2-mavzu. Modulyatsiya haqida tushuncha (amplituda, chastota va faza modulyatsiyalari) Reja

---

2-mavzu. MODULYATSIYA HAQIDA TUSHUNCHA (AMPLITUDA, 
CHASTOTA VA FAZA MODULYATSIYALARI) 
Reja: 
1.1. Amplituda modulyatsiya. 
1.2. Chastota modulyatsiya 
1.3. Faza modulyatsiya 
 
Modulyatsiya - bu uzatilgan signal parametrlarining o'zgarishiga muvofiq 
tashuvchining yuqori chastotali tebranishining bir yoki bir nechta parametrlarini 
o'zgartirish jarayoni. 
Modulyatsiyaning mohiyati shundan iboratki, yuqori chastotali garmonik 
tebranish parametrlaridan biri (u tashuvchi to'lqin, chastota esa tashuvchi chastota 
deb ataladi) uzatilgan xabarni o'z ichiga olgan past chastotali (boshqaruvchi) signal 
qonuni bo'yicha o'zgaradi. 
Elektromagnit to'lqinlar yordamida signallarni uzoq masofalarga uzatish 
uchun past chastotali signal spektrini yuqori chastotali (radiochastota) mintaqaga 
o'tkazish kerak. Ushbu spektrni uzatish modulator bilan amalga oshiriladigan 
modulyatsiya deb ataladi. Tashuvchi sifatida odatda uchta parametr - amplituda, 
chastota va faza bilan tavsiflanadigan harmonik tebranish ishlatiladi. 
Pas chastotali signallar (birlamchi signallar) quyidagi spektr tengliklarga ega: 
1) Telefon signal 300 Gts ÷ 3400 Gts. 
2) Musiqa signal 20 Gts ÷ 20000 Gts. 
3) Telegraf signal 0 Gts ÷ 200 Gts. 
4) Video/Televizion signal 50 Гц ÷ 6 MGts. 
Birlamchi past chastotali signallarni to‛g‛ridan-to‛g‛ri uzoq masofaga uzatib 
bo‛lmaydi. Ular aloqa liniyasining (Elektr aloqa kabelining) uzunligi oshish bilan 
tez surotta so‛nib boradilar. Bunga asosiy sabab elektr aloqa kabellarining 
birlamchi elektr parametrlari: 
1) Qarshiligi. 
2) Induktivligi. 
3) Sig‛imi. 
4) Xalaqitlar. 

---

Agarda birlamchi pas chastotali signal va garmonik signal va garmonik 
tashuvchi tebranish uzluksiz signallar bo‛lsa u xolda modulyatsiya uzluksiz 
modulyatsiya deyiladi. Uzluksiz modulyatsiyaning quyidagi turlari mavjud: 
1) Amplituda modulyatsiya AM. 
2) Chastota modulyatsiyasi CHM. 
3) Faza modulyatsiyasi FM. 
Аgar amplituda uzatilgan signalga mutanosib ravishda o'zgarsa, u holda hosil 
bo'lgan signal amplituda modulyatsiya qilingan (AM), chastota chastotali 
modulyatsiya qilingan bo'lsa (FM) , agar faza fazali modulyatsiya qilingan bo'lsa 
(PM ) deyiladi. 
Modulyatsiya - bu generatorni chastotasi (tashuvchisi chastotasi) bilan 
axborot, bizning holatimizda, audio (modulyatsiya) signalini birlashtirish 
jarayoni. Modulyatsiya 
ma'lum 
bir 
tarzda HF tebranishlarining shaklini 
o'zgartiradi va ularning bir nechta turlari mavjud. Radioaloqada ko'pincha 
amplituda 
modulyatsiya 
(AM, 
AM-amplituda 
modulyatsiya) 
va chastota 
modulyatsiya (FM, FM chastotali modulyatsiya) ishlatiladi.