2-Мавзу: Юридик шахсларни соликка тортиш тизими

2.3 Aksiz solig’i
Mamlakatimizda aksiz solig’i 1992 yilda joriy etildi. Aksiz solig’i individual harakterga ega bo’lib, faqat aksiz to’lanadigan tovarlarga nisbatan qo’llaniladi. U bajarilgan ish, ko’rsatilgan xizmatlarga nisbatan qo’llaniladi. Qo’shilgan qiymat solig’i tovarlar, bajarilgan ish va ko’rsatilgan xizmatlarga nisbatan qo’llaniladi. Demak, faqat aksiz solig’i ayrim tovar va mahsulotlarga nisbatan qo’llaniladi, ya’ni ular bilan chegaralangan.
Aksiz solig’i egri Soliqlar tarkibiga kiradi. U Qo’shilgan qiymat solig’iga tortiladigan bazada va narxda hisobga olinadigan yuklab junatilgan tovarlar qiymatining bir qismini byudjetga undirish shakli hisoblanadi. Aksiz solig’i Respublika byudjetiga tulik kelib tushadi. U byudjet daromadlarini shakllantirishda salmokli o’rinni egallaydi.
Aksiz solig’ini to’lovchilar
Aksiz to’lanadigan tovarlarni ishlab chikaruvchi va import qiluvchi yuridik va jismoniy shaxslar aksiz solig’ini to’lovchilar bo’lib hisoblanadi.
Aksiz solig’i solinadigan obyekt
Aksiz solig’i obyekti Soliq kodeksining 230-moddasida aks ettirilgan, Ushbu moddaga ko’ra quyidagi operasiyalar aksiz solig’i solinadigan obyekt bo’lib hisoblanadi:

1. 
   aksiz to’lanadigan tovarlarni realizasiya qilish;
   
2. 
   aksiz to’lanadigan tovarlarni yuridik shaxsning ustav fondiga (ustav kapitaliga) xissa yoki pay badali tariqasida topshirish;
   
3. 
   aksiz to’lanadigan tovarlarni yuridik shaxsning ishtirokchisiga (muassisiga) u yuridik shaxs tarkibidan chiqqan (chiqib ketgan) taqdirda topshirish;
   
4. 
   aksiz to’lanadigan tovarlarni ulush qo’shish asosida qayta ishlashga topshirish;
   
5. 
   ishlab chiqarilgan va (yoki) kazib olingan aksiz to’lanadigan tovarlarni o’z ehtiyojlari uchun topshirish;
   
6. 
   aksiz to’lanadigan tovarlarni O’zbekiston Respublikasining bojxona xududiga import qilish.