2-mavzu: Ma’naviyat tushunchasi va uning mazmun-mohiyati. Reja

Diniy qadriyatlar.
Din siyosat emas, lekin ma’naviy hayotning tarkibiy 
qismidir. Mustaqilligimizning ma’naviy zaminini qaror toptirishda diniy e’tiqodlar 
ham ma’lum ahamiyatga ega ekanligini unutmaslik kerak. Din ijtimoiy ong 
shakllaridan biri bo‘lib, madaniyatning namoyon bo‘lish shaklidir. Diniy qadriyatlar 
ko‘plab millatlar, elatlar, xalqlarga taalluqli bo‘lgan, ularni g‘oyaviy jihatdan 
birlashtirgan diniy talablar, g‘oyalar, rivoyatlar, amaliy marosimlar, bayramlar 
majmuasidan iboratdir. Islom dini misolida ko‘rib o‘tadigan bo‘lsak, yer yuzida 1,5 
milliarddan ortiq kishining islom diniga e’tiqod qilishini, islom yer yuzidagi 120 
davlatda tarqalganligini, 30 dan ortiq davlatda islom davlat dini deb e’lon 
qilinganligini va bu barcha kishilarning din asoslari (arkon iddin) deb hisoblangan 
imon, islom va ehson talablari asosidagi birligini ko‘rishimiz mumkin. Imon 
talablari 7 ta aqidani, islom talablari 5 ta amaliy marosim talablarini, ehson 
sidqidildan aqidalarga ishonish va marosimlarni ado etishni tashkil qiladi. 

---

Diniy madaniyatning zamirida sharq xalqlari kalomi, ya’ni e’tiqod ilmi tafsir 
yoki Qur’oni karim sharhi, hadis, axloq, tarix, dunyoviy bilimlarni egallash yotadi. 
Inson e’tiqodi bilan tirik, e’tiqodi bilan aziz va mukarramdir. Diniy qadriyatlar
 
imon, 
e’tiqod kabi ichki qurilish qoidalari, ma’naviy madaniyatning muhim tarkibiy 
elementidir. Demak, imon, e’tiqod, birovga yaxshilik qilish, bilim olish, 
kambag‘allarga, yetim-yesirlarga yordam berish, vijdonlilik, sabr, poklik, sahovat, 
halollik, insoniylik kabi qadriyatlar asosida targ‘ib etiladi.
 
2. Ma’naviyat va madaniyat, ularning o‘zaro munosabati 
 
Ma’naviyat va madaniyat bir-biriga yaqin tushunchalardir. Ammo, ular bitta 
narsa emas, biri ikkinchisidan farq qiladi. Shuning bilan birga, ular bir-birini 
to‘ldirib turadi. Madaniyat tushunchasini izohlashga bag‘ishlangan juda ko‘p ilmiy 
adabiyotlar mavjud. Madaniyat tushunchasiga berilgan ta’riflar soni esa 260 tadan 
oshib ketgan. Mualliflar bu tushunchaga o‘z nuqtai nazaridan yondashadilar. Bunga 
sabab, madaniyatning ko‘p qirrali, murakkab, ma’naviy-ijtimoiy hodisa ekanligi, 
uning inson va jamiyat hayotining barcha qirralarini qamrab olganligidir. 
Madaniyatga berilgan ta’riflarda mualliflarning fikrlarini umumlashtiruvchi 
tomonlar mavjud. Jumladan, ularni umumlashtiradigan bo‘lsak,