikr edərdi»⁴⁰⁴. Möminlərin anası ummu Sələmə - radıyallahu anhə – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – ən çox etdiyi dua: «Ey qəlbləri çevirən Allahım, qəlbimi dinin üzərində sabit et!»⁴⁰⁵. Peyğəmbər–sallallahu aleyhi və səlləm - buyurdu: «Ey insanlar! Allaha tövbə edin. Mən gündə 70 (Başqa rəvayətdə: 100) dəfə Allahdan bağışlanma diləyirəm»⁴⁰⁶. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm - rahatlıqda da, çətinlikdə də Rəbbinə dua edərdi. Özü, ailəsi, dostları və bütün müsəlmanlar üçün dua edərdi.

PEYĞƏMBƏR – Sallallahu Aleyhi Və Səlləm – İN BAŞQALARININ ŞƏRƏF VƏ LƏYAQƏTİNİ QORUMASI

Peyğəmbər - səllallahu aleyhi və səlləm – xəta edənin xətasını düzəldir, biliksizə öyrədir, qəflətdə olanı ayıldır, məclislərdə də xeyirdən başqa heç bir şeyi qəbul etməzdi. Əgər kiməsə qeybət edərdisə qeybət etməkdən çəkindirər, nəmmamlıq etməyə icazə verməz, hər hansı bir iftiraya razı olmazdı. Başqalarının da şərəf və namusunu qoruyardı. Məlik b. Rabi əl-Ənsari - radıyallahu anhu – xəbər verir ki, Peyğəmbər - səllallahu aleyhi və səlləm – in səhablərindən və Bədr öyüşündə iştirak edən İtban b. Məlik – radıyallahu anhu – deyir ki, namazlarımın çoxunu Bəni Sələmə qəbiləsi ilə keçirirdim. Onlarla mənim aramda bir dərə vardı. Yağmur vaxtı dərə su ilə dolduqda oranı keçib onların məscidinə getmək mənim üçün çox çətin idi. Buna görə də Peyğəmbər - səllallahu aleyhi və səlləm – in yanına gələrək: «Ya Rəsulullah! Qocalmışam, gözlərim də zəif görür. Yağmur vaxtı qömümlə mənim aramda olan dərə su ilə dolub daşır və mənim üçün ora keçilməz olur. Könlüm istəyir ki, evimə qonaq gəlib namaz qıldırasan və sənin namaz qıldığın yeri namazgah edim». Peyğəmbər: «Mən mütləq gələcəyəm» deyə buyurdu. Səhəri Peyğəmbər - səllallahu aleyhi və səlləm – Əbu Bəkr – radıyallahu anhu – ilə birlikdə evimə qonaq gəldilər. Peyğəmbər - səllallahu aleyhi və səlləm – evə daxil olmaq üçün icazə istədi. Evə daxil olduqdan sonra oturmazdan əvvəl mənə dedi: «Evin hansı hissəsində namaz qılmağımı istəyirsən» deyə soruşdu. Mən də namaz üçün seçdiyim yeri ona göstərdim». Peyğəmbər - səllallahu aleyhi və səlləm – namaza durub təkbir aldı. Biz də onun arxa tərəfində səff düzəldərək təkbir gəirdik. İki rükət namaz qılıb təslim ilə namazını bitirdi. Biz salam verərək namazımızı bitirdik. Namazdan sonra Peyğəmbər - səllallahu aleyhi və səlləm – Xaziri (qıyma və unda bişrilən yeməyin adıdır) yeməyinə dəvət etdim. Namaz qıldıqdan sonra Peyğəmbər - səllallahu aleyhi və səlləm – in gəldiyini eşidən insnlar bizə axışmağa başlaılar. Onlrdan biri Malik b. Duhşam haradadır? onu heç görmürəm» deyə soruşdu. (Cəmaatda) onlardan biri: «O, münafiq. Hansı ki, Allah və Rəsulunu sevmir». Bunu eşidən Peyğəmbər: «Belə demə! Məgər o, sənin yanında Allaha tərəf yönələrək Lə İləhə İlləllah deməyib və bunu da Allah rizası üçün söyləyir». O kimsə: «Allah və Rəsulu bu haqda daha yaxşı bilir, lakin Allaha and olsun ki, o yalnız münafiqlərlə oturub-durur və onları da sevir». Peyğəmbər: «Allah rizasını diləyərək Lə İləhə İlləllah deyən kimsəyə Allah Cəhənnəm odunu haram etmişdir»⁴⁰⁷.

