2. Ключевые постулаты теории (международных) режимов: a режимы, основанные на интересе (Interest-Based Theories); b основанные на знании (Knowledge-based theories); c основанные на силе

15.Эволюция концепций межгосударственного сотрудничества, оценка этапов и динамики расширения международной межправительственной организации. На примере одной из ММПО.

ОБСЕ

EXHT(OSCE:eng. Yevropada xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti, Yevropa xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti, xavfsizlik masalalari bilan shug'ullanadigan dunyodagi eng yirik mintaqaviy tashkilotdir. Shimoliy Amerika, Yevropa va Markaziy Osiyoda joylashgan 57 davlatlarini birlashtiradi.

Sobiq nomi — "Yevropada xavfsizlik va hamkorlik yig'ilishi" (YXHT) - (CSCE: eng. Yevropada xavfsizlik va hamkorlik uchun konferensiya, FR. Conférence sur la sécurité et la coopération en Europe).

Yangi suveren davlatlarning to'laqonli ishtirok etishi "EXHT jarayoniga yangi sifat bag'ishlaydi", deb ta'kidlagan holda, "Xelsinki jarayoni" ga suveren va bozor iqtisodiyotiga o’tish arafasidagi davlatlar qo’shilib, tashkilot kengaya boshlaydi. Bundan zamirida xavfsizlik va faravonlik hammamizga birday tegishli,- shiori mavjud edi.

"Sovuq urush" tugagandan so'ng tashkilotning ustuvor vazifasi "Xelsinki jarayoni" ni sotsializm hukm surgan mamlakatlarida qo’llab-quvvatlash, integratsiya jarayonlarini mustahkamlash va tizimli o'zgarishlarni maksimal darajada amalga oshirishga yo’naltirilgan edi. "Xelsinki jarayonining muhim yangi roli demokratik rivojlanishni rag'batlantirish va ishtirokchi davlatlarning YXHTning umumiy qadriyatlar tizimiga to'liq integratsiyalashuvi edi", deyiladi manbalardan birida.

A’zo mamlakatlardagi tizimli o'zgarishlarni qo'llab-quvvatlash vazifasini hal qilish uchun BMT YEIK, YETTB, xalqaro moliya tashkilotlari bilan hamkorlikda faoliyat olib borilgan. ashga qaror qilindi, masalan, OECD doirasida iqtisodiyoti o'tish bosqichida bo'lgan Yevropa davlatlari bilan hamkorlik markazi tashkil etildi. YXHTga a'zo davlatlar boshqa xalqaro iqtisodiy va moliyaviy tashkilotlarga "o'tish bosqichida bo'lgan mamlakatlar iqtisodiyotini xalqaro iqtisodiy va moliyaviy tizimga integratsiyalashuviga ko'maklashish" ni taklif qildilar va ular o'rtasida yanada izchillik va samaradorlik uchun muvofiqlashtirishni kuchaytirdilar.

Yevropadagi o'zgarish jarayonlarining eng muhim elementi Yevropa va transatlantik institutlar va tashkilotlarning ushbu yangi ustuvor vazifalarni hal etishga tezkor yo'naltirilishi edi. Biroq, Markaziy va Sharqiy Yevropa, Bolqon yarim orolining va MDH mamlakatlari orasida ko'plab ishtirokchi davlatlar ularning a'zolari emas, shuning uchun bu Yevropa va transatlantikdir va shu sababdan institutlar va tashkilotlar o'zlarining tarkibiga kiritilmagan davlatlarning ichki siyosiy va ichki iqtisodiy muammolari bilan shug'ullanish uchun rasmiy vakolatlarga ega emaslar.

Shunday qilib, "Xelsinki jarayoni" doirasida muayyan muammolarni hal qilish uchun tashkil etilgan doimiy organlardan tashqari, boshqa xalqaro tashkilotlar va G'arb davlatlarining ko'p tomonlama diplomatiya institutlari faol ravishda bog'lana boshladi. Aytish joizki, diplomatiya institutlarining YXHTning ustuvor vazifalarini hal etish borasidagi birgalikdagi ishi ko'p tomonlama diplomatiya amaliyotida yangi hodisa bo'ldi.

Shuni ta'kidlash kerakki, tizimli o'zgarishlarni amalga oshirish vazifalari, asosan, sobiq sotsializm davlatlari va postsovet, Yugoslaviya va postcheposlovatskiy hududlarida yangi mustaqil davlatlar bo'lib, G'arb institutlarining bevosita ta'sir doirasidan tashqarida bo'lgan. Helsinki jarayoni doirasida faoliyatni qayta yo'naltirish to'g'risidagi qaror, tizimli o'zgarishlarni amalga oshiruvchi mamlakatlar YXHTning ko'p tomonlama diplomatiya institutlarini ushbu ishtirokchi davlatlarga o'z faoliyatini tobora ko'proq jalb qilishga undagan.

