20 Yanvar faciəsinin 26-ci ildönümü münasibətilə QƏHRƏmanliq və İFTİxar tariXİMİZ (metodik vəsait) baki 2 0 16

I Aparıcı: Azərbaycan xalqının tarixində iki milli intibah dövrünü xüsusilə qeyd etmək lazımdır. Bunlardan birincisi XIX əsrin axırları-XX əsrin əvvəlləri idisə, digəri 1988-ci ildən başlanan və ancaq oyanış mərhələsini keçə bilən o izdihamlı illər idi. İkinci hadisə, təəssüf ki, hələ də öz elmi-fəlsəfi təhlilini tapmamışdır. Bu elə bir dövr idi ki, bir tərəfdən, qarşıda imperiya buxovlarından azad olmaq şansı, müstəqillik perspektivi görünürdü, digər tərəfdən milli varlığın rəmzlərindən biri olan Vətən torpağına qəsd edilmişdi. Həmin dövr hamımız üçün ağrılı, həyəcanlı və eyni zamanda ümüdli bir dövr kimi yadda qalmışdır. Hamı hər gün, hər saat həm nə isə qorxulu, həm də nə isə sevincli bir şey gözləyirdi. Kimin ki, yeniyetməlik çağı bu dövrə düşmüşdü, onlar gözlərini açıb bu təzadlar içərisində yol seçmək məcburiyyətində idilər. Kim ki, Ülvi kimi hələ gənclik dövründə ikən yetkinlik məqamına çatmışdı, o, hisslərini şeirlərində, düşüncələrini məqalələrində, iradi əzmini əməllərində ifadə edirdi.

II aprıcı: Ən dərin dərələr, müdhiş yarğanlar,

Əlçatmaz dağların özülü olur.

Gülüşlər, haraylar, ahlar, amanlar,

Həmişə yan-yana düzülü olur.
Bəli, bu dövr faciələr dövrü idi. Bu dövr həm də qəhrəmanlıq, cəngavərlik dövrü idi. Yeniyetmə gənclərin elə küçələrdəcə avtobuslara minib birbaşa cəbhəyə, döyüşə tələsdiyi, qanların qaynadığı, hisslərin coşduğu, bəzən on illərlə dərk edilə bilməyən milli mənliyin bir anda dərk edildiyi hümmət zamanı idi, qeyrət zamanı idi! Amma kimlərsə hələ qabaqcadan özünü bu qeyrət məqamına hazırlamışdı. Damla-damla dolmuş, misra-misra yazılmış bir tale!

Axtarın elimin nər bəlasını,

Versin haqsızların haqq bəlasını!

Bəli, Ülvinin qələmə aldığı bu misralar hələ 1987-ci ildə yazılmışdı. Sanki şair qəlbinin uzaqgörən duyumu, intuisiyası məqamın yaxınlaşmasından xəbər verirdi və 17 yaşlı gənc artıq özünü öncədən bu məqama hazırlayırdı.

Mən qorxmuram uzaq yola çıxmaqdan,

Bu yolun ağrısından, acısından,

“Ölüm” adlı yuxusundan mən qorxmuram!

I aparıcı: Bəli, Ülvi Bünyadzadə sadəcə özünə, şeirinə çəkilmədi, “ölümünə çəkildi” və torpağına qatışaraq onu yağılara vermədiyinə əminliklə getdi. Bu gedişi ilə nəsillərə örnək oldu. Amma həm də böyük bir könül dəftərini, öz poetik pafosunu, lirik hüznünü də qalıb yaşayanlara ərmağan etdi. Və bu mükəmməl poeziya abidəsi ilə bizimlə qaldı. Və öz milli “mən”ini yaradıcılığında ifadə etməklə millətlə qalmağın, həmişəlik qalmağın da örnəyi oldu.


Bİr qəm yüklü ürəyəm ki,

Aparammaz karvan məni

Mən Ülviyəm, kim atsa da,

Atmayacaq inam məni!
II aparıcı: İyirmi yanvar gecəsinin qaynar qan içində çırpınan, azadlıq eşqinin, Vətən sevgisinin şəhid olan vədələriydi. Uşaqları, cavanları, qocaları kafir hikkəsi, xəyanət güllələri sünbül kimi biçib torpağa sərirdi. Dörd bir tərəfdən yolları bağlanan, haqqını tələb etdiyi üçün haqsızlığın cinayətkar, iblis əməllərilə gülləboran edilən, müqəddəs azadlıq yolunda şəhid olan şəhər minarə əllərini göylərə qaldırıb imdad diləyirdi.

Hər kəsin var bir kəsi,

Mən bikəsin yox bir kəsi.

Darda qaldım gəl yetiş,

Ey kimsəsizlər kimsəsi....
Kitabxanada həmçinin, ədəbi-bədii kompozisiyanın keçirilməsi də vacibdir. “Ağla, qərənfil, ağla” adlı ədəbi-bədii kompozisiyanın ssenarisini veririk.
Səhnə təzə-tər qərənfillərlə bəzədilir. Səhnənin divarından Azərbaycanın bayrağı asılır. 20 Yanvar faciəsi ilə bağlı sitatlar səhnənin divarında öz əksini tapır.

Sitat:
Azərbaycan xalqı 20 Yanvarda hərbi, siyasi, mənəvi təcavüzə məruz qalsa da, öz tarixi qəhrəmanlıq ənənələrinə sadiq olduğunu, Vətənin azadlığı və müstəqilliyi naminə ən ağır sınaqlara sinə gərmək, hətta şəhid vermək əzmini bütün dünyaya nümayiş etdirdi.

Ümumilli lider Heydər Əliyev

Tədbir musiqisi Rəşid Şəfəqin, sözləri Məmməd Aslanın “Ağla, qərənfil, ağla” mahnısının sədaları ilə başlayır.

(Oxucular “Ağla, qərənfil, ağla! şeirini səsləndirirlər)
Sinələr güllə-güllə,

Qan axır, dönür gülə.

Qərənfillər aglayır,

Düşmənə gülə-gülə.

Agla, qərənfil agla!

Qərənfillər qoşadı,

İkisi baş-başadı.

Sizdən qalan günləri

Qərənfillər yaşadı.

Ağla, qərənfil, agla!

Qərənfil şəhid qanı,

Agla, qərənfil, agla!

Agla, inlət meydanı,

Agla, qərənfil, agla!

Cavanlara qıydılar,

Tanklar altda qoydular,

Qanın içib doydular,

Agla, qərənfil, agla!

Hər şəhidə bir düzüm,

Abşeron qan dənizim.

Sən-mənim ağlar gözüm,

Ağla, qərənfil, agla!

Uzaq mənzil, acı yol,

Yoldu, yol, əlacı yol!

Şəhidlərə bacı ol;

Ağla, qərənfil, agla!
Kərbəla-qan çöllərə,

Puç olan qönçələrə,

Nazənin incilərə

Ağla, qərənfil, ağla!

Bəxti açılan qıza,

Hünəri aslan qıza,

Toyu, yas olan qıza

Ağla, qərənfil, ağla!

Ağla, ürək boşalsın,

Ünün göyə baş alsın.

Ağla, dağlar yumşalsın,

Ağla, qərənfil, ağla!

Bu təklənmiş şirlərə,

Bu arxasız ərlərə,

Bu talesiz nərlərə

Ağla, qərənfil, ağla!

Bu günahsız qanlara,

Bu didilmiş canlara,

Bu cansız cavanlara

Ağla, qərənfil, ağla!

Bu bədənsiz qollara,

Bu uçunan yollara,

Bu yiyəsiz qullara

Ağla, qərənfil, ağla!

Bu səngiməz agrıya,

Bu qan sızan sarğıya,

Bu Allahsız qurğuya

Ağla, qərənfil, ağla!

Bu qara yazılara,

Bu körpə quzulara

Quruyan arzulara

Ağla, qərənfil, ağla!

Xeyrə şər üstün gəldi,

İniltili ün gəldi...

Aglamalı gün gəldi,

Ağla, qərənfil, ağla!

Aparıcılar səhnəyə daxil olurlar.

I aparıcı: Heç bir xəyanət və fəlakət unudulmur. 1990-cı il yanvarın 20-də xalqımıza qarşı törədilmiş qanlı qırğın həm xəyanət idi, həm də fəlakət. Dövlətin öz vətəndaşına xəyanəti, xalqımızın başına gətirilən növbəti fəlakət. Hər il yanvarın 20-də Şəhidlər xiyabanına gələnlər, bir tərəfdən xəyanət və fəlakətin səbəbkarlarını lənətləyir, digər tərəfdən qürur hisslərini gizlətmirlər. Axı şəhidlər təpədən dırnağacan silahlanmış qoşunun qabağından qaçmadı, bizə Vətəni necə sevməyi, azadlıq, müstəqillik uğrunda qurban getməyi öyrətdilər. Onlar ölümləri ilə ölümsüzlük qazandılar.

Hər il Şəhidlər xiyabanını ziyarət etməyə ölkəmizin müxtəlif bölgələrindən minlərlə insan gəlir. Siyasi əqidəsindən, dinindən və dilindən, təhsilindən və tutduğu vəzifəsindən asılı olmayaraq, bu adamlar qanlı cinayətin səbəbkarlarını lənətləyir, şəhidlərin ruhu qarşısında baş əyirlər.

