2 I bob. Chiziqlar va vint sirtlari haqida umumiy ma'lumotla


II BOB. Payvantlanuvchanlik va payvantlash



Yüklə 56,01 Kb.
səhifə13/16
tarix14.12.2023
ölçüsü56,01 Kb.
#179897
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16
2 I bob. Chiziqlar va vint sirtlari haqida umumiy ma\'lumotla-www.hozir.org

II BOB. Payvantlanuvchanlik va payvantlash 

2.1. Payvandlanuvchanligi va payvandlashda struktura 
o’zgarishlari 

Metallarning turli usullarda texnik talablarga javob bera oladigan darajada


payvandlanish xususiyatiga payvandlanuvchanligi deyiladi. Metallarning
payvandlanuvchanligi ularni kimyoviy tarkibiga, strukturasiga, payvandlash
usuliga, rejimiga va boshqa ko’rsatkichlarga bog’liq. Odatda, metallarning
payvandlanuvchanligini
aniqlashda
bostirilgan
chok
puxtaligi
payvandlanadigan metall puxtaligiga taqqoslanadi. Agar chokda nuqsonlar
(g’ovaklik, darz, toblanish) hollar bo’lmay payvandlanayotgan metallar
puxtaligiga yaqin bo’lsa, bunday metallar yaxshi payvandlanuvchan
hisoblanadi. Ma’lumki, turli metall konstruksiyalar tayyorlashda asosiy
material sifatida po’latlardan foydalaniladi.
Aniqlanganki, tarkibida uglerodi 0,25% kam boigan uglerodli va kam
legirlangan po’latlar barcha payvandlash usullarda yaxshi payvandlanadi.
O’rtacha uglerodli po’latlarni payvandlashda chokka yondosh zonada
toblangan struktura, chok metallda kristalizatsion darzlar berishi sababli
cheklangan holda payvandlanuvchanlikka ega bo’ladi. Ko’p uglerodli
po’latlar esa yomon payvandlanadi. Agar bunday po’latlarni payvaridlashga
zaruriyat bo’lsa avvalo payvandlanuvchi buyumlarni 300

450 gacha qizdirib,
payvandlab bo’lingach termik ishlanmog’i kerak. O’rtacha va ko’p
legirlangan po’latlarning issiqlik o’tkazish va issiqlikdan kengayish
koeffitsientini kam uglerodli po’latlardan pastligi payvandlashda o’ta qizib,
havoda sovishida karbidlar hosil bo’lib,



24
qattiqligi ortadi va bu hoi darz ketishiga ham olib kelishi mumkin. Po’latlarda


legirlash elementlarni ortishida payvandlanuvchanligi yomonlashadi.
Shu sababli bu po’latlarni payvandlashda, avval, ma’lum temperaturagacha
qizdirib, payvandlab bo’lingach termik ishlovlarga berilishi lozim.
Barcha cho’yanlar esa yomon payvandlanadi. Ularda nuqsonlar (darzlar,
kemtik joylari, katta g’ovakliklar va boshqalar) uchraydi. Payvandlashda
havoda sovishida chokda va chokka yondosh-gan joyi toblangan boiishi
natijasida, darz ketishi asosiy qiyinchilikni tug’diradi. CHo’yanlar xilini
ko’pligi va xossalarini xilma

xilligi sababli payvandlash usulini to’g’ri
tanlash muhimdir. CHo’yan quymalardagi
nuqsonlarni payvandlab tiklashda qator usullar bo’lib, bularning ichida
payvandlanuvchi quymani qizdirib payvandlash va qizdirmay
payvandlash usullaridan foydalaniladi.
1)Payvandlanuvchi quymalarni qizdirib payvandlashda nuqsonli joy 90° li
burchak bo’ylab kesilib, uni atrofi qolip material bilan qoplangan, buyum
600

650 gacha asta qizdiriladi. Keyin payvandlovchi material sifatida,
masalan, cho’yan chiviq, flyus sifatida bura olinib gaz alangasida eritib
payvandlanadi.
1)Quymani qizdirmay payvandlashda esa, avvalo, payvandlash joyiga po’lat
shpilkalar shaxmat tartibda rezbaga o’rnatilib, ularni qoplamali kam uglerodli
po’lat elektrod bilan kichik tokda (150A gacha) payvandlab, keyin qolgan
joylari payvandlab to’ldiriladi.
Rangli metallar va ularning qotishmalariga kelsak, ularning issiqlikni va
elektrni yaxshi o’tkazishi, oson oksidlanishi, gazlarni yutishi va boshqa
xususiyatlari
payvandlashda
ma’lum
qiyinchiliklar
tug’diradi.



25


Yüklə 56,01 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin