2. portal türleri Internet portalleri, yatay ve dikey olmak üzere iki sınıfa ayrılır. Yatay portaller

PORTAL NEDİR?

PORTAL

1.PORTAL TANIMI

Internet üzerinde yayınlanan bilgilere açılan bir pencere olarak tanımlanabilir. Portallerin temel amacı, Internet üzerinde dağıtık ve düzensiz bir biçimde yayınlanan bilgi yumaklarına, bütünleşik bir yapıda, hızlı ve kolayca ulaşılmasını sağlamaktır.

Internet portalleri genelde geniş ve yaygın kullanıcı kesimlerine hitap eder ve portal kurucusu ile adreslenen hedef kitlenin bilgi ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde tasarlanır.Portal, kurumların Internet’e açıldıklarında bir kalkan görevi sağlar.

Portal, ilişkili ve ancak çok farklı bilgilere ulaşımı olanaklı kılar. Ancak unutulmamalıdır ki, eğer portal içindeki bilgilerle durağan (statik) bir yapıya dönüşürse, günceleştirilmez yani süresi dolmuş bilgiler çıkarılıp yenileri yerine yerleştirilmez ise, gereksiz bilgi yığılması söz konusu olur ve hantal bir yapı ortaya çıkar.Kısa bir tanıtım olarak portal bir araçtır (tool). 

Portal örnekleri; www.ntvmsnbc.com, www.bybs.gov.tr (devlet portalı), ca.com, www.pamukbank.com.tr
2.PORTAL TÜRLERİ

Internet portalleri, yatay ve dikey olmak üzere iki sınıfa ayrılır.

2.1. Yatay portaller, tüm Internet kullanıcılarına hitap eder. Kişilerin farklı konulardaki ilgi alanlarına tek adresten ulaşabilmelerini hedefleyen yatay portaller, genellikle megaportal olarak isimlendirilirler. 

2.2. Dikey portaller, Internet kullanıcılarının belirli bir kesimine hitap ederler ve özellikleniş olarak nitelendirilebilecek konuları işlerler. (örn. sağlık, evcil hayvanlar, çiçekçilik, farklı servis sektörleri vb)

3.KURUMSAL PORTAL

Kurumsal portal, basit olarak, çalışmanın başladığı bir Web sayfası olarak tanımlanabilir. O, bir geçit kapısı aracılığı ile kurumsal bilgisayar ağ’ı üzerinden tüm önemli bilgilere ulaşılması işlemlerini kombine eder.

Kurumsal portal, karmaşık ve adeta bir labirenti andıran bilgisayar ağlarının çeşitli noktalarındaki bilgileri tek bir yerde toparlıyarak kullanıcıya büyük yarar sağlar.

Kullanıcılar, kurumsal bilgi hazinelerindeki bilgileri kullanmayı ve iş uygulamalarındaki gerekli geliştirmeleri yapmayı mutlaka öğrenmelidirler.

Kurumsal portallerin gelişim çizgisine bakmak gerekirse :

Kurumsal portallerin ilk uygulaması intranet olarak adlandırılan, sadece kurum içi erişime açık ve genellikle tüm çalışanları ilgilendiren bilgilerin, düzenli bir biçimde yayınladığı web sayfalarından oluşan portallerdir. Intranetler internet üzerinden dış erişime kapalı yapıdadır.

Zaman içinde kurumsal portaller, dağıtık organizasyona sahip kurumların satış, sevkiyat tarzı kritik süreçlerinin gerektirdiği dinamik bilgileri web ortamına taşıyabilmeleri amacıyla extranet olarak isimlendirilen yapıya kavuşturulmuştur. 

Extranetler, kurum içi erişime açık olmakla birlikte bayi-distributör tarzı anlaşmalı dış kurumalara da belirlenen kısıtlamalar dahilinde bilgi yayınlanmasına imkan verir. Extranetler, internet üzerinden, önceden tanımlı kullanıcılara açıktır. 

