2-ma’ruza reja turli geologik sharoitlarda konni suv bostirib ishlatish sistemalari

Termokimyoviy metodlar
Mazkur metodlar qatlamga kislorod (havo) haydalganda uning qatlamdagi neft bilan reaktsiyaga kirishishi natijasida katta miqdorda issiqlik (qatlam ichra yonish) ajralib chiqishiga asoslangan. Bu metodlar quduq tubida neftning yonishi natijasida to’plangan issiqlikning qatlam ichiga siljishidan mahsuldor qatlamda issiqlik to’planishiga asoslanadi. Qatlamga haydalgan havo yonish zonasini qatlam ichra harakatlantiradi. Neft uyumlarini ishlatishda quyidagi metodlardan foydalaniladi:
1. To’g’ri yo’nalgan «quruq» yonish, havo haydaladigan quduq tubida neft yondiriladi va yonish zonasi haydalayotgan havo bilan aralashib, suyuqlik chiqarib olish qudug’i tomon siljiydi;
2. To’g’ri yo’nalgan nam yonish yoki o’rta nam yonish, bunda qatlamga ma’lum bir nisbatda havo va suv haydaladi. Natijada yonish fronti oldida qaynoq suv hoshiyasi hosil bo’ladi, ya’ni yonish fronti oldidagi zonaga issiqlik kirib keladi, bu o’z navbatida haydalayotgan havo sarfini keskin kamaytirgan holda neftni chiqarib olish koeffitsientining ortishiga olib keladi.
Ikkinchi jarayon nisbatan samarali hisoblanadi. Bunda ham neftni siqib chiqarishda qatlamga bug’ haydalgandagi kabi hamma omillardan foydalaniladi, bundan tashqari bu jarayonga xos bo’lgan qo’shimcha omillar (karbonat angidrid gazining suv bilan aralashmasi, sirt-faol moddalar va b. yordamida neftni siqib chiqarish) ham qo’llaniladi.
Aralashmalar yordamida neftni siqib chiqarish metodlari
Bunday metodlar guruhiga qatlamdagi neft bilan unga haydalayotgan karbon ikki oksidi (CO2), suyultirilgan neft gazi (propan), boyitilgan metan gazi, yuqori bosimli quruq gazlar qo’shilishidan hosil bo’lgan aralashma ta’sirida neftni siqib chiqarilishi mansub. Qo’llaniladigan har bir metod ma’lum bir bosimdagi, tarkibdagi va fazoviy holatdagi neftni siqib chiqarishda samara berishi mumkin. Qatlam bosimi 20 MPa dan yuqori bo’lgan uyumlardan neftni yuqori bosimli quruq gaz bilan, 10-20 MPa bosimda – boyitilgan gaz bilan, 8-14 MPa bosimda – suyultirilgan gaz bilan siqib chiqarish samarali hisoblanadi. Ushbu metodlarni qatlam o’tkazuvchanligi har xil qiymatga ega bo’lgan uyumlarda qo’llash mumkin, lekin amaliyotda ularni o’tkazuvchanligi past qatlamlarda, oddiy suv bostirish metodini qo’llash mumkin bo’lmagan uyumlarda ham amalga oshirish mumkin. Neftni suyultirilgan propan gazi bilan siqib chiqarishda qatlam temperaturasi 96-970S dan ko’p bo’lmasligi lozim, chunki undan yuqori temperaturada u gazsimon holatga o’tadi. Yuqori bosimdagi boyitilgan gazlar bilan neftni siqib chiqarish qatlamning neftga to’yinganligi yuqori – 60-70% dan ortganda amalga oshiriladi. Suyultirilgan gazlar va karbonat angidrid gazlari bilan siqib chiqarish metodlari neftga to’yinganlik 35-40% bo’lganda ham qo’llanishi mumkin, ayniqsa bu metodlardan qatlamga uzoq vaqt suv bostirilgandan so’ng foydalanish afzalroqdir.