Yalan şhidlikdən və başqalarının haqlarını tapdalamaqdan çəkindirərdi. Möminlərin anası Aişə - radıyallahu anhə – olan sevgisinə baxmayaraq onun qeybət etməsini pis qarşılamış və qeybətin nə qədər böyük günah olduğunu açıqlamışdır. Aişə - radıyallahu anhə – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – ə: «Səfiyyənin qısa boylu olduğunu söyləyərək sənə bəs edər» dedim. Peyğəmbər: «Vallahi elə bir söz söylədin ki, əgər o dəniz suyuna qarışdırılsaydı onu ifsad edib korlayardı»⁴⁰⁸. Aişə - radıyallahu anhə – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Ona bir kimsə barəsində xoş olmayan bir xəbər gəldikdə onun adını verərək: «Filan kimsəyə nə olub ki» deməzdi. Lakin: «Bir qrup insanlara nə olub ki, belə-belə deyirlər» deyərdi⁴⁰⁹. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – qardaşlarının şərəf və namusunu qoruyan kimsələrə müjdə verərək buyurmuşdu: Əbu Darda - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Kim müsəlman qardaşının şərəf və namusunu qoruyarsa Allah da Qiyamət günü onun üzünü Cəhənnəm atəşindən qoruyar»⁴¹⁰.
PEYĞƏMBƏR – Sallallahu Aleyhi Və Səlləm – İN QOXUSU VƏ TƏRİ

Ənəs - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, mən Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in iyindən daha gözəl qoxan nə bir misk, nə bir ənbər, nə də hər hansı bir qoxu qoxulamadım. Mən Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in əlindən daha yumşaq olan nə bir dibaca, nə də bir ipəyə toxunmadım»⁴¹¹. Ənəs - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in qulağına bir şeylər söyləmək üçün əyilən heç kimsədən o, kimsə danışmasını bitirib başını geri çəkmədikcə Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in başını çəkdiyini görmədim. Əlini tutan heç kimsənin əlini o, kimsə (kişi) buraxmadıqca buraxdığını görmədim (Başqa rəvayətdə: Bir kişi üzünü çevirmədikcə üzünü ondan çevirməzdi. Bərabər oturduğu bir kimsənin önünə ayaqlarını uzatdığını görmədim, Bütün qoxuları qoxuladım lakin onun ağzının qoxusundan daha xoş başqa qoxu qoxulamadım, səhabələrindən biri onunla qarşılaşdığı zaman onunla bərabər qalxar və o, ayrılmadıqca ondan ayrılmazdı⁴¹²)»⁴¹³. Ənəs - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in gündüz vaxtı bizim yanımıza gəlib yatdı və tərlədi. Ummu Suleym - radıyallahu anhə – bir bez parça götürərək Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in tərini silərək qaba sıxmağa başladı. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – yuxudan ayılaraq: «Ya Ummu Suleym! Bu nədir edirsən?» deyə buyurdu. Ummu Suleym: «Bu sənin tərindir. Biz onu ətrimizə qatırıq. Çünki o, ən gözəl qoxudur»⁴¹⁴.

PEYĞƏMBƏR – Sallallahu Aleyhi Və Səlləm – İN ƏLİ AÇIQLIĞI

Ənəs - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – dən İslam naminə nə istənilmişdisə onu mətləq vermişdi. Onun yanına bir nəfər gələrək ona iki dağın arasındakı qoyun sürüsünü vermişdi. Adam öz qövmünə gedərək: «Ey qövmüm! Müsəlman olun! Muhəmməd fəqirliyə düşmək qorxusu olmadan paylayır»⁴¹⁵. Əbu Səid Sad b. Məlik b. Sinanəl-Xudri - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Əhsarlardan bir qrup Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – dən bir şeylər istədilər. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – onların istədiyini onlara verdi. Bir müddətdən sonra onlar yenə də Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – dən bir şeylər istədilər. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – onların istədiyi şeyi onlara verdi. (Üçüncü dəfə) yenə də Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – dən bir şeylər istədilər. O, da onların istədiyini onlara verdi. Nəhayət yanında olan hər bir şeyi onlara verdikdən sonra buyurdu: «Nə ki, mənə (qənimət) olaraq çatarsa heç vaxt onları sizlərdən gizlətməyib (sizlərə verərəm). Lakin kim ki, özünü saxlayarsa (insanlardan bir şey istəməyib Allahın ona verdiyi ilə kifayətlənərsə) Allah da onu (insanlardan) istəməkdən saxlayar. Hər kim çalışarsa ki, öz gücü ilə (çörək pulu) qazansın Allah da onun (insanlardan istəməkdən) qoruyar. Hər kim də səbr edərsə Allah da onu səbirli edər. Heç kəsə də səbr kimi xeyirli və bərəkətli bir mükafat verilməmişdir»⁴¹⁶. Huneyn döyüşündən sonra Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – Səffan b. Umeyyə 300 qoyun verdikdə: «Mənə o, qədər çox verdi ki, daha əvvəl ən çox qəzəbləndiyim kimsə çox keçmədiki ən sevdiyim insan oldu»⁴¹⁷. Cubeyr b. Mutim - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – insanlarla birlikdə Huneyn döyüşündən qayıdarkən bir qrup insanlar qənimət istəmək üçün ətrafına toplandılar. Hətta Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – i Səmura deyilən tikanlı bir ağacın altına girməyə məcbur etdilər. Tikanlar libasına bataraq cırdılar. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – bir an dayanıb sonra mənə ridamı verin deyib: «Bu ağacın tikanları qədər qənimət heyvanım (dəvəm) olsaydı onların hamıısını aranızda bölərdim. Sonra da siz məni nə paxıl, nə yalançı, nə də qorxaq deyə ittiham etməzdiniz»⁴¹⁸.

PEYĞƏMBƏR – Sallallahu aleyhi və Səlləm – İN QƏHRAMANLIĞI VƏ ŞÜCAYƏTİ

O, ordular hazırlayar, döyüş planları cızar, səhabələri ilə məşvərət edər, onların kəşfiyatlarından faydalanardı. Bununla bərabər yalnız son halda döyüşə baş vurardı. Necə deyəllər son əlac döyüş olardısa döyüşərdi. Döyüş əsnasında qadın, uşaq, qoca, əsirlərə əl vurulmazdı. Evlər xaraba edilməz və ağaclar kəsilməzidi. Cabir - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Xəndək günü xəndəyi qazarkən bir ara sərt bir qayaya rast gəldik. Səhabələr Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in yanına gələrək: «Ya Rəsulullah! Xəndək qazarkən sərt bir qayaya rast gəlmişik» dedilər. Peyğəmbər: «Xəndəyə düşüm baxım» deyə buyurdu. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – qarnına aclıqdan daş bağlanmış olaraq durdu. Çünki biz üç gün heç bir şey yemirdik. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – iti çəkici əlinə alaraq qayaya vurdu. O, qaya zərbənin gücündən qum kimi ovuldu»⁴¹⁹. Bəra - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Vallahi biz döyüş qızışdığı zaman özümüzü onunla qoruyurduq. Bizim ən cəsurumuz belə döyüşdə onun bərabərində dayanırdı»⁴²⁰. Bir nəfər Bəra - radıyallahu anhu – dan: «Siz Huneyn günü Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – i qoyub qaçdınızmı?...». Bəra: Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in qaçmadığına şahidlik edirəm…» dedi⁴²¹. Əli - radıyallahu anhu – deyir ki: «Vallahi döyüş qızışdığı zaman biz Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – ilə qorunurduq. Bizim içimizdən düşmənə ondan daha yaxın kimsə yox idi»⁴²². Cabir b. Abdullah - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – ilə Nəcd tərəfdən bir döyüşə getmişdik. Biz Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – ə ağaclıq olan bir vadidə çatdıq. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – bir ağacın altında (uzanaraq) dincəlirdi. Qılıncını da ağacın budaqlarından birinə asdı. İnsanlar da dincəlmək üçün vadiyə səpələndilər. Peyğəmbər: «Mən yatarkən biri gəlib qılıncımı götürdü. Bu an mən oyandım. Adam başımın üstüdə dayanaraq qılıncımı çəkdi və: «İndi səni mənim əlimdən kim qurtara bilər?» dedi. Peyğəmbər: «Allah» deyə buyurdu. (Qılınc onun əlindən düşdü) və Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – onu qınına qoydu… O, kimsəni cəzalandırmayıb qövmünə buraxdı»⁴²³. Cundub - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in ayaq barmağı daşa deyərək yarıldı və o: «Sən Allah yolunda yaralanmış bir barmaqsan səni mükafat gözləyir (Qarşılaşdığın kədər və üzüntü Allah yolundadır, boş deyildir)» deyə buyurdu⁴²⁴.

PEYĞƏMBƏR – Sallallahu Aleyhi Və Səlləm – İN HAQLARI ÖDƏMƏSİ

Hər bir kəsin haqqını verərdi: İnsanın üzərinə düşən haqlar çoxdur. Allahın haqqı, ailənin haqqı, qulların haqqı, bədəninin haqqı vardır və s. Lakin Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – hamısını tam şəkildə paylaşdırardı. Ənəs – radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər - səllallahu aleyhi və səlləm – in səhabələrindən bir qrup kimsələr gəldilər və Peyğəmbər - səllallahu aleyhi və səlləm – in zövcələrindən onun ailə həyatı, xüsusi həyatı haqqında soruşdular. Onlardan biri: «Mən qadınlarla evlənməyəcəyəm» dedi. Digəri: «Mən daima oruc tutacağam» dedi. Digəri: «Mən gecələri yatmayacağam» dedi. Peyğəmbər - səllallahu aleyhi və səlləm – bu sözləri eşitdikdə buyurdu: «Bir qrup kimsələrə nə olub ki, filan-filan sözləri syləyirlər. (Başqa rəvayətdə: Allaha and olsun ki, aranızda Allahdan ən çox qorxan, aranızda ona qarşı ən təqvalı olan kimsəyəm. Ancaq mən (gecənin bir hissəsini) namaz da qılıram, (bir hissəsini) yatıramda, Oruc tutub, iftar da edirəm və qadınlarla nigahlanıramda. Kim mənim sünnəmdən üz çevirsə məndən deyildir»⁴²⁵. «Ey iman ğətirənlər! Əhdlərə sadiq olun». (əl-Maidə 1). Əbu Hureyrə – radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, bir nəfər alacağı bir dəvəsini istəmək üçün Peyğəmbər - səllallahu aleyhi və səlləm – in yanına gəldi və kobudluq göstərdi. Səhabələr bu adamı başa salmaq istədikdə Peyğəmbər: «Bu adamdan əl çəkin. Hər bir haqq sahibinin haqqını istəyərkən söz söyləmək haqqı vardır» deyə buyurdu. Sonra da: «Ona eyni yaşda bir dəvə verin» deyə əmr etdi. Səhabələr: «Ya Rəsulallah! Eyni yaşda dəvə tapa bilmirik. Lakin onun dəvəsindən daha dəyərli bir yaşda olan dəvə vardır (Başqa rəvayətdə: 6-7 yaşında daha qiymətli dəvələr vardır)» dedilər. Peyğəmbər: «Onu verin! Çünki sizin ən xeyirliniz borcunu ən gözəl şəkildə ödəyəninizdir»⁴²⁶. Abdullah b. Əbi Rafii atasından, o da öz atasından rəvayət edir ki, Peyğəmbər - səllallahu aleyhi və səlləm – Huneyn döyüşünə gedərkən ondan 40 min (dinar və ya dirhəm) borc aldı. Sonra ona mal verilincə borcu ödədi və: «Allah sənin ailənə və malına bərəkət versin. Şübhəsiz ki, borcun qarşılığı onu ödəmək və təşəkkür etməkdir»⁴²⁷.

PEYĞƏMBƏR – Sallallahu Aleyhi Və Səlləm – İN YATMASI

Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Yatağına girdiyin zaman namaz üçün dəstəmaz aldığın şəkildə dəstəmaz al və sağ tərəfi üstə yat»⁴²⁸. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – hər gecə yatağına girəcəyi vaxt əllərinin içini açar onlara üfürərək İxlas, Fələq və Nəs surələrini oxuyar. Sonra isə bədəninin bütün hissəsinə sürtərdi. Bu işi üç dəfə təkrar edərdi»⁴²⁹. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in gecə ikən üzərində yatdığı döşəkçəsi xurma lifi ilə doldurulmuş, üzü dəri bir döşək idi»⁴³⁰. Ənəs - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in gözləri yatsa da, lakin qəlbi yatmazdı (Başqa rəvayətdə: Yatdığı zaman sağ tərəfi üstə yatar və sağ əlini yanağına qoyaraq yatardı)»⁴³¹.

PEYĞƏMBƏR – Sallallahu Aleyhi Və Səlləm – BİR MÜƏLLİM KİMİ

İbn Ömər - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, bir gün Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Yarpağını tökməyən bir ağac vardır. Bu ağac müsəlmana çox bənzəyir. Mənə söyləyə bilərsiniz bu hansı ağacdır?». İnsanlar həmən çöldəki ağacları düşünməyə başladılar. İbn Ömər: «Mənim ağlıma Xurma ağac gəldi. Lakin söyləməyə utandım» dedi. Sonra insanlar bu ağacın hansı olduğu barədə Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – dən soruşdular. O: «Xurma ağacı» deyə buyurdu⁴³². Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – hər bir kəsə öz fikrini söyləmək üçün fürsət verdi. Lakin heç biri doğru cavab vermədiyi üçün Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – onlara doğru cavabı söylədi. O, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – böyüyə də, kiçiyə də bir müəllim idi. Əbul-Abbas Abdullah b. Abbas - radiyallahu anhu – rəvayət edir ki, bir gün (minikdə) Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in arxasında idim. O, buyurdu: «Ey oğul! Mən sənə bir neçə kəlimə öyrədəcəm. Allahı qoru ki, Allah da səni qorusun. Allahı qoru ki, onu öz qarşında tapasan. Bir şey dilədikdə, Allahdan dilə. Kömək istədikdə Allahdan kömək istə. Bil ki, əğər bütün insanlar sənə xeyir vermək üçün bir yerə toplansalar da Allahın yazdığından artıq heç bir xeyir verə bilməzlər. Bunu da bil ki, əgər sənə zərər vermək üçün bir yerə toplansalar da Allahın yazdığından artıq sənə zərər verə bilməzlər. (Çünkü) qələmlər qaldırılmış, səhifələrin (mürəkkəbi) qurumuşdur»⁴³³. Muaviyə b. Hələm əs-Suləmi - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – ilə birlikdə namaz qılarkən cəmaatdan bir nəfər asqırdı, mən də Yərhəmukəllah – dedim. Cəmaat da gözlərini mənə dikərək pis-pis baxmağa başladılar. Mən də bundan xoşlanmayıb: «Mənə nə üçün belə baxırsınız» dedim. Bu vaxt əllərinə dizlərinə vurmağa başladılar. Məni susdurmaq istədiklərini başa düşdükdə susdum. Anam, atam sənə fəda olsun, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – namazını qıldıqdan sonra nə öncə, nə də ondan sonra onun kimi gözəl nəsihətçi (müəllim) görmədim. Vallahi məni nə danladı, nə döydü, nə də söydü. Sadəcə: «Bu namaz elə bir ibadətdir ki, burada insan kəlamından bir şey deyilməz. Çünki namaz təsbih, təkbir və Quran oxumaqdan ibarətdir» deyə buyurdu⁴³⁴.

PEYĞƏMBƏR – Sallallahu Aleyhi Və Səlləm – İN ƏXLAQI

Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in əxlaqı Quran idi»⁴³⁵. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – çirkin söz söyləməz, lənət etməz, söyüş söyməzdi»⁴³⁶. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – insanlar arasında üzü ən gözəl, əxlaqı da ən gözəl olandı»⁴³⁷. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Mən ancaq ən yüksək əxlaqı tamamlamaq üçün göndərildim»⁴³⁸. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Sizin əxlaq etibarı ilə ən gözəl olanınız ən xeyirlinizdir (Başqa rəvayətdə: Ən çox sevdiklərimdəndir)»⁴³⁹. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Şübhəsiz ki, mömin gözəl əxlaqı səbəbilə oruc tutan, namaz qılan kimsənin mərtəbəsinə yüksəlir»⁴⁴⁰. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Heç şübhəsiz ki, Qiyamət günü möminin tərəzidə gözəl əxlaqdan daha ağır olan bir şeyi olmaya-caqdır»⁴⁴¹. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Allahın qulları arasında ən çox sevdiyi əxlaqları ən gözəl olanlardır»⁴⁴². Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Sizin ən xeyirlisin ömrü uzun, əxlaqı ən gözəl olanınızdır»⁴⁴³. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Əgər səndə bur dörd xislət olarsa dünyadan itirdiklərinə görə üzülmə: Doğru sözlü olmaq, əmanəti qorumaq, gözəl əxlaq sahibi olmaq və iffətli olmaq»⁴⁴⁴. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Möminlərin imanları ən mükəmməl olanları əxlaqları ən gözəl olanlarıdır. Sizin xeyirliniz əxlaqı etibarıyla xanımlarına qarşı ən xeyirli olanlarınızdır»⁴⁴⁵. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Yaxşılıq gözəl əxlaqdır»⁴⁴⁶.

