3. ir protokoli va adreslash usullari

Tarmoq interfeyslari sathi “mahalliy” texnologiyalar asosida qurilgan tarmoqlar 
ni murakkab tarmoqlarga birlashtirishni ta’minlaydi. Mahalliy texnologiyalar de 
ganda mahalliy tarmoql (tarmoq osti)larning qurilish texnologiyalari va nuqta-
nuqta kanallari tushunliladi.Bu sathning asosiy vazifasi quyidagilar: 

deytagrammalarni qabul qilishga va ularni aniq tarmoq bo’yicha uzatishga javob
beradi; 

tarmoq tarkibiga kiruvchi tarmoq texnologiyalarining o’zaro aloqasini tashkil qi
lishga javob beradi; 
OSI modelining fizik va kanal sathlaridan farqli ravishda tarmoq interfeysla-
ri sathi fizik va kanal sathlarida ma’lumotlarni uzatish prinsiplarini 
 aniqlamaydi.

OSI modeli xususiyatlari 

Tarmoq bо‘ylab amalga oshirilgan aloqani oson tushunilishini ta’minlaydi; 

Dasturlar va qurilmalar ishlashini kо‘rsatadi; 

Foydalanuvchilarga yangi topologiyani tushunishga yordam beradi; 

Turli tarmoqlar orasidagi funksional boq’liqliklarni oson solishtirish imkoniyatiga 
ega. 

---


Tarmoq sathi paketlar harakati uchun marshrutni tanlash va paketlarni deytagram
mali usulda uzatishga (bog’lanish o’rnatilmasdan) javob beradi. 
Tarmoq sathi protokollari: 

IP 
(Internet 
Protocol) asosiy protocol-
murakkab tarmoqlarda uzellar orasida paketlarni deytagrammali usulda uzatishni
ta’minlab beradi (RFC 791); 

Marshrutlash protokollari – marshrutizatorlarning o’zaro tarmoq konfiguratsiyasi h
aqidagi ma’lumotlarni almashinishi va marshrutlash jadvalini tuzish uchun mo’ljall
angan. Marshrutlash proto kollariga misollar: BGP (RFC 4271), OSPF (RFC 2328), 
RIP (RFC 1058); 

IGMP (Internet Group Management Protocol) guruhini boshqarish protokoli –IP-
protokoliga asoslangan tarmoqlarda ma’lumotlarni guruhli (multicast) uzatishni
boshqarish uchun mo’ljallangan. 
IGMP ma’lumotlarni bir vaqtning o’zida tarmoqning bir nechta tugunlariga uzatish 
uchun foydalaniladi, masalan, 
tele va radioeshittirishni tashkillashtirish uchun (RFC 3376). 

Tarmoqlararo xabarlarni boshqarish protokoli ICMP (Internet Control Message 
Protocol) tarmoqda yordamchi vazifani o’ynaydi va u 
IP protokolni to’ldirishga xizmat qiladi. 
U paketni uzatishda yuzaga keladigan muammolarni to’g’rilash uchun mo’ljallan 
magan: 
agar paket yo’qolsa, 
ICMP uni qayta jo’nata olmaydi. 
ICMP protokolining vazifasi boshqacha bo’lib, 
u foydalanuvchiga uning paketi bilan yuz bergan nostandart holatlarda xabar berish
vositasi hisoblanadi. 
Bu vaqtda IP protokol paketni uzatadi va u haqida unutadi. 
ICMP protokol esa tarmoq bo’yicha paket harakatini «kuzatadi» va, 
agar marshrutizator tomonidan paket tashlab yuborilsa, bu xabar manba-
bog’lamaga yetkaziladi. 
Bu orqali jo’natilgan paket va jo’natuvchi o’rtasida teskari aloqa o’rnatiladi. 

---

Hozirgi vaqtda tarmoqlararo birgalikda harakatlanishni amalga oshiruvchi eng keng 
tarqalgan protokol IP protokolining 4-versiyasi (IPv4) hisoblanadi. IP-
protikolining 6-versiyasi 
(IPv6) bosqichma-bosqicha joriy etilmoqda. 

Transport sathining asosiy vazifasi amaliy dasturlar o’rtasidagi aloqani ta’min
lashdan iborat. 
Transport sathi axborotlar oqimini boshqaradi va ishonchli uzatilishini ta’minlaydi.
Buning uchun to’g’ri qabul qilinganlikni tasdiqlovchi mexanizmdan foydalanilgan
bo’lib, yo’qolgan yoki xatolik bilan yetib kelgan paketlar qayta uzatiladi.