23-Mavzu: Ko‘p qatlamli yarimo‘tkazgich asboblar (1-qism)

Dinistor tuzilmasi va ishlash prinsipi:
Uchta p-n o‘tishga ega diodga o‘xshash ikki elektrodli asbob dinistor deb ataladi. Uning tuzilmasi 23.2a-rasmda, shartli belgilanishi esa 23.2b-rasmda keltirilgan. Dinistoming uchta п-н o‘tishi I₁, I₂ va I₃ deb belgilangan.



23.2-rasm. Dinistor tuzilmasi (a) va uning sxemalarda shartli grafik belgilanishi (b).

Dinistor sxemalarda o‘zaro ulangan ikkita triodli tuzilma bilan almashtirilgan holda ko‘rsatilishi mumkin. Dinistorni tashkil etuvchi tranzistorlarga ajratilishi va o‘zaro ulangan tranzistorlar bilan almashtirilishi 23.3-rasmda ko‘rsatilgan.

23.3-rasm. Dinistomi ikkita tuzilmaga ajratilishi (a) va almashtirish sxemasi (b).
Bu ulanishda T1 tranzistorning kollektor toki T2 tranzistorning baza tokini, T2 tranzistorning kollektor toki esa T1 tranzistorning baza tokini tashkil etadi. Tranzistorlaring bunday ulanishi hisobiga asbob ichida musbat TA hosil bo‘ladi.
Agar anodga katodga nisbatan musbat kuchlanish berilgan bo‘lsa, I₁ va I₃ p-n o‘tishlar to‘g‘ri siljitilgan bo‘ladi, I₂ o‘tish esa teskari siljitiladi, shu sababdan manba E ning barcha kuchlanishi I₂ o‘tishga tushadi. Т1 va Т2 транзистоrlarning emitter toklarini uzatish koyeffitsiyentlari mos ravishda а₁ va а₂ bo‘lsin.
23.3b-rasmga muvofiq tiristor orqali oqayotgan tok ikkala transistor kollektor toklari va sizilish toki I_ко yig‘indisiga teng bo‘ladi:

Tashqi zanjirdagi tok I_I1 = I_E2 = I, shuning uchun I ни yuqoridagi ifodaga qo‘yib: I(1-а₁-а₂)=I_К0 deb yozish mumkin. Bundan tashqi tok I qiymati:

ekanini topamiz.