K
Kullanıcı

urumsal portaller konusunda güncel kavramlardan biri kurumsal bilgi portalleridir. Kurumsal bilgi portalleri, intranet ve extranet tarzı yapıların temel özelliklerini paylaşmakla birlikte, önemli farklar ve ek özellikler barındırmaktadır.

Tekst araştırma Metadata

Ulaşım




Doküman

Deposu

Web Grup Veri ERP Satıs Gücü

Veri Tabanı Ambarı Sistemi Bilgi Sistemi

Fig1.Yukarıdaki şekilde kurumsal portal kavramları tanıtılmaktadır.

3.1.KURUMSAL BİLGİ PORTALİNİN ÖZELLİKLERİ

Kurumsal bilgi portali uygulaması olarak ortaya çıkan birçok yazılım, iddialarının aksine, internet portali üretmenin ötesine geçememektedir. Bunun sebebi, geliştirilen uygulamaların, kurumsal bilgi portallerinde bulunması gereken aşağıdaki özelliklerini karşılamıyor ya da ancak kısmen karşılıyor olmalarıdır.

3.1.1.Arama : Kurumsal bilgi portallerinin sağlaması gereken arama mekanizmaları, birden fazla bilgi kümesi üzerinde, yapılandırılmış veya yapılandırılmamış veri üzerinde ve de dahili ve harici sistemlerde yeralan tüm bilgi kümeleri üzerinde arama yapmaya imkan tanımalı ve arama sonuçlarını kullanıcıya bütünleşik bir biçimde sunmalıdır. 

Arama mekanizmalarında temel değerlendirme kriterlerinden biri cevap verme süresidir. Özelikle birçok kullanıcının ortak erişimindeki içerik üzerinde arama yapmak, indeksleme mekanizmasının ötesinde caching tarzı teknolojilerin de desteklenmesini gerektirmektedir. Caching, sıklıkla aranan veya sorgulanan bilgilerin daha az kaynak kullanılarak daha çabuk erişilmesine imkan veren bir mekanizmadır. 

3.1.2.Taksonomi : Küme halindeki bilgileri organize etmek için yakın ilişkide olanları belirli üst-kavramlar altında gruplamak ve hiyerarşik bir düzende sunmak elektronik ortamlarda özellikle de Internet üzerinde sıkça başvurulan bir yöntemdir. Taksonomi, bu yöntem sonucu oluşturulmuş kavramların hiyerarşisi olarak tanımlanabilir. Taksonominin temel amacı arama ve navigasyonu kolaylaştırmaktır.

Her kurum kendi terminolojisi, kurum kültürü ve de süreçleri dahilinde kendine özgü taksonomi yapısı kurma ihtiyacı duyar. Kurumsal bilgi portalleri, kurumlara özel ve kullanıcı gereksinimlerine göre değişiklik gösteren terim, gruplama ve seviyelendirme ihtiyaçlarını karşılayacak esneklikte yapılar sunmalıdır. 

3.1.3.İçerik yönetimi ve uygulama entegrasyonu : Kurumsal bilgi ve uygulamalara tek noktadan erişimi hedefleyen kurumsal bilgi portalleri, kullanıcılara merkezi, bütünleşik ve de performans açısından tutarlı bir ortam sağlamalıdır. Bu nedenle içerik yönetimi ve uygulama entegrasyon imkanları özellikle kullanıma geçiş dönemlerinde büyük önem taşımaktadır.

Kurumsal bilgi portallerinde sağlanan uygulama entegrasyonu, portal üzerinden aranan ve erişilen farklı ortam ve uygulamalardaki bilgilerin tek bir arayüzden anında işlenebilmesini sağlar; örn. erişilen bilgi ve veriyi gerekiyorsa güncelleme, yayınlama, ilgili bir on-line tartışmaya katılma, ilgili veya bağlantılı süreçleri başlatma vb.