«Ey iman gətirənlər! Başqalarının evlərinə (sizin olmayan evlərə) sahiblərindən icazə almadan və onlara salam vermədən girməyin. Bu, (ədəb-ərkan baxımından) sizin üçün daha yaxşıdır. Bəlkə, (Allahın bu əmrinin hikmətini) düşünüb anlayasınız (və həmişə yadda saxlayıb ona əməl edəsiniz)». (ən-Nur 27). Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – bir evə getdikdə üzünü qapıya tərəf çevirməzdi. Qapının ya sağ tərəfində, ya da sol tərəfində durardı və: «ƏSSƏLƏMU ALEYKUM» deyərdi⁴⁴⁷. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Ən pis insan o, şəxsdir ki, insanlar onun biabırçı danışığından qorxub onu tərk edərlər»⁴⁴⁸. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Tələsmək şeytandandır, tələsməmək isə Allahdan»⁴⁴⁹. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Allahın sevmədiyi insanlar daima mübahisə axtaranlardır»⁴⁵⁰. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Başqa bir xalqa oxşamaq istəyən özü də onlardandır»⁴⁵¹. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Üzə vurmayı (Başqa rəvayətdə: Mübahisə etdikdə üzə vurmayın)»⁴⁵². Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «İşçinin haqqını təri qurumamışdan qabaq verin»⁴⁵³. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Rəhmət ancaq bədbəxt olan birindən sökülüb alınır»⁴⁵⁴. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – onu sevindirəcək bir hal ilə qarşılaşdımı Uca Allaha şükr səcdəsi edərdi»⁴⁵⁵. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Nəfsim əlində olan Allaha and olsun ki, iman etmədikcə cənnətə girməyəcəksiniz. Bir-birinizi sevmədikcə də iman etmiş olmazsınız. Sizə elə bir əməl göstərim ki. onu etdikdə bir-birinizi sevəsiniz? Aranızda salamı yayın»⁴⁵⁶. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Minikli yeriyənə, yeriyən oturana, az sayda olanlar çox sayda olanlara salam verirlər»⁴⁵⁷. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Sizdən bir kimsə əsnədikdə ağzını tutsun. Çünki şeytan girər»⁴⁵⁸. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – asqırdıqda əli və ya paltarı ilə ağzını tutar və beləliklə də səsini alçaldardı»⁴⁵⁹. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Sizdən bir kimsənin başına dəmirdən bir şiş soxulması onun üçün halal olmayan bir qadına toxunmaqdan daha xeyirlidir»⁴⁶⁰.
PEYĞƏMBƏR – Sallallahu Aleyhi Və Səlləm – İN TƏVƏZÖKARLIĞI

Təkəbbürlüyü sevməz, əksinə təvəzökarların başı, Rəbbi qarşısında qəlbi qırıqların seyyidi idi. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Hər kim dünyada ikən üstün görünmək və öyünmək məqsədilə bir paltar geyinərsə uca Allah qiyamət günü ona bir zillət paltarı geyindirəcəkdir»⁴⁶¹. Ənəs - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, onların Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – dən daha çox sevdikləri heç bir kimsə yoxdur. Lakin buna baxmayaraq onlar xoşlamadığını bildikləri üçün ona gördükdə ayağa qalxmazdılar»⁴⁶². Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Vaxtilə bir adam nəfsinin də xoşuna gələn bir paltar geyinmiş, saçını daramış və yekəxana-yekəxana yeriyərkən Allah onu yerin dibinə keçirdi. Qiyamət gününə qədər yerin dibinə getməyə davam etməkdədir»⁴⁶³. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Bu iki şeydə uzaq dura bildiyin təqdirdə istədiyini geyinə və yeyə bilərsə. İsraf və təkəbbürlük»⁴⁶⁴.

Özünə qarşı tərifdə həddi aşanları sevməzdi. Ömər - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Məni Xristianların İsa – əleyhissəlam – ı öydükləri kimi öyməyin. Mən bir qulam, deyin Allahın qulu və Rəsulu. Məni tərif etməkdə həddi aşmayın. Məni Allahın layiq bildiyi dərəcədən artıq yüksəltməyin. Rəbbim məni necə vəsf edibsə elə də vəsf edin»⁴⁶⁵. Abdullah b. Şixxir - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, bir gün Bəni Amr qəbiləsinin nümayəndələrinin tərkibində Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – in yanına gəlmişdim. Biz ona: «Ey bizim ağamız! (seyyidimiz)» deyə müraciyət etdik. O: «Ağa (seyyid) Allahdır» deyə buyurdu. Onda biz dedik? «Ey bizim fəzilətlimiz və əfzəlimiz» dedik. O: «Öz sözlərinizi deyin, sözlərinisə diqqət edin ki, şeytan sizi aldatmasın»⁴⁶⁶. Ənəs - radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, bəzi kimsələr: «Ey Allahın Rəsulu! Ey bizim xeyirlimiz və ən xeyirlimizin oğlu, bizim ağamız (seyyidimiz) və ağamızın oğlu!» deyə müraciət etdikdə Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Məni özünüz bildiyiniz kimi çağırın, şeytan sizi aldadıb yoldan çıxarmasın. Mən Allahın qulu və elçisi Muhəmmədəm. Sevirəm ki, sizlər məni Allahın layiq bildiyindən yuxarı qaldırmayasınız»⁴⁶⁷. Bəzi kimsələr Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – ə təzim etməkdə həddi aşır, onun qeybi bilməkdə inanmalarına, fayda və zərər verə biləcəyinə inanırlar, ehtiyacları qarşılayıb, xəstələrə şəfa verə biləcəyinə inanırlar. Uca Allah bütün bunların həqiqət olmadığını bildirir. De ki: «Mən sizə demirəm ki, mənim yanımda Allahın xəzinələri vardır. Mən qeybi də bilmirəm və sizə də demirəm ki, mən mələyəm. Mən özümə gələn vəhyə tabe oluram». De ki: «Kor görənlə bir olurmu? Məgər düşünmürsünüz!» (əl-Ənam 50). De ki: «Mən sizə nə bir zərər, nə də bir xeyir vermək qüdrətinə malik deyiləm!» De ki: «Məni Allahdan heç kəs qurtara bilməz və mən ondan başqa heç bir sığınacaq tapa bilmərəm!» (əl-Cinn 21-22). De ki: «Mən Allahın istədiyindən başqa özümə nə bir xeyir, nə də bir zərər verə bilərəm. Əgər qeybi bilsəydim, sözsüz ki, (özüm üçün) daha çox xeyir tədarük edərdim və mənə pislik də toxunmazdı. Mən iman gətirən bir tayfanı qorxudan və müjdələyənəm» (əl-Əraf 188).
PEYĞƏMBƏR – Sallallahu Aleyhi Və Səlləm – İN HƏYASI VƏ İFFƏTİ

Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – pərdəsinin arxasında gizlənən bakirə bir qadından da utancaq idi. Bir şeydən xoşlanmadıqda onun üzündən bilərdik»⁴⁶⁸. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Hər bir dinin bir əxlaqı vardır. Şübhəsiz ki, İslamın əxlaqı da həyadır»⁴⁶⁹. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Həyasızlıq hər nədə olarsa mütləq onu qüsurlu edər və həya hər nədə olarsa mütləq onu gözəlləşdirər»⁴⁷⁰. Rəsulullah – sallallahu aleyhi və səlləm - buyurdu: «Həqiqətən də insanların Peyğəmbərlikdən öyrəndikləri ilk söz: «Əgər həya etmirsənsə istədiyini et»⁴⁷¹. Rəsulullah – sallallahu aleyhi və səlləm - buyurdu: «Həya imandandır»⁴⁷². Rəsulullah – sallallahu aleyhi və səlləm - buyurdu: «Həyanın hamısı xeyirdir»⁴⁷³.

PEYĞƏMBƏR – Sallallahu Aleyhi Və Səlləm – İN ƏXLAQI

İLƏ ƏXLAQLANAQ

1. Çirkin və həyasısca söz və davranışları tərk etməli. Bu da hər cür çirkin və pis olan söz və əməli əhatə edir. 2. Alçaq səslə danışmaq və səsi çox qaldırmamalı. Xüsusilə də bazarlarda, məscid və s. yerlərdə – əgər xatib deyilsənsə – yüksək səslə danışmamaq. 3. Hər hansı bir kimsədən gələn pisliyə yaxşılıqla qarşılıq verərək onu qaldırmaq. Pislik edəni bağışlamaq, sorğuya çəkməyib, cəzalandırmamaq. 4. Çox gülməyi tərk etmək. Güldükdə yalnız təbəssüm etmək. 5. Ən gözəl paltarları geyinmək (Bayram və s. Namazlarında). 6. Özünü yuxarı tutmadan yerdə yemək yemək, olan yeməyi yemək və az yeməklə kifayətlənmək. 7. Hədiyyə vermək, hədiyyəni qəbul etmək, qəbul olunan hədiyyəyə qarşılıq vermək. 8. Çox zarafat etməmək, zarafat etdikdə isə sadəcə doğru olanı söyləmək. 9. Nəsihət etmək və nəsihəti dinləmək. Dəvətə cavab vermək. 10. Miskin və zəif olanlarlı gəzmək, ehtiyacları ilə maraqlanmaq. 11. İnsanlara və heyvanlara qarşı şəfqətli və mərhəmətli olmaq. 12. Simic olmaqdan uzaq olmaq. Çünki Allah da, insanlar da simici sevməzlər. 13. Dişlərini təmizləmək, oruclu ikən, oruclu olmadığı zamanda dişləri yuymaq. Yuxudan oyandıqda, namaza başladıqda, evə girdikdə misvaqla dişləri təmizləmək. Çox ətirdən istifadə etmək, gözəl ətirdən imtina etməmək. 14. Quran oxumaq və Quranı dinləmək. 15. Namazları vaxtında qılmaq, cəmaat namazlarında iştirak etmək. 16. Bütün insanlarla ədalətli olmaq. 17. İnsanların əziyyətinə qatlanmaq və onları bağışlamaq. 18. Özümüz üçün arzuladığımızı müsəlmanlar üçün arzulamaq. 19. Salamı yaymaq. 20. Paltar geyindikdə, təmizləndikdə, saçlarını daradıqda, verərkən, alarkən, yemək və içməkdə sağ əlindən istifadə etmək. Tualet və buna bənzər yerlərdə sol əldən istifadə etmək. 21. Saçı ya qısaldmaq, ya da uzatmaq. Bir qismini kəsib, bir qismini isə buraxmamaq. Ağaran saçları qaradan başqa rənglərə boyamaq. 22. Müamələdə ən gözəl insan olmaq. Borc aldıqda və borcu istədikdə onu ən gözəl tərzdə etmək. 