2-Mavzu. Algoritmlash va dasturlash asoslari reja

chiziqli, tarmoqlanuvchi, siklik,
iteratsion va cheksiz takrorlanuvchi
 
shakllarda bo’ladi deb aytish mumkin.
Agar murakkab masalalar algoritmlarining blok tarkibini bir bino desak, bu
tuzilishdagi algoritmlar uni tashkil qiluvchi rom, g’isht, to’sin, ustun va
boshqalarni ifodalaydi deb aytish mumkin. Harqanday murakkab bino ana shu
ashyolardan qurilganidek, murakkab algoritmlar ham yuqoridagidek tarkiblardan
tuziladi.Aslida oxirgi uchta tuzilishdagi algoritmlarn bitta nom bilan
takrorlash
algoritmlari
deb atash mumkin.Ammo ularning har biri o’ziga xos bo’lganligi
uchun alohida nomlanadi.
Bunday algoritmni ifodalash uchun ketma-ketlik strukturasi ishlatiladi.
Strukturada bajariladigan amal mos keluvchi shakl bilan ko‘rsatiladi. Chiziqli
algoritmlar blok-sxemasining umumiy strukturasini quyidagi ko‘rinishda ifodalash
mumkin:
2-rasm. Chiziqli algoritmlar blok - sxemasining umumiy strukturasi
Tarmoqlanuvchi algoritmlar
.Agar hisoblash jarayoni biror bir berilgan shartning
bajarilishiga qarab turli tarmoqlar bo‘yicha davom ettirilsa va hisoblash jarayonida
har bir tarmoq faqat bir marta bajarilsa, bunday hisoblash jarayonlariga

---

tarmoqlanuvchi algoritmlar deyiladi. Tarmoqlanuvchi algoritmlar uchun ayri
strukturasi ishlatiladi. Tarmoqlanuvchi strukturasi berilgan shartning bajarilishiga
qarab ko‘rsatilgan tarmoqdan faqat bittasining bajarilishini ta’minlaydi.
3-rasm. Tarmoqlanishning umumiy ko‘rinishi
Berilgan shart romb orqali ifodalanadi, r-berilgan shart. Agar shart bajarilsa, "ha"
tarmoq bo‘yicha a amal, shart bajarilmasa "yo‘q" tarmoq bo‘yicha b amal
bajariladi.
Tarmoqlanuvchi algoritmga tipik 
misol
sifatida quyidagi sodda 
misol
ni qaraylik.
1- Misol
: 
Berilgan x ning qiytmatiga bog‘lik holda, agar u musbat bo‘lsa «ha» tarmoq
bo‘yicha 
y=x
2
funksiyaning qiymati, aks holda
y=-x
2
funksiyaning qiymati
hisoblanadi.

---

4-rasm. Interval ko‘rinishidagi funksiya qiymatini hisoblash algoritmi
Ko‘pgina masalalarni yechishda, shart asosida tarmoqlanuvchi algoritmlarning
ikkita tarmog‘idan bittasining, ya’ni yoki «ha» yoki «yo‘q» ning bajarilishi yetarli
bo‘ladi. Bu holat tarmoqlanuvchi algoritmning xususiy holi sifatida aylanish
strukturasi deb atash mumkin.Aylanish strukturasi quyidagi ko‘rinishga ega:
5-rasm. Aylanish strukturasining umumiy ko‘rinishi