Ma'lumki, Yevropada oddiy qurolli kuchlar to'g'risidagi shartnoma 22 harbiy - siyosiy ittifoqlarga a'zo davlatlar-NATO va ATS tomonidan imzolangan. Osloda ushbu Favqulodda konferensiyani chaqirish vaqtida ATS allaqachon mavjud edi. Konferensiyada 29 davlat vakillari ishtirok etdilar: sovet Ittifoqi o'rniga konferensiyada Ozarbayjon, Armaniston, Belarus, Gruziya, Qozog'iston, Moldova, Rossiya Federatsiyasi va Ukraina delegatsiyalari ishtirok etdilar. Sobiq SSSR hududida tashkil etilgan yangi mustaqil davlatlar konferensiyada Qirg'iziston, Tojikiston, Turkmaniston va O'zbekiston Markaziy Osiyo respublikalari, shuningdek, Boltiqbo'yi davlatlari-Latviya, Litva va Estoniya davlatlari ishtirok etmadi. Shu munosabat bilan, u Yevropada yangi siyosiy voqelikka muvofiq shartnoma ostida davlatlarning majburiyatlarini olishi zarur edi. Favqulodda konferensiya bu muammoni hal qilish uchun mo'ljallangan. Ushbu murakkab muammoni hal etish yana bir bor " - YXHTga a'zo davlatlar tomonidan Yevropa xavfsizligi manfaatlariga daxldor muammolarni hal etish uchun yaratilgan ko'p tomonlama diplomatiyaning o'ziga xos instituti bo'ldi.

Shunday qilib, YXHT ko'p tomonlama diplomatiya institutlari va tuzilmalarini mustahkamlash ushbu dasturda "umumiy siyosiy iroda asosida maslahatlashuv va kelishilgan harakatlar samaradorligini yanada mustahkamlash, shuningdek, hamkorlikning amaliy jihatlarini yanada rivojlantirish" vositasi sifatida ko'rib chiqildi. evropa xavfsizlik va hamkorliktashkilotiga 54 davlat aʼzo (2002-yil yanvar). Tashkilotga aʼzo davlatlar rahbarlari 2 yilda bir marta oliy darajada uchrashuv oʻtkazadilar.

Ma’lumot uchun, Yevropa xavfsizlik va hamkorlik tashkilotining Istanbul shahrida boʻlgan sammitida (1999-yil 18—19 noyabr) Yevropada xavfsizlik va hamkorlikni mustahkamlashning 21-asrdagi yangi tamoyillari belgilandi. Tashkilotga aʼzo davlatlar tashqi ishlar vazirlari har yili uchrashib turadilar (Vazirlar kengashi). Tashkilotning yana bir organi — Boshqaruvchi kengash har yili 3 marta Praga shahrida yigʻiladi, bir marta iqtisodiy forum oʻtkazadi. Muntazam ishlovchi doimiy kengashning majlislari haftada 1 marta boʻladi. Xavfsizlik va ishonchni mustahkamlash, qurollanish ustidan nazorat masalalarini muhokama qiluvchi Xavfsizlik boʻyicha hamkorlik forumi mavjud. Uning majlislari ham har haftada oʻtadi. Yevropa xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti qarorgohi Vena shahrida.

17. Санкции как коллективные «сдерживающие» меры (coercing norm-breakers). В произведении «When Knowledge is Power: Three Models of Change in International Organizations» Ernst B. Haas (автор) определил санкции как: «Sanctions – Taking any of the following punitive steps designed to bring the state into compliance with a decision or obligation: public denunciation, termination of financial assistance, trade, financial, communications embargo, military operations». В соответствии с вышеуказанным определением приведите примеры из деятельности ММПО.

Xalqaro huquqiy sanktsiyalar-davlatlar yoki xalqaro tashkilotlar tomonidan xalqaro huquq normalarini buzgan davlatga nisbatan qo'llaniladigan jamoaviy yoki bir tomonlama majburiy choralar.

BMT nizomi BMTning boshqa sanktsiyalari ("majburiy choralar" deb ataladi) harbiy majburlashni o'z ichiga oladi.

Iqtisodiy sanktsiyalar keng qo'llaniladi, shu jumladan kredit sohasida.

BMT sanktsiyalari-BMT xavfsizlik Kengashi tomonidan xalqaro mas'uliyat huquqiy munosabatlaridan kelib chiqadigan vazifalarni bajarishdan bosh tortgan davlatga (uning hududining bir qismi yoki muayyan shaxslar) nisbatan majburiy choralar. BMT sanktsiyalari og'zaki ayblovdan, kuch ishlatishdan ko'ra qattiqroq bo'lgan oraliq chora-tadbirlardir. Sanktsiyalarni qo'llash to'g'risidagi qaror BMT xavfsizlik Kengashining qarorlari bilan qabul qilinadi.

1950-1980-larning xalqaro huquqiy doktrinasida sanktsiyalar javobgarlik institutining tarkibiy qismi sifatida tushunilgan. Yaqinda mahalliy va xorijiy olimlar ularni mustaqil institutga ajratdilar.

Bundan tashqari, hozirgi kunga qadar sanktsiyalarni qo'llash huquqiga ega bo'lgan sub'ektlar munozarali masaladir.

Bugungi kunga kelib, BMT sanktsiyalari ko'pincha xavfsizlik Kengashi tomonidan "qora ro'yxat" deb nomlangan yoki sanktsiyalar davlatiga qurol-aslaha yetkazib berish bo'yicha embargosiga kiritilgan shaxslarning mol-mulkini safarbar qilish yoki muzlatish taqiqlangan. Bunday sanktsiyalar "nuqta" yoki "maqsadli" deb ataladi”.

2009-yil 12-avgust holatiga ko’ra 19 marta sanksiyalar qo’llangan.