Kurumsal bilgi portal yazılımları, çeşitli altyapı mimarisi, işletim sistemi ve de uygulama standartlarını desteklemek amacıyla farklı teknolojilerden faydalanabilir. API (Application Programming Interface) ve plug-in imkanları sıkça başvurulan yöntemlerdendir. 

Bunlarla birlikte XML altyapısı da uygulamalar arası komünikasyonu (veri ve meta-veri yapılarının alış verişini) sağlamak amacıyla kullanılan güncel ve gelişen bir standart olarak karşımıza çıkmaktadır. Kurumsal bilgi portallerinin gerek altyapı gerekse mesajlaşma standardı olarak XML desteği sağlamaları aranan özellikler arasında düşünülmelidir.

3.1.4.Güvenlik : Kurumsal bilgi portallerinde güvenlik en önemli noktalardan biridir. Portal kendi güvenlik mekanizmasını içermeli aynı zamanda da portale dahil olan her uygulama kendi güvenlik altyapısını korumalıdır. 
3.1.5.Kişiselleştirme : Kurumsal bilgi portalleri, farklı seviye ve ihtiyaçtaki kullanıcıları gözönüne alarak (kurum çalışanları, iş ortakları, müşteriler, sağlayıcılar vb) her türlü kullanıcı grubuna,  belirli temalar çerçevesinde kişiselleştirilmiş kendine özgü sayfa düzenekleri sunmalıdır. Kullanıcılar ayrıca, kullanım kolaylığını arttırmak amacıyla kendi ortamlarını uyarlama imkanına sahip olmalıdırlar.
Kurumsal portallar, B2B E-Ticaret’te gelişmenin başlangıç noktaları olmuşlardır.Ancak şu önemli nokta göz ardı edilmemelidir. Kurumsal E-Ticaret uygulamalarına kurumsal portalları dahil etmeden önce kendi kurum içi bilgilerin kontrol altına alınmış olması gerekmektedir.

Kurumsal portalların ilk uygulama adımlarında kurumların iç ve dış ilişkili bilgilerinin tümleştirilmesi gerekmektedir. Bu yaklaşım, birlikte çalıştığı ortaklara, malzeme aldıkları kurumlara, dağıtıcılarına ve müşterilerine aktarılmış olmalıdır. Böylece, dış portal kullanıcılarının da kurum içindeki bilgilere ulaşmaları olanaklı kılınacaktır.

Kurumsal portal kurumların, kişi ve kurumlara Web aracılığı ile kurumsal bilgilere çok kolaylıkla ulaşmalarını olanaklı kılan mantıksal ve gerekli araçlardır. Kurumsal portal çok önemli malzeme sağlayıcıları ve büyük gelir getiren ortaklarla yapılacak B2B uygulamalarını olanaklı kılması nedeniyle, kurumsal potal çok önemli bir ROI kaynağıdır.

Klasik Internet portal için inceleme teknolojileri, içeriğin yapısına bakmaksızın, contex’lerde daha çok text’ları değerlendirmeye alır. İçeriğin nasıl, ne zaman ve kim tarafından yaratıldığı ve orijinal kaynağın nasıl bulunacağı konusunda bilgi sahibi olmak B2B ilişkilerinde çok önemlidir. İşte kurumsal portal bu konularda da kullanıcıya ayrıntılı bilgi sağlar.

Başlangıç olarak kurumsal portal, hangi ürünlerin ve servislerin sipariş edileceğini belirleyen satın almayı kontrol altına almada kullanıldığında çok etkendir.

Satın alma aşamasında görevlilerin tüm teklifleri detaylı incelemelerine kurumda çok pahalıya mal olan gereksiz stokların oluşmasına engel olarak kurumun parasının boş yere harcanmasına engel olur.

Portal ilk olarak Internetin etkinliğini arttırmada kullanılmıştır. Eğer Extranet daha önce var ise, bundan sonraki adım Extranet içindeki kullanıcılara portal olanaklarını sunmaktır.

