3. 3-ma’ruza. Logistik tizim tushunchasi, turlari va uning konsepsiyasi va logistik tizim faolyatini baxolash

2-rasm. Oddiy logistik zanjir.

1-rasmda quyidagi belgi va qisqartirilgan so’z birikmalaridan foydalanildi:

moddiy oqim;
TM – tayyor mahsulot;
LTB₁, LTB₂, LTB₃ – logistik tizim bo’g’inlari.
Ma’qul (optimal) variantni aniqlash uchun logistika menejmenti LZda ishtirok etuvchi barcha bo’g’inlarda bajariladigan logistik operasiyalar tariflari va narxlarini umumiy xarajatlarni minimallashtirish mezoniga ko’ra o’zaro taqqoslaydi. Transport turi va korxonasini tanlash uchun turli transport firmalarining tashish, ekspedisiyalash va boshqa operasiyalar bo’yicha tariflari o’zaro taqqoslanib, maqbul transport korxonasi aniqlanadi. Xizmat servisi bo’yicha iste’molchining barcha talablarini qondirish maqsadida tashuvchini tanlash jarayonida yukni o’z vaqtida yetkazish, butligini saqlash, sifatli yetkazishni kafolatlash kabi talablar ham e’tiborga olinadi.
Bularning barchasi logistik menejment hal qilishi lozim bo’lgan masalalarning ko’p omilli va optimallashtirishga taalluqli masalalar ekanligini asoslaydi.
Agar yuqorida bayon qilingan LZ tarkibidagi ishlab chiqarish korxonasining tayyor mahsulotini xarid qilish uchun buyurtma birja vositachiligida, tayyor mahsulot xaridi va bajariladigan logistik operasiyalar uchun to’lovlar bank orqali amalga oshirilsa, qaralayotgan logistik zanjir tarkibiga ikkita vositachi bo’g’in qo’shiladi. Kengaygan LZ da harakatlanadigan moddiy oqim va unga taalluqli bo’lgan axborot va moliyaviy oqimlar bo’yicha logistik zanjir 3-rasmda tasvirlangan shaklda buladi. Bu holda dastlab qaralgan LZ tarkibiga birja (LTB₄) va bank (LTB₅) qo’shiladi. Ushbu LZ dagi axborot va moliyaviy oqimlar muayan logistik operasiya va funksiyalarni bajarish natijasida vujudga keladi. Bu LZ dagi axborot va moliyaviy okimlar tarkibi va ularga mos kekluvchi logistik operasiyalar ro’yxati 1-jadvalda keltirilgan.


a₂ a₁
a₃
a₄
a₅ TM
TM
a₇ a₆

m₄ m₅

m₃
m₁
m₂