3- amaliy mashg‘ulot bo‘ylama kuch, kuchlanishlar va sterjen ko‘ndalang kesimlari

EF
a
R
F
E
a
R
B
A

---

. 
(3.4) 
Sintez. 
Sterjenning yuqori qismidagi zo’riqish kuchi 
pastki qismida esa 
Ba’zi ҳollarda ushbu ko’rinishdagi masalalarni asosiy sistema tanlash orqali echish tavsiya 
qilinadi. Statik aniqmas berilgan (3.3 - shakl, a) sistemadan tashqi kuchlar va «ortiqcha boglanish» 
tashlab yuborib, asosiy sistema (3.3 - shakl, b) ҳosil qilinadi. Ushbu ҳolda «ortiqcha boglanish» 
sifatida pastki tayanch qabul qilingan. Endi asosiy sistemani tashqi kuchlar va «ortiqcha 
boglanish» ta’sirini ifodalovchi reakstiya kuchi bilan yuklab, ekvivalent sistema (3.3 - shakl, v) 
ҳosil qilinadi.
Masalaning geometriya tomonini ko’rishda ekvivalent sistemadagi «ortiqcha boglanish»ga 
tegishli kesim ko’chishini topib, berilgan sistema shartiga asosan nolga tenglashtiramiz. 

B
=


r
+


Rv
=0
(3.5) 
Masalaning fizika tomoni 
ko’rinishida bo’ladi. 
a - berilgan sistema b - asosiy sistema 
v - ekvivalent sistema 
3.3 - rasm. 
Bundan
.
Natijada yuqoridagidek. 
Ba’zi ҳollarda 2 - misol turkumidagi masalalarda sterjen uchlaridan biri maҳkamlanib 
ikkinchi uchi bilan tayanch oraligida tirqish beriladi. Bunday ҳolda masalaning geometriya tomoni 
sterjen qismlari absolyut deformastiyalarining algebraik yigindisi tirqish kattaligiga teng 
ko’rinishida bo’ladi. 
A
B
R
R
2
3

0
2
3



A
A
R
P
R
.
5
3
;
5
2
P
R
P
R
B
A


;
5
2
P
R
A

.
5
3
P
R
B

.
0
2
3
2
3










EF
a
R
F
E
a
R
F
E
a
P
B
B
P
R
B
5
3


---

Har bir talaba F.I.Sh i sinf jurnalining tartib raqamiga qarab variant tanlaydi.
1 – topshiriq 
Markaziy bo’lgan cho’zilish va siqilishdagi static aniq masalalar. 
Berilgan : Po’latdan yasalgan pog’onali sterjinga bo’ylama kuch ta’sir etmoqda. Ruxsat 
etilgan kuchlanish. [ a ] =210MPa. 
Topish kerak:
1 ) bo‘ylama ichki kuchlarni, norm al kuchlanishni 
Kerakli ma’lumotlar 4.1 jadvalda keltirilgan hisob sxemasi 1 shaklda keltirilgan 
4.1 jadval 

---

1 shakl 

---

2- topshiriq 
Markaziy bo’lgan cho’zilish va siqilishdagi static aniq masalalar. 
Berilgan : Po’latdan yasalgan pog’onali sterjinga bo’ylama kuch ta’sir etmoqda. Ruxsat 
etilgan kuchlanish. [ a ] =210MPa. Oraliq masofa ʌ= 0.1mm
Topish kerak:
1 ) bo‘ylama ichki kuchlarni, norm al kuchlanishni 
Kerakli ma’lumotlar 4.1 jadvalda keltirilgan hisob sxemalari 2 shaklda keltirilgan 
2 shakl 

---