(Oxucular Rafiq Yusifoğlunun “Şəhidlər xiyabanı” adlı şeirini söyləyirlər.)
I Oxucu: Şəhidlər xiyabanı

Müqəddəs and yerimiz.

Mərmər daşlara hopub,

Bayatımız, şeirimiz.

Bizə güllə dəyəndə,

Bu torpaq yaralanıb.

Onun sinəsi üstə

Məzarlar sıralanıb.

Mərdləri qorxutmayıb,

Namərdlərin gülləsi.

Hər qəbir azadlığa

Gedən yolun pilləsi.

Əlimizdə qərənfil

Dilimizdə haqq sözü.

Bu günahsız millətə

Kömək olsun haqq özü!

Hər baş daşı çevrilib,

Şərəf, qeyrət büstünə.

Bir güllə qoyulubdur

Hər məzarın üstünə.

II oxucu:

Igid oğullarımız

Cərgə ilə keçirlər,

Məzarların önündə

Diz çöküb, and içirlər.

Güllələri götürüb

Döyüşlərə gedirlər.

Günahsız qurbanların

Ruhunu şad edirlər.

Şəhid məzarlarından

Gedən odlu güllələr,

Düşmənlərin başına

Alov saçar, kül ələr.
Geri dönər Xocalı,

Geri qayıdar Şuşa.

Şəhid ruhu şad olar,

Dönər bir qızıl quşa.

Qarabağ torpağının

Üstündə uçar, uçar.

Hamımızın qəlbində

Arzular çiçək açar.

Aparıcılar səhnəyə daxil olur. Gəlin indi də “Tanrı müjdəsi” adlı mənsur poemaya qulaq asaq.

(Aparıcılar səhnəyə daxil olur)

I Aparıcı: O gecə buludlar dənizə tərəf gedirdi. Nəydi qəsdi buludların? O gecə külək dənizdən gəlirdi. Nəydi sehri küləklərin? Bulud dənizdən göz yaşı borc aldı. Dünyada hər şey onsuz da borcdu. Küləklər dənizdən qovdu buludu. Qovdu... Qovdu, isti gülləyə gələnlərin üstünə tuşladı. Bulud ağladı. Yaman ağladı.

Ağlaram, ağlar kimi,

Dərdim var dağlar kimi

Xəzəl olub töküldüm

Viranə bağlar kimi
II aparıcı: O gecə Bakı küçələri kəfən geyinib sinələrini açmışdı. Sinə qalan yerdə kürək göstərməzlər düşmən gülləsinə. Ağzından od püskürən əjdahalar o gecə yol azmışdılar. Oraq götürüb bənövşə ətirli ucaboy çinarlarımızı biçəcəkdilər. Qaranlıq gecədə Bakını qan iyi bürüyəcəkdi. Anamız Azərbaycan qara geyib göy bağlayacaqdı. O gecə heç kəs yatmamışdı. Güllə səsindən tir-tir titrəyən balalarımızın baxışları...Qaranlıq pəncərələrimizin arxasında göz yaşı axıdan ana-bacılarımız...Göy də... Yer də... sabahın belə açılacağından sanki xəbərdar idilər. Təəccüblü, vahiməli gözlərdən süzülən büllur damcılarda bir göynərti, bir nifrət yatırdı. Axı, günahsız balalarımız, yeddi döşəkli bala kimi, quru yer üstə can vermişdilər...

Allah onlara rəhmət eləsin! Məzarları nurla dolsun!

Mən aşiq əsdi neynim?

Səbrimi kəsdi neydim?

İl dostu ürək düşməni,

Mən belə dostu neynim?
Və üzü dost, içi düşmən olan nadanların xislətindən anamız qara geyib göy bağladı. Və müqəddəs ziyarət yerimiz Şəhidlər Xiyabanına gəldi.

Aramla gəlib birinci məzarın qarşısında dayandı. Bu vaxt torpaq dilləndi:

Bala dağı yaman olur. Ağlama, buludum, ağlama. Bu qar sinəm üstə əbədidi. Sızlama, buludum, sızlama!
Gəl, gedək daş bulağa,

Suyu sərxoş bulağa.

Ana-bala həmdəm olub

Tökək qan-yaş bulağa
-Fərizə balam! Ilham balam!... Toy çırağınız əllərinizin hərarəti üçün yaman qəribsəyir. Hesabla gərək indiyə nəvəm olaydı. Həvəngdə açı-ucu döyəydim balam üçün. Mən isə ürəyimi həvəng dəstəyinə çevirib dərd döyürəm indi.

Ana o biri üç məzarın önünə keçdi.