3.2.KURUMSAL PORTAL ETKİNLİKLERİ VE YAZILIM KATEGORİLERİ

Kurumsal portallar ayrıca etkinliklerine ve kendi orijinal yazılım ürünlerine göre çeşitli kategorilere bölünebilirler.

Aşağıda bu bağlamda bölünmüş temel foksiyonel portal kategorileri verilmektedir.

• 
  Bilgi Yönetimi
  
• 
  İş Zekası
  
• 
  Sağlama Motorları
  
• 
  Akış Portalları
  
• 
  Kurumsal Portal
  
• 
  Web içerik yönetimi
  
• 
  İnceleme ve tarama
  
• 
  Doküman yönetimi
  
• 
  Tele-bilgi işlem portal
  
• 
  Bilgi portal
  

Bir kurumsal portal, Web raporlarını kullanan müşterilerden, karar aşamasında analitik veriler üzerinde derinlemesine incelemelerde bulunacak olan en üst düzey yöneticisi ve analistler kadar, tüm kurumsal kullanıcılara hizmet eder.

Pek çok farklı işlevsel seviyede kurumsal bölümler, TCP/IP standartlarını kullanarak binleri bulun farklı Intranet ve extranet ağlarını kullanırlar. Genelde veriler farklı donanım platformunda ve bir araya getirilemeyecek biçimde olduğundan ulaşılmaları çok zaman olanaksızdır.

Veriler ancak üst düzey bilgi sahibi kullanıcıların erişebileceği kurumsal veri tabanları, ara sistemler, kütük sunucuları ve masa üstü bilgisayarlarda depolanmıştır.

Buna karşılık kurum içinde çalışanlara Intranet ve Extranette bulunan seçilmiş bilgilere ulaşma olanağı getirilmelidir.

İşte etken kurumsal portallar kurum içinde çalışanlara çeşitli Intranet ve Extranetlerde bulunan bilgilere kolaylıkla ulaşma olanağı getirmektedir.

Bu işlevi yerine getirirken, çok düşük işlevsel giderlere neden olurlar, satışı arttırırlar, müşteri servislerini çok etken hale getirirler, satış zincirlerini çok uygun şekle sokarlar, muhasebe, ileriye yönelik tahminler ve pazarlama için gerekli kaynakları kullanıma hazır hale getirirler.

Bu fonksiyonlar şöyle gruplanabilir;

• 
  Farklı kaynaklardaki toplanmış bilgiler,
  
• 
  Dinamik tümleşme,
  
• 
  Karşılıklı etkileşim,
  
• 
  Bilgi profilinin ortaya konması,
  
• 
  E-Ticaretin hazır hale gelmesi,
  
• 
  Bilginin ilişkilendirilmesi,
  
• 
  Arayüz düzenlenmesi,
  
• 
  Genişliyebilirlik,
  
• 
  Web yönlendirilmesi,
  
• 
  Kullanıcı uyarıları,
  
• 
  Portal yönetimi.
  

4.PORTAL KATEGORİLERİ

Kurumsal portallar iki temel kategoriye bölünmektedirler;

• 
  Karar İşlemleri Portalları,
  
• 
  İşbirlikçi Portallar.
  

4.1.KARAR İŞLEMLERİ PORTALLARI

Bu portallar, kurumsal bilgilere ulaşımı geliştirmek için tasarlanmıştır ve anahtar nitelikteki iş kararlarının alınmasını olanaklı kılmaktadırlar.

Bu portallar kurumdaki kullanıcılara, kurumsal bilgi kaynakları oluşturmada, bir sistem seti içinde kurumsal bilgileri yerleştirmede, yardımcı olmaktadır.

Bu portallar kullanıcılara, kurumsal bilgi kaynaklarının yapısına veya biçimlerine (format) ve nerede olduklarına bakmaksızın verileri belirli noktalarda, toplama olanağı getirir.

