73
Aylanma 20000
Aylanma 26000
Aylanma
61750
Aylanma 950000
Oxirgi qoldiq 34000
Oxirgi qoldiq
894250
«Hisob-kitob schyoti» sch.
«Mol yetkazib beruvchilarva pudrat-
chilarga to’lanadigan
schyotpar»
sch.
D-t
K-t
D-t
Boshlang’ich
qoldiq 10000
6)24000 6)24000
7)17000 10) 750
Boshlang’ich qoldiq
14000
5) 950000
1) 20000
Aylanma 950000 Aylanma 41750 Aylanma 24000
Aylanma 20000
Oxirgi qoldiq
918250
Oxirgi qoldiq 10000
«Asosiy ishlab
chiqarish»
sch. «Mehnatga
haq tulash
bo’yicha
xodimlarbilan hisob-kitoblar» sch.
D-t
K-t D-t
K-t
Boshlang’ich qoldiq
Boshlang’ich
qoldiq
2) 26000 3)
35000 9)750
11)61750
3) 35000
Aylanma 61750
Aylanma 61750 Aylanma
Aylanma 35000
Oxirgi qoldiq
Oxirgi qoldiq
35000 .
«Mamlakatichidagi
valyuta
schyotlari»
sch.
«Turli
kreditorlardan
qarzlar»
sch.
D-t
K-t
D-t
K-t
Boshlang’ich
qoldiq
Boshlang’ich qoldiq
4)950000
5) 950000
10)750
9)750
Aylanma 950000
Aylanma 950000 Aylanma 750
Aylanma 750
Oxirgi qoldiq
Oxirgi qoldiq
«Kapital qo’yilmalar»
sch.
D-t
K-t
7) 7000
8)7000
Aylanma 7000
Aylanma 7000
Oxirgi qoldiq —
K-t
74
Sintetik va tahliliy schyotlarga muomilalarning yozuvlarini har bir sintetik
schyotning jami tahlshshy schyotlarining jami summalariga to’g’ri kelishligi nuqtai -
nazaridan tekshirib chiqish lozim bo’ladi. Bunday tekshirish tegishli aylanma va
qoldiqlar summalarini solishtirish yo’li bilan amalga oshiriladi.
U hisobning
to’g’riligini ta’minlash uchun zarur bo’lib, hisobning ishonchliligini ta’minlash
uchun, albatga, o’tkazilishi kerak.
Tahliliy schyotlarga ega bo’lgan «Xom ashyo va materiallar» xamda «Mol
yetkazib beruvchilar va pudratchilarga to’lanadigan schyotlar»daga yozuvlarni
tekshirib chiqamiz.
«Xom ashyo va materiallar» sintetik schyoti bo’yicha boshlang’ich qoldiq uning
tahliliy
schyotlaridagi
boshlang’ich
qoldiqlar
summasiga
teng
(40000=30000+10000). Tegishli targabda debet va kredit bo’yicha aylanma sum-malari
ham
(20000=15000+5000;
26000=20000+6000)
va
oxirgi
qoldiqlar
ham
(34000=40000+20000+26000) tengdir.
Materiallarning tahpiliy schyotlari A
materiallari
Debet(kirim)
Kredit (chiqim)
Muomala
Raqami
Hajmi,
kg
Narxi,
so’m
Summa,
so’m
Muomala
raqami
Hajmi,
kg
Narxi,
so’m
Summa,
so’m
Boshlang’i
ch qoldiq
3000
10-00
30000
2)Beril -
gan
2000
10-00
20000
Kelgan
1500
10-00
15000
Aylanma
1500
10-00
15000
Aylanma
2000
10-00
20000
Oxirgi
Qoldiq
2500
10-00
25000
B materiallari
Debet (kirim) Kredit (chiqim)
Muomala
raqami
Hajmi,
kg
Narxi,
so’m
Summa,
so’m
Muomala
raqami
Hajmi,
kg
Narxi,
so’m
Summa,
so’m
eoshlang’ic
h qoldiq
5000
2-00
10000
2)Beril -
gan
3000
2-00
6000
Kelgan
2500
2-00
5000
Aylanma
2500
2-00
5000
Aylanma
3000
2-00
6000
Oxirgi
Qoldiq
3000
2-00
4000
75
Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilar bilan hisob -kitoblarning tah-liliy hisobi.