-Bax, bu üç balam Vəfadar, Ülvü, Azər tələbə idilər. Vəfadar haqqın keşişçisi, Azər asudə vaxtı bəzəyən, Ülvi isə mənəvi dayağı olacaqdı yurdumun deyə ana Ülvünin məzarı önündə diz üstə çökdü. İlk kitab ilk övlad kimidir. Nübarının sevincini də dadmadın, gözümün işığı. Yazdığın xatirədən bildim ki, kitabının çıxacağına arxayınsanmış. Mübarək olsun! Indi qapına nəfəsin üçün dilənməyə gəlmişəm, əliboş qaytarma qəlbidağlı ananı!-Ana Ülvinin məzarını iyləyib, o biri məzara yan aldı.

ANA:- İlqarım, Larisam, Vera qızım... Mənim kəpənək körpələrim... Kim qanadınıza toxundu belə? Ay İlqar bala! Axı övladda nəvə deyiblər. Mən sənin kiçik toyunda əl qaldırıb süzəndə qolum sınaydı kaş! Nə biləydim toy mağarına girməyəcəksən? Nə biləydim bəy otağının qapısına qara qıfıl vurulacaq?

Ana gətirdiyi xonçadan bir pay götürüb İlqarın məzarı üstünə qoydu. Aramla gəlib ağsaqqal Bəfadar kişinin məzarı önündə dayandı.

ANA:- Ay Bəfədar kişi, saçının hər burumunda bir dərd naxış salıbdı. Yığ başına balalarımızı, torpaq ətri ilə ovundur onları. Birinin dözümü tükənəndə sən ona Allahın birinci adını izah elə. Şəhid balalarımızın məzarı qəzəblə dolanda sən təsəlli dilini işə sal, qardaş. Ağsaqqallığın mübarək!

APARICI:-Ana bir məzar boyunca da addadı.

ANA:- Bu əsgər geyimli balam kimdir? Xəlqan? Ay bala, səni bu məclicə kim dəvət etdi? Dili qurusun namərdin! Dur, get evinə bala! Mənim kimi qara kəlayağılı anan yolunu gözləyir.
Əzizim, kaman ağlasın,

Quşlar qanad saxlasın.

Ürəyinə dağ çəkilən

Ana-bacılar ağlasın.

Gedirdim qırağınan,

Gül biçdim orağınan.

İtirmişəm balamı,

Axtarıram sorağınan.

Ana nalə çəkib fəryad edir:

Ay tanrım! Bu cavanların hərəsi bir evin dirəyi deyildimi? Ay Yadigar balam!...Sən, ay Rüstəm balam!...Ay azadlığı əlindən alınmış Azad balam! Toyunuz olacaqdı axı? Mən də qol çırmayıb qazan asacaqdım axı?

Tərlanın bağdadı gəl,

Şamaman tağdadı gəl.

Üzüyün sandığımda,

Qurbanın bağdadı gəl.
Ruhlar bir boy qalxdılar. Ana nigarançılıqla boylandı.

ANA:- Necə? Toy olmayacaq? Olacaq!... Mən şəhid toyu edəcəyəm! Hələ bir gəlin də gətirəcəyəm!-deyə Ana xonçanın örtüyünü kənara tulladı. Gəlin gələndə başına şirinlik səpərlər, düyü səpərlər. Xonçadan bir ovuc şirni və düyü götürüb məzarlar üstünə səpdi.

Sonra hər məzara ayrılıqda yanaşmağa başladı.

Ağzınızı şirin eləyin, ay camaat! Sonra xonçadan bir dəst paltarlıq götürüb yerə sərdi. Gəl, ay gəlinbacı, keç bunun üstündən. Fəqir-füqəra bəxşişi!

Mən hələ gərək bir oğul toyunda da qol çırmayıb oynayam gərək!

Əl, çalın, ay camaat! Subay balalarımın toyunda oynamaq

istəyirəm! Əl çalın, ay camaat!

Ana yorulub xonçanın kənarında oturdu. Səmənini götürüb ləçəklərini tumarladı. Bir an gözlərini qapadı. Sonra səməninin başını kəsdi və ləçəklərini saymağa başladı.

-Yox, niyə cüt gəlmədin, ay səməni? Deməli, balam üçün hazırladığım gəlinlik gərdəyinin qapısı bağlı qalacaq? Deməli, nəvə səsi eşitməyəcəyəm?

Başımda fitə yandı,

Od tuta-tuta yandı.

Mənim ahu-zarımdan

Göydə mələk oyandı.
Haray mənim ellərim,

Başdan qara tellərim.

Əvvəl üzümü verin,

Sonra gəlsin ellərim.

Ana şəxsey gedə-gedə Alının məzarının başına gəldi.

-Alı balam!... Qələminin nuruna qurban! Dur, ayağa, yaz bəxtiqara ananın taleyini...

-Ay, Fəxrəddin, huy!...Gəl bura, gözümün işığı, aparatını götür.

Arif! Ay Arif! Ananın üzünə işıq sal. İşıq sal ki, şəklim yaxşı düşsün.

Niyə məni saya almırsan, Alı balam? Axı sən qızdan, gəlindən həyalı olmusan? Məzarının torpağına qurban anan! Mehmanı olduğun evlər həyalı üzünə həsrət qalıbdı, bala. Sənə yaraşmır axı, burada uzanmaq? Dur, ayağa, yarımçıq qalmış dəftərini, təmasına həsrət qələmini götür. Götür ki, bəxtiqara ananın boyata dönmüş qismətindən yaza biləsən. Dinmirsən. Niyə?
Ağlasan, başdan ağla,

Kiprikdən qaşdan ağla.

Belə balası ölən,

Durar obaşdan ağlar
Yağış yağdı dağlara,

Şeh qondu budaqlara.

Heyf sənin canından

Qarışdı torpaqlara
Ana bu zaman yenə beli bükülmüş halda Salatının məzarı üstünə gəlir.

-Qadınlar dözümlü olurlar. Qələm qardaşlarına təsəlli ol, ay qızım.
Bağça barın deyiləm,

Heyva-narın deyiləm.

Gəl körpənə zamin dur,

Sənə zamin deyiləm.

Gəlin Salatınım, a laylay,

Nakam Salatınım, a laylay.
Ana diz üstə çöküb əllərini göyə qaldırdı.
-İlahi! Ay Tanrım! Niyə məni məkr və hiylənin qurbanı elədin? Bu ağ saçımın naləsini yerdə qoyma, ey böyük yaradan!-deyə bütün məzarlara əl uzatdı:

-Ey vətənimin Şəhid çiçəkləri! Daha heç bir şaxta, soyuq dondurmayacaq, üşütməyəcək sizi! Siz mənim qəzəb və nifrətimdən becəribsiniz! Daha Sizə ölüm yoxdur, balalarım!

Ana xonçadan gülabqabını götürüb əlinə tökdü, əl-üzünə, boyun-boğazına sürtdü.

-Siz də gülabdan alın, birini ağ, o birini qara hörüb oturanlar! Bizim Odlar yurduna ağlamaq yaraşmır!

Bu vaxt ənginlikdən bir səs gəldi:

Sil göz yaşlarını, yaxşı sil, ana!

Qoy düşmən görməsin ağlamısan sən.

Başını dik saxla, uca dağ kimi,

Məni sinəsində yaşadar vətən.
-Başını uca tut Ana! Ucalıqda dur!

Bir dəstə durna Ananı qanadları üstünə alıb, əbədi məşəlin yanında endirdilər. Ana əllərini geniş açıb dedi:

-Mən Azərbaycan anasıyam! Silin göz yaşlarını, balalarımın! Bu müsibətə son qoymaq üçün...

II aparıcı: Bəli, 20 Yanvar gününün Azərbaycan tarixində ölkəmizin azadlığı, müstəqilliyi və ərazi bütövlüyü uğrunda mübarizədə qəhrəmanlıq rəmzi kimi böyük əhəmiyyəti var. Hər şeydən əvvəl həmin gün Azərbaycan tarixinə “Azadlığa aparan yol” kimi düşdü. Digər tərəfdən, mənfur qonşumuza- təcavüzkar Ermənistana aydın oldu ki, Azərbaycan xalqı ərazisinin bir qarışını belə digər xalqlara güzəştə getməyəcək. Bu yolda canlarını qurban verəcək, sinələrini sipər edəcək, lakin geriyə dönməyəcək 20 yanvar şəhidləri kimi...

Oxucular səhnəyə daxil olur. Xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadənin “Şəhidlər” adlı şeirini söyləyirlər.

I Oxucu: Qatil gülləsinə qurban gedirkən,

Gözünü sabaha dikdi şəhidlər.

Üç rəngli bayrağı öz qanlarıyla

Vətən göylərinə çəkdi şəhidlər.

Zalim öyünməsin zülmləriylə,

Minbir böhtanıyla, minbir şəriylə,

Həqiqət uğrunda ölümləriylə

Ölümü kamına çəkdi şəhidlər.
O şənbə gecəsi, o qətl günü

Mümkünə döndərdik çox namümkünü.

Xalqın qəlbindəki qorxu mülkünü,

O gecə dağıdıb sökdü şəhidlər.
Tarixi yaşadıb diləyimizdə,

Bir yumruğa döndük o gecə biz də.

Yıxıb gözəlliyi ürəyimizdə

Cəsarət mülkünü tikdi şəhidlər.
II Oxucu: Onlar susdurulan haqqı dindirər,

Qaraca torpağı qiymətləndirər.

Donan vicdanları qeyrətləndirər,

Axı, el qeyrəti çəkdi şəhidlər.
Bilirik, bu bəla nə ilkdi, nə son,

Ölürkən uğrunda bu ana yurdun.

Quzu cildindəki o qoca yurdun,

Doğru, düz şəklini çəkdi şəhidlər.
Dözdü hər zillətə, dözdü hər şeyə,

“Dünyada mənim də haqqım var”, deyə.

Kütləni xalq edən müqaviləyə

Qanıyla qolunu çəkdi şəhidlər.
Insan insan olur öz hünəriylə,

Millət millət olur xeyri, şəriylə.

Torpağın bağrına cəsədləriylə,

Azadlıq tumunu əkdi şəhidlər.

I aparıcı:Şəhidlik, həqiqətən də, qeyrət və hünər zirvəsidir. Hər kəsin də taleyinə bu müqəddəsliyə qovuşmaq yazılmır. Bəlkə də ona görə Şəhidlər xiyabanı nəsillərin əbədi ziyarətgahına çevrilir. Həmişə onlarla fəxr edirik. Hər kəs bir ömrün sahibidir. Az-çox yaşamağından asılı olmayaraq bir gün son gəlir. Şəhidlər isə adilikdən çox uzaqdırlar. Onlar ölməzliyə qovuşublar. Nura qənşər bir yolun əbədi yolçularıdır.

Boy verir ürəkdə hünər nəğməsi,

Nəsillər dinləyir bu məğrur səsi.

Şəhidlər-Vətənin qələbə rəmzi,

Şəhid oğulları Vətən yaşadır!
Əziz tədbir iştirakçıları! Bildiyiniz kimi, kinorejissor, ssenarist Vahid Mustafayev 1990-cı ildə baş vermiş 20 Yanvar faciəsi ilə bağlı “Qanlı Yanvar” filmini çəkmişdir Bu film Tarixi əhəmiyyətli bir filmdir. “Qanlı Yanvar” filminin əsas sujet xəttində real hadisələr lentə alınıb. Bir neçə baş rol qəhrəmanının timsalında bötöv bir xalqın susadığı müstəqillik ruhu uğrunda mübarizə canlandırılıb. Filmin çəkilişində beynəlmiləl kollektiv iştirak edib. Filmdə Azərbaycan inqilabçıları şəhərə girmiş işğalçı qoşunlara qarşı döyüşür, onlardan qisas almaq üçün mübarizə aparırlar. “Qanlı Yanvar” filmi ümumiyyətlə məhəbbət haqqında bir filmdir. Filmdə baş rolda oynayan Mehdinin məhəbbəti nişanlısı öldürüləndən sonra Vətənə məhəbbətə keçir və o, inqilab hərəkatına başçılıq edir.

Film 20 Yanvar hadisələrinin 25-ci ildönümü ərəfəsində təqdim olunub.


Bakının ən yüksək nöqtələrindən birində hər bir azərbaycanlı üçün müqəddəs and yerinə çevrilmiş bir yer var. Bu, 20 Yanvar qurbanlarının və Ermənistanın hərbi təcavüzünə qarşı döyüşlərdə həlak olanların dəfn edildiyi Şəhidlər Xiyabanıdır. Hər il yanvarın 20-də yüz minlərlə insan Vətənin azadlığı və suverenliyi uğrunda canlarından keçmiş Azərbaycan oğul və qızlarının əziz xatirəsini ehtiramla yad etmək üçün buranı ziyarət edir. Nəsillər dəyişəcək, lakin Vətən oğullarının xatirəsi ürəklərdə əbədi yaşayacaq.

20 yanvar faciəsinin ildönümü münasibətilə hər il saat 12-00 da Azərbaycanın bütün ərazilərində, həmçinin xaricdə yerləşən diplomatik nümayəndəliklərdə, xarici sularda üzən gəmilərdə də birdəqiqəlik sükut nümayiş etdirilir. Bütün yollarda nəqliyyat vasitələrindən, metro və yerüstü qatarlardan, həmçinin Bakı buxtasında üzən gəmilərdən bir dəqiqə ərzində fit verilir. Sükutla bağlı nəqliyyatın hərəkəti də bir dəqiqəlik dayandırılır. Azərbaycanın dövlət müəssisələrində, hərbi hissələrdə və diplomatik korpuslarında dövlət bayrağı faciə ilə əlaqədar endirilir. Və bununla bir daha sübut etmiş oluruq ki, şəhidlər heç zaman unudulmur və hər zaman bizim qəlbimizdədirlər.

Beləliklə, illər bir-birini əvəz, edəcək, nəsillər dəyişəcək, lakin Vətən oğullarının xatirəsi ürəklərdə əbədi yaşayacaqdır. Xalqın milli qürur günü heç vaxt unudulmayacaqdır. 20 Yanvar bizim milli qürur günümüzdür.

Tədbirin sonu Azərbaycanın dövlət himni ilə başa çatır. Tədbirə gələn qonaqlar öz vətəndaşlıq borclarını yerinə yetirib, Şəhidlər xiyabanını da ziyarət etməyi unutmurlar.

Allah bütün şəhidlərimizə rəhmət eləsin! Qəbirləri nurla dolsun!
Adımız dolaşdı bütün dünyanı,

Çox da ki, ağımız qara yozuldu.

Bizim şəhidlərin tökülən qanı

Haqqın kitabında imzamız oldu.

Tədbirin sonunda F. Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanasının kollektivi Bakının “20 Yanvar” dairəsində ucaldılmış “20 yanvar-abidə kompeksi”ni ziyarət edir və təzə-tər qərənfilləri abidənin önünə qoyurlar.

S O N
Kədər yükümüz..,

Şərəf zirvəmiz!
Müqəddəs Şəhidlər Xiyabanında,

Dəli bir ağlamaq keçir könlümdən

Alı Mustafayev

Azadlığı istəmirəm zərrə-zərrə, qram-qram,

İstəyirəm qolumdakı zəncirləri qıram, qıram!

Xəlil Rza Ulutürk

Vəhşətli həmlələrlə nə qalar saçılmadı,

Toplar açıldı, tanklar önündən qaçılmadı.

Rəfiq Zəka

Sənə qalıb dəmir dözüm,

Şəhidlərin düzüm-düzüm,

İnam, hünər, iki gözüm,

Bu dünyada sənə qalıb!

Söhrab Tahir

Ruh günahkar can içində,

Zaman sağdı an içində,

Torpaq qaldı qan içində,

Cücərmədi əkdiyimiz.

Rüstəm Behrudi

Qeyrət ağır yükdü, daşdı...

Hanı bu xalqın yaddaşı?

Bu millətin şəhidliyi,

Bəlkə ona Tarix ola!

Musa Ələkbərli

Ölmədik, əsarət qapılarını

Hələ qanımızla çox döyəcəyik,

Hələ qarşıdadır Şəhid ömrümüz.

Qərənfil altında qalan yollarda

Şəhid düşəcəyik, ölməyəcəyik!

Arif Abdullazadə

Torpaq dilim-dilim, daş xana-xana...

Düşmüşəm qırmızı selə, tufana...

Qəhərdən büründü dağlar dumana,

Göz dağı çəkdilər Azərbaycana.

Xanlar Həmid

Xain bəlli, tarix şahid, mətləb aydın, fikir qəti,

Zaman özü hakim olur, bağışlamaz xəyanəti

Yüz pərdələ, yüz malala, örtmək olmaz cinayəti

Haqq nahaqqın ağasıdır Şəhidlərim yatan yerdə.

Zəlimxan Yaqub

Lülələr, güllələr tuşlandı sənə,

Üç rəngli bayrağı sıxdın köksünə.

Bu yurdun ən parlaq səhifəsinə,

Qanınla yazıldı şöhrətin sənin.

Zabil Pətviz

Mərmilər, silahlar gələndə dilə,

Anlar günə döndü, günlərsə ilə,

Amalı, qüdrəti, ölməzliyilə,

Ölümə qələmə çaldı Şəhidlər.

Tofiq Mütəllibov

Necə də qıydılar igid canlara,

Qəm odu çiləndi xiyabanlara.

Açıldı silinməz bir dağ, bir yara,

Siməmdə yüz yaram göz-göz ağlayır

Hökumə Bülluri
Şəhid adı hər bir addan müqəddəs,

Bu varlıqdır, deyil quru bir həvəs.

Əjdər Qəmgin

Qeyrətlilər uyuyurlar burada,

Uşaq da var, qoca da var burada.

Heykəlləşib “qara Yanvar” burada,

And yerimiz-Xiyabanı qoruyaq!

Əli Vəkil

Azadlığa gedən yolun,

Məğrur “Şəhid körpüsü” var.

Adil Cəmil

Şəhidəm sönmərəm bil,

Torpağa dönmərəm bil,

Ürəklərdə yaşaram,

Canlıyam ölmərəm bil.

Akif Hüseyn

On doqquz yanvarda doğum evləri

Ölümdən, qırğından xəbərsiz idi.

O gün Bakımızda axşamdan bəri,

Ölüm ilə həyat üzbəüz idi...

Gedən oğulların, axan qanların,

Əvəzi su səpdi yanan qəlbimə

O şənbə gecəsi doğulanların

Onundan doqquzu oğlanmış demə.

Bəxtiyar Vahabzadə

Nəticə
Qədim və zəngin bir tarixə malik olan Azərbaycan xalqının milli-azadlıq prosesində 20 Yanvar, həqiqətən oyanış, habelə özünüdərkin ifadəsi kimi tamamilə yeni, son məqsədə çatmaq, müstəqil dövlətçilik ənənələrini bərpa etmək uğrunda mübarizə yolunda, şübhəsiz ayrıca mərhələ təşkil edir.

Xalqımızın keçdiyi əzablı, lakin şərəfli, məşəqqətlərlə dolu sınaq və oğul-qızlarının qanı ilə suvarılmış uzun mübarizələrinin məntiqi nəticəsi olan 20 Yanvar hadisələri, onu bütün dünyaya öz tarixi adət-ənənələrinə bağlı, habelə müasir dünyanın sivil qaydaları ilə yaşamağa qadir yetgin, eyni zamanda əyilməz, müdrik bir millət kimi tanıtdı.

İmperiya ağalarının, onun muti ideoloqlarının və satqın cızmaqaraçı yazarlarının, habelə “sapı özümüzdən baltaların” bu hadisələrin əsl səbəbləri, hərəkətverici qüvvələri, proseslərin məqsədi, obyektiv gedişi, nəhayət ağrılı-acılı faciəli nəticələri haqqında böhtan-iftiralarla dolu qərəzli mövqelərinə baxmayaraq, tezliklə dünya ictimaiyyəti görüb inandı ki, Qanlı Yanvar istiqlaliyyət, suverenlik, müstəqillik uğrunda mübarizəyə qalxmış millətin, son 200 il ərzində işğalçı çarizmin müstəmləkəçilik siyasətinə, zorakı-totalitar bolşevik rejiminin mənfur ideologiyasına qarşı haqq-ədalət mücadiləsinin yeni mərhələsinin unudulmaz parlaq səhifələridir.

Sərt fövqəladə vəziyyət gerçəkliyi, yerli hakimiyyət qurumlarının iflicliyi, hərbi vertaliyotların əsəbləri oynadan gurultusu, vaxtaşırı şəhərin müxtəlif hissələrindən eşidilən atəş səsləri, kütləvi təqiblər, təhqiramiz yoxlamalar, qanunsuz həbslər, hərbiçilərin harın hərəkətləri, obyektiv rəsmi məlumatsızlıq və informasiya məhdudluğu qapalı məkanında, Azərbaycan xalqının qeyri-bərabər qüvvələr nisbəti şəraitində zəhmli ordunun qəfil zərbələri ilə əzilsə də, zülmün hökmünə sinə gərməsi, özündə qeyrət-cəsarət kişiliyi taparaq, mübarizəsini yeni vasitələrlə davam etdirməsi əzmi, tarixi faktdır.

Millətin ayrı-ayrı ictimai təbəqələrinə məxsus oğul-qızlarının müxtəlif aşkar-gizli kanallardan istifadə etməklə, 20 yanvar faciəsi barəsində dünya ictimaiyyətinə ilkin həqiqətləri çatdırmaq səyləri; ümumxalq mitinqinin hökmü ilə Şəhidlərin dəfni üçün konktet ərazi seçilməsi və dərhal qəbirlərin qazılması, habelə digər təşkilatı işlərə başlamaq üçün İctimai Komissiyanın formalaşdırılması; bütün maneə və hədələrə baxmayaraq, 1990-cı il yanvarın 21-i gecəsi tam tərkibdə olmasa da, parlamentin növbədənkənar təcili sessiyasının çağrılması, habelə orada baş vermiş hadisələrin qızgın müzakirə edilərək siyasi cəhətdən qiymətləndirilməsi; Şəhidlərin dəfninə hazırlıq ərəfəsində məscidlərin və din xadimlərinin göz yaşları axıdaraq, fədakarlıqla yerinə yetirdikləri dini ayın təyinatlı təmənnasız xidmət zəhmətlərini, habelə sonrakı savab fəaliyyətlərini; iki milyona yaxın adamın iştirak etdiyi Şəhidləri son mənzilə, onların şərəfinə adlandırılmış “Şəhidlər xiyabanı”na yola salınması mərasiminin əzəmətli etiraz dalğalarını xatırladan nümayiş xarakterli unudulmaz mənzərəsi; ilk gündən başlayaraq, xalqın iradəsi ilə bu müqəddəs yerin milli ziyarət və and ocağına çevrilməsi, şübhəsiz ki, hadisələrə tənqidi təhlil mövqeyindən yeni şüur, habelə özünüdərk amilləri müstəvisində yanaşmağın nəticəsi idi.