23. Yer üzündə təvəzökarlıqla yerimək. YERİŞLƏR: 1. Ölü kimi yerimək. 2. Təvəzökar yerişi. «Rahmənin bəndələri o, kəslərdir ki, onlar yer üzündə təmkinlə, təvəzökarlıqla gəzərlər…». (əl-Furqan 63). 3.Həyəcanla yerimək. 4. Səy yerişi. Səfa və Mərva arasında. 5. Ram yerişi. Kəbəni təvaf edərkən. 6. Qaçış. 7. Müəyyən bir tərəfə meyl edərək yerimək. 8. Arxa-arxaya yerimək. 9. Hoppana-hoppana yerimək. 10. Təkəbbürlü yerimək. 24. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – xəstəni ziyarət edər, onlara dua oxuyar, dağlama edərdi, yalnız özünə dağlama etməmişdir, başqalarına ruqiyyə etmiş, lakin özünə oxutdurmamışdır. Xəstələrə pəhrizi öyrətmişdir. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm –: «Xəstəni ziyarət etdiyi vaxt ona deyərdi: «Allah şəfa versin, İnşəallah (günahlardan) təmizlən-məkdir»⁴⁷⁴. Heç hamama getməmişdir. Xına sürtüb sürtmədiyində ixtilaf vardır. Ənəs – sürtmədi. Əbu Hureyrə – sürtmüşdür. Ən sevdiyi ətir Miskdir. Fağiyə qoxusunu da sevərdi. Fağiyə xına bitkisinin çiçəyidir. O, şer dinləyər, bəxşiş verərdi. Ayaqqabı, paltarını tikər, ev əşyalarını təmir edər, qoyun sağar, özünə və ailəsinə xidmət edərdi. Məscidin inşasında səhabələrlə bərabər kərpic daşıyırdı. Qonaq qəbuil edər, özüdə qonaq olardı. Başından, ayağından və kürək sümüklərinin arasından və iki boyun damarından qan aldırardı (Başqa rəvayətdə: Qan aldığı zaman onun haqqını da verərdi). Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm –: «Ənsarı ziyarət edər, uşaqlara salam verir, başlarını sığallayardı. Müsəlmanların zəiflərinin yanına gedər, xəstələri ziyarət edər, cənazələrində iştirak edərdi. Yerdə oturur, yerdə yemək yeyər, bir qulun arpa çörəyi olsa da belə ziyafətini qəbul edər, ayaqqabısını, paltarını tikər, sizdən hər hansı bir kimsə kimi o, da evində çalışardı»⁴⁷⁵.

«Həqiqətən də Allah və Mələkləri Peyğəmbərə salavat göndərirlər. Ey iman gətirənlər! Siz də ona salavat göndərib layiqincə salamlayın!». (əl-Əhzab 56). Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Sizin ən fəzilətli günlərinizdən biri də cümə günüdür. O, gün Adəm yaradıldı, o, gün sura üfürüləcək… Cümə günü mənə çox sayda salavat gətirin. Çünki sizin salavatınız mənə çatır». Bir nəfər: «Ey Allahın Rəsulu! Bizim savlavatımız sən torpaq altında çürümüşkən necə sənə çata bilər?» deyə soruşdu. Peyğəmbər: «Şübhəsiz ki, Allah torpağa Peyğəmbərlərin cəsədlərini yeməyi haram etmişdir» deyə buyurdu⁴⁷⁶.

Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – həyatından səhifələrə baş vurduq. Bəlkə bundan sonra qəlblərimiz dirilir və həyat yolumuzu onun izindən gedərik.

BİTİRDİM: HİCRİ 1428-Cİ İL 6 RABİUL ƏVVƏL

MİLADİ 2007-Cİ İL 25 MART

HƏMD OLSUN ALƏMLƏRİN RƏBBİ OLAN ALLAHA! (YUNUS 10)