«Tashselg’mash» zavodi 6-sonli
birlashma
a-t
K-t D-t K-t
Boshlang’ich qoldiq
5000
Boshlang’ich qoldiq
9000
To’langan 15000
Materiallar uchun To’langan 20000
9000
Aylanma 15000
Aylanma 20000 Aylanma 9000
Aylanma -
Oxirgi qoldiq
10000
Oxirgi qoldiq -
«Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga to’lanadigan» sintetik schyoti
bo’yicha ma’lumotlar
ham
tahliliy schyotlardagi jami summalarga to’gri ke-ladi. Bu
schyot bo’yicha boshlang’ich qoldiq -14000 so’m (5000 + 9000); kredit bo’yi-cha
aylanma - 20000 so’m; debet bo’yicha -240000 so’m (15000 + 9000); oxirgi qol-diq -
10000 so’m bo’lib, ?$isob - kitobi hali tamomlanmagan. Bu, «Tashselg’-mash»
zavodining tahliliy schyoti bo’yicha oxirgi qoldig’iga to’g’ri keladi.
Demak, sintetik va tahliliy schyotlar bo’yicha yozuvlar to’g’ri qilingan ekan.
Sintetik schyotlar asosida korxonaning yangi balansini tuzamiz.
B A L A N S
200 _ yil 1 martga bo’lgan
(m.s.)
Aktiv
Summa
Passiv
Summa
1. Asosiy vositalar
217000 1. Ustav kapitali (fondi)
230000
2. Xom ashyo va
materiallar
34000 2. Boshqa
maqsadli
tushumlar
894250
3. Hisob-kitob schyoti
918250 3. Mol etkazib beruvchilar
va
pudratchilarga to’lanadigan
schyotlar
10000
4. Mehnatga haqto’lash,
xodim-
lar bilan hisob-kitoblar
35000
Jami
1169250 Jami
1169250
Ko’rib chiqilgan misol schyotlari bilan balans o’rtasidagi o’zaro bog’liq-lik
mavjudligini ko’rsatib turibdi. YUzaki qaraganda bu o’zaro bog’liqlik quyidagida
namoyon bo’lmoqda.
Hisobot davrining boshida balans mah’umotlariga binoan schyotlar ochi-ladi.
Mustahil hisobga olinishi talab etiladigan har bir mablag’’ yoki man-ba turiga
sintetik schyot ochiladi va ularga qoldiq aktiv schyotlar bo’yicha -debetiga,
passiv
schyotlar bo’yicha kreditiga yozib qo’yiladi:
76
Hisobot davri mobaynida schyotlarda (sintetik va tahliliy) korxonada sodir
bo’layotgan muomalalar sintetik schyotlarning raqamlarini ko’rsatgan holda aks
ettiriladi va undan tashqari korrespondentsiyalanuvchi schyotlar ham ko’rsatiladi.
Tahliliy schyotlarda tushuntirish matni shu muomalani rasmiy-lashtiruvchi
hujjatga
ilova qilinadi. Hisobot davridagi yozuvlar tugagan-dan keyin aylanmalar yakunlari
hisoblab chiqiladi va yangi qoldiqlar topi-ladi.
Agar hisobot davri mobaynida davr boshiga qoldig’i bo’lmagan schyotga mu-
omalani aks ettirish zaruriyati tug’ilsa, unda bunday schyotga ushbu jarayon-ning
summasini yozish yo’li bilan ochiladi.
Sintetik schyotlarning yakunlari asosida (ularning
rivojiga ochilgan tah-liliy
schyotlarning ma’lumotlari bilan tekshirilgach) navbatdagi hisobot sanasiga
korxona balansi tuziladi. SHuning uchun schyotlardagi qoldiqlar balansning tegishli
moddalari bo’yicha ko’rsatiladi.
Dostları ilə paylaş: