3. ishlab chiqarishda faoliyat xavfsizligini boshqarish tizimi

3.2. Ishlab chiqarishda faoliyat xavfsizligini boshqarish
tizimini mablag’ bilan ta’minlash
Ishlab chiqarishda mehnat sharoitini yaxshilash hamda sog’lom va xavfsiz ish sharoitini tashkil etish uchun birinchi navbatda mehnat muhofazasini yaxshilash bo’yicha rejali tadbirlar ishlab chiqish talab etiladi. Bu rejali tadbirlar Kasaba uyushmasi qo’mitasi bilan kelishilgan holda tuzilmog’i va zarur mablag’lar bilan ta’minlanmog’i zarur. Mehnat muhofazasini yaxshilash bo’yicha bajariladigan barcha ishlar bir yilga, besh yilga va kelajakka mo’ljallangan rejalar asosida amalga oshiriladi. Mehnat muhofazasini yaxshilash bo’yicha tuziladigan bir yillik rejada ko’zda tutilgan tadbirlar ma’muriyat bilan kasaba uyushmasi qo’mitasi o’rtasida tuzilgan mehnat muhofazasi bo’yicha jamoa shartnomada o’z ifodasini topadi. Jamoa shartnoma loyihasi yil boshida ishchilarning umumiy majlisida muhokamaga qo’yiladi va u ma’qullangach tashkilot ma’muriyati hamda kasaba uyushmasi qo’mitasi tomonidan tasdiqlanadi. Mehnat muhofazasini yaxshilash bo’yicha tuziladigan tadbirlar asosan quyidagi bo’limlarni o’z ichiga olishi mumkin: a) Ishlab chiqarishda baxtsiz hodisalarni oldini olish: -barcha yangi qurilayotgan ob’ektlarni mehnat muhofazasi va xavfsizlik texnikasi masalalarini qamrab olgan ishlab chiqarish ishlari loyihasi bilan ta’minlash; -ish joylarida ishlayotgan barcha mashina va mexanizmlarning sozligi va texnikaviy holati ustidan qat’iy nazorat qilib borish hamda ularni belgilangan vaktlarda sinovdan o’tkazish; -sodir bo’lgan baxtsiz hodisalar yana takrorlanmasligi uchun ularni tahlil qilib borish; -xavfsizlik texnikasi holati ustidan uch bosqichli ma’muriy-jamoat nazoratini doimiy ravishda olib borish; -xavfsiz mehnat sharoitini ta’minlaydigan yangi moslama va vositalar ishlab chiqish; -elektr qurilmalari va jihozlarining yerga ulanganligini tekshirib borish; -ishchilarni maxsus kiyim boshlar va shaxsiy himoya vositalari bilan ta’minlash, ulardan foydalanish darajasini nazorat qilib borish; -ishchilar va injener-texnik xodimlarni xavfsizlik texnikasi bo’yicha qo’llanmalar bilan ta’minlab borish. b) Ishlab chiqarishda kasallanishning oldini olish: -ish joylarida va dam olish xonalarida me’yoriy mikroiqlim bo’lishini ta’minlash; -ishchilar va xodimlarni ishga va ishdan avtobuslarda yoki shu maqsadlar uchun maxsus jihozlangan avtomobillardagina tashish; -ishlab chiqarishda kasb kasalligini oldini olish bo’yicha kompleks tadbirlar ishlab chiqish; -belgilangan ish turlari uchun tibbiy ko’riklarni tashkil qilish; -ish joylari va dam olish xonalarining sanitariya holatini yaxshilash; -loyiha asosida talab etiladigan ish joylari va binolarida shamollatish, shovqin va titrashni kamaytirish moslamalarini o’rnatish; -maxsus kiyim boshlarni quritish, yuvinish xonalarini hamda issiq tsexlarda gaz suvlarini tashkil etish; -belgilangan ish turlaridagi ishchilarni sut va boshqa profilaktik oziq-ovqatlar bilan ta’minlashni tashkil etish: v) Mehnat sharoitlarini yaxshilash: -ishlab chiqarish madaniyatini yuksaltirish, ishlab chiqarishga yangi texnologiyalar va yangi texnikalarni joriy etish; -xavfsizlik texnikasi holatini yaxshilashga yo’naltirilgan ratsionalizatorlik va ixtirochilik ishlarini keng yo’lga qo’yish; -xavfsizlik texnikasi holatini yaxshilashga yo’naltirilgan musobaqalar tashkil etish; -ish joylari, sanitar vagon-uychalar va boshqa ishlab chiqarish binolarini yangi zamonaviy shamollatish hamda isitish qurilmalari bilan jihozlash; g) Mehnat muhofazasi va xavfsizlik texnikasi bo’yicha o’qitish hamda targ’ibot ishlarini olib borish: -barcha ishchilar va injener-texnik xodimlarni xavfsizlik texnikasi bo’yicha o’qitish, yo’riqnomalar o’tish va bilimlarini sinovdan o’tkazish; -mehnat muhofazasi va xavfsizlik texnikasi bo’yicha maxsus xonalar tashkil etish; - mehnat muhofazasi bo’yicha seminarlar tashkil etish; -yangi joriy etilgan texnik vositalardan foydalanish bo’yicha yo’riqnoma va qo’llanmalar ishlab chiqish. Yuqorida keltirilgan tadbirlar majmui korxonaning ishlab chiqarish sohasiga bog’liq holda kerakli qo’shimchalar bilan to’ldirilishi yoki o’zgartirilishi mumkin. Ushbu tadbirlarni amalga oshirish uchun rejalashtirilgan mablag’larni quyidagi tartibda taqsimlash maqsadga muvofiq hisoblanadi: - ishlab chiqarishda sodir bo’lgan baxtsiz hodisalarni oldini olish uchun – 40%; - kasallanishni oldini olish uchun – 20%; - mehnat sharoitini yaxshilash uchun – 30%; - mehnat muhofazasi va xavfsizlik texnikasi bo’yicha o’qitish hamda targ’ibot ishlarini olib borish uchun – 10%. Korxona ma’muriyati kasaba uyushmasi qo’mitasi va yuqori tashkilotlarning roziligi bilan sarflanadigan mablag’larni bir guruh tadbirlardan ikkinchisiga o’tkazishi mumkin. Bu tadbirlar uchun ko’zda tutilgan mablag’larni boshqa tