2-qism Pedagog mas’uliyati va moslashuvchanligi Mavzu: Pedagogning mas’uliyati va moslashuvchanlik psixologiyasi
Yüklə 400,23 Kb. Pdf görüntüsü
|
1 2
2-qism Pedagog mas’uliyati va moslashuvchanligi Mavzu Pedagogni|
4.1.2. Modul. (2-qism) Pedagog mas’uliyati va moslashuvchanligi Mavzu: Pedagogning mas’uliyati va moslashuvchanlik psixologiyasi REJA 1.Moslashish va uning o‘ziga xosligi 2.Ta’limda yangicha yondoshuv va strategiyalarni qabul qila olish. 3.Jamoani boshqarish va unda raxbarning o‘rni. Ma’lumki, insonning ehtiyojlari ijtimoiy tuzum shakllari taraqqiyotiga qarab o‘zgaradi. Sh bois o‘z ehtiyojlarini qondirish uchun inson harakat qiladi va anashu harakatlari yordami bilan muhitga moslashadi va undan o‘z ehtiyojlari uchun foydalanadi. Lekin shu bilan birga odam muhitni o‘z ehtiyojlariga muvofiqlashtirib o‘zgartiradi, qayta quradi va o‘ziga moslashtiradi. Odamning shaxs sifatidagi faollik xususiyati shundan iboratki, o‘z ehtiyojlarini qondirishga yordam beradigan harakatlari instinktiv harakatlar emas, balki ongli harakatlardir. Bu onglilik shundan iboratki, odam oldindan biron-bir maqsadni ko‘zlab harakat qiladi, shu maqsadga yetishish uchun yordam bera oladigan vositali yo‘l va usullarni oldindan qidirib topadi, to‘sqinlik va qiyinchiliklarni yengish uchun ongli ravishda kuch- g‘ayratini ishlata soladi. Jumladan pedagoglarda ham bosqichma bosqich asta sekinlik bilan jarayonlarga, pedagogik faoliyatga moslashish holatlari kuzatiladi Inson turli vaziyatlarga moslashish jarayonida albatta stress holoatlariga ham duch keladi. Organizmni stressga qarshi kurashish yoki qochish vaqtida yurak urishi tezlashadi, qon aylanishi buziladi ya’ni maqsadga intilish uchun tayorgarlik ko‘rishda organizmda qochish va kurashish kechadi. Bu reaktsiyani organizmni moslashish tizimi deb ataladi. Organizmni nerv- muskul reaktsiyalarining paydo bo‘lishi quyidagi bosqichlarda ya’ni - xavotirlik bosqichi; - moslashish bosqichi; - o‘ta charchash bosqichlarda amalga oshadi. Xavotirlik bosqichida taloqning kichrayishi, oshqozonda o‘tkir yallig‘lanishning sodir bo‘lishi, buyrak tepasida likosidlarning kamayishi kuzatiladi. Shu bilan birga, ko‘z yoshlanishi, so‘lakning ajralishi kuzatiladi. Agarda ta’siri kuchli bo‘lsa, bu bosqichda xavotirlik holati boshlanadi. Moslashish bosqichida buyrak usti bezlari kattalashadi, organlar va to‘qimalarning ishlashi sekinlashadi. Agar stressni keltirib chiqaruvchi omil organizmga kuchli ta’sir etsa shu holat uzoq vaqt saqlanib qoladi. Agar ta’sir kuchli bo‘lsa, uchinchi bosqich boshlanadi. o‘ta charchash bosqichi bunda odatda organizm kasallanadi. Shuni ham aytib o‘tish kerakki, stress har doim ham zararli emas, ba’zan inson organizmiga yordam, ko‘mak foyda berishi mumkin. Ayrim hollarda stressga tushib qolganda odam yashash uchun kurashish o‘z ehtiyojini qondirish uchun faollashib, o‘zi bilmagan zahiradagi energiyasini ishga solishi mumkin Jems Lange va Kenon- Bardlar tirik organizmning noqulay tashqi sharoitlariga moslashuvchanlik muammosini o‘rganib chiqqan. G.Sel’eni fikricha, shu sabablar muhim va nomuhim stressni keltirib chiqaradi Aynan pedagogik faoliyat davomida o‘qituvchi ozi ishlab turgan jamoaga , auditoriyaga, shuningdek, o‘quvchilar jamoasiga ham o‘zini moslashtira olishi kerak. Buning uchun esa u o‘zining aql zakovotini, kuchi va irodasini ishga solib, turli xil vaziyatlarda hattoki noqulay vaziyatlarda ham o‘zini boshqara olish imkoniyatiga ega bo‘lishi talab etiladi. Ayniqsa ta’limda yuz berayjtgan yangicha yondoshuv va strategiyalarni qabul qila olish va ularni ammaliyotda qollay olish malakasiga ega bolishi kerak. Bugungi kunda mustakil taraqqiyot yo‘lidan borayotgan mamlakatimizning uzluksiz ta’lim tizimini isloh qilish va takomillashtirish, yangi sifat bosqichiga ko‘tarish, unga ilg‘or pedagogik va axborot texnologiyalarini joriy qilish hamda ta’lim samaradorligini oshirish davlat siyosati darajasiga ko‘tarildi. Innovatsion pedagogik texnologiyalarning rivojlanishi va ularning o‘quv-tarbiya jarayoniga kirib kelishi, shuningdek, axborot texnologiyalarining tez almashinuvi va takomillashuvi jarayonida har bir pedagog-o‘qituvchi o‘z kasbiy tayyorgarligini, pedagogik maxoratini rivojlantirib borishini talab etadi. Ta’limning samaradorligini oshirish, shaxsning ta’lim markazida bo‘lishini va yoshlarning mustaqil bilim olishlarini ta’minlash uchun ta’lim muassasalariga yaxshi tayyorgarlik ko‘rgan va o‘z sohasidagi bilimlarni mustaxkam egallashdan tashqari zamonaviy pedagogik texnologiyalarni va interfaol uslublarni biladigan, ulardan o‘quv va tarbiyaviy mashg‘ulotlarni tashkil etishda foydalanish qoidalarini biladigan o‘qituvchilar kerak. Buning uchun barcha fan o‘quvchilarini pedagogik va axborot texnologiyalar, interfaol uslublar bilan qurollantirish hamda olgan bilimlarini o‘quv-tarbiyaviy mashg‘ulotlarda qo‘llash malakalarini uzluksiz oshirib borish lozim. Demak, hozirgi zamonaviy pedagog har qanday vaziyatlarda ham o‘zini vaziyatlarga va yangi faoliyat jarayonlarga moslashtira olishi, o‘z ustida tinimsiz ishlashi talab etiladi. Chunki shiddat bilan kechayotgan jaxon miqyosidagi o‘zgarishlar oldida pedagog yangi ma’lumotlardan ortda qolishi mumkin emas. Ayniqsa o‘z o‘quvchilaridan oldinroqda qadam bosmas ekan u judayam tezlik bilan o‘z obro‘sini tushirib qo‘yishi va bu orqali bolani ta’limga bo‘lgan ishtiyoqini ham susaytirib qo‘yishi mumkin Jamoani boshqarish va unda raxbarning o‘rni. Jamoa so‘zi arabcha «jam’o» so‘zidan olingan bo‘lib, yig‘ilma, omma, birgalikdagi majlis, birlashma, guruh ma’nolarini anglatadi. JAMOA BU NIMA? Ijtimoiy foydali faoliyat asosida jipslashgan, umumiy faoliyatga ega, bir – birlarini yaxshi biladigan odamlar guruxi Jamoada sog‘lom muhit yaratishda rahbarning o‘rni beqiyosdir. Hozirgi zamonda rahbarning fazilati asosan uning dadilligidan, tashabbuskorligidan, bilimdonligidan, halol va va’dasiga vafodorligidan ma’lum bo‘ladi. Shu nuqtai nazardan hozirgi raxbarlar haqiqiy fazilat va xususiyatlarga ega bo‘lishi uchun: Keng siyosiy bilimga ega bo‘lish. Pedagogik mahoratga ega bo‘lish Kollektivning ishlarini qila oladigan va ularga nisbatan yaxshi muomalada bo‘lishi. Ota – onalar va jamoatchilik o‘rtasida katta obro‘ e’tiborga ega bo‘lish. Dunyoqarashi keng, ilmiy – metodik ilmga ega bo‘lish. o‘z fanini yaxshi bilshni. Izlanuvchan omilkor bo‘lish va yangiliklarga ijobiy munosabatda bo‘lish. Muassasaning hamma sohalarini keng o‘rgangan bo‘lishi. Ishga vijdonan munosabatda bo‘lishi. Xo‘jalik masalalarni to‘g‘ri hal qiladigan bo‘lishi lozim. Zamonaviy rahbarning o‘z faoliyatida muvaffaqiyatga erishishi uchun quyidagilarga qat iy rioya qilishi zarur: -Jamoa a’zolariga bergan va’dasini doim o‘z vaqtida bajarishi kerak; -Mag‘rurlanib ketmaslik, jamoa o‘rtasida kamtar, o‘ziga ortiqcha baho bermasligi zarur; -Faqat o‘zining nuqtai nazarini, fikrini o‘tkazish emas, o‘zgalarning ham fikri bilan hisoblashishi zarur; -Hamkorlarning bilim va malakalarini, topqirlik qobiliyatini ham qadrlash lozim; Xulosa qilib aytadigan bo‘lsak, pedagogik jarayonda moslashuv jarayoni o‘zaro munosabatlar asosida shakllanadi. Demak, bu vaziyatda pedagogik muloqotning samarali usullaridan foydalanish o‘ta muhim masala hisoblanadi. Shuning uchun jamoada sog‘lom muhit bo‘lishi uchun shaxs muomila madaniyati va uni o‘zlashtirish sirlarini yaxshi egallagan bo‘lishi lozim. Bularga D Kernegining quyidagi takliflarini berish mumkin: Yüklə 400,23 Kb. Dostları ilə paylaş:
|
1 2