Bu portallar iş kararlarının alınmasının gerçekleştirilmesinde, işletim giderlerinin azaltılmasında, kurumsal iş bilgilerini tümleştirerek kurumsal karlılığı arttırmada, yardımcı olurlar.

Bu portallar ayni zamanda, eldeki olanakları kullanarak gerekli incelemeleri yapmak ve analizleri uygulayarak raporları üretme olanağı getirmektedir.

İş analizleri kurumsal portalları kullanarak sonuçları tarar ve analizleri gerçekleştirir. Bu raporlar bazen katkısız olarak devreye girer veya bazı olaylar sonucu incelemeye alınarak üretilir. Bu raporlar E-Posta veya tüm Intranet üzerinden dağıtılırlar.

Hemen belirtelim ki, kullanıcılar sonuçlara, eğer yetkileri var ise, anında ulaşabilirler.

Aşağıda isimlerini verdiğimiz şirketler kurumsal portallarını piyasaya sürmüş bulunmaktadır. Bunlar arasında; Information Advantage, SQRIBE ReportMart ve Viador E-Portal Suite en belli başlı olanlarıdır.

4.2.İŞ BİRLİKÇİ PORTALLAR

Bu portallar kullanıcılarına kendi sanal proje alanlarını oluşturmalarına ve böylece bu ortamlarda birlikte çalışma için gerekli özel gücü yaratma olanağı sağlamaktadır.

İşte bunlardan bazıları; Güvenlik Chat Forumları, Konferans Düzenleme, Takvim oluşturma, çalışma programları düzenleme, doküman yönetimi kurma gibi uygulamalar sayılabilir.

İşbirlikçi portallar Intranet teknolojisini tümleştirir ve genişleyebilir objeler depolarının kuruluşu, full-text ve çoklu-veri araştırmalarının yapılışı, masa üstü tümleşmesi, Web yayınları, E-Posta işlemleri ve dağıtımı, obje-temelli görüntüleme, diğer Intranet servisleri ile bağlantılarını olanaklı kılar.

Önemli iş uygulamalarına, ERP’lere, muhasebeye veya üretim sistemlerine ulaşmada, emniyeti sağlayabilmek için, parola zorunluluğu getirir. Yetkilendirilmiş kişilere bu uygulamalara, her hangi bir araştırma (searching) yapmadan kolayca ulaşma olanağı getirir.

Piyasaya çıkan ilk işbirlikçi portal ürünü Open Text firmasının Livelink dir.

5. PORTAL YAZILIMLARIYLA İŞ YAPMA BİÇİMLERİNİN OPTİMİZASYONU

Kağıtsız ofis kavramının peşine düşmüş olan kuruluşlar, kurum içindeki farklı intranet’leri tek bir portal üzerinde birleştirme fikrine sıcak bakacaklardır. Erişim noktasının tek bir bir noktaya indirgenmesiyle, iş verimliliği artar. Tek bir noktadan erişim, “darboğaz” anlamına da gelebilir. Fakat, artık(redundant) sunucular kullanarak ve düzenli yedek alma (backup) ile, arıza ve sorunlardan kaçınılabilir. Gerçekten de, olası sorun alanlarını en aza indirerek(tüm yumurtaları aynı sepete koyup, daha sonra sepeti optimum kılıp, koruyarak), ağ başarımı, bilgiye erişim ve acil durumlardan normale dönüşler(disaster recovery) iyileştirilebilir.

Portal yazılımları sadece çalışanların işlerinin otomasyonuna ve optimizasyonuna yardımcı olmakla kalmaz, aynı zamanda, diğer işletmelerle iş ilişkilerini de düzene sokabilir. Tedarikçiler, müşteriler ve ortaklar için ayrı portal’ler olabilir. İç veya dış ziyaretçinin kimliğinin belirlenmesine göre, ziyaretçi otomatik olarak kendisine uygun portal’e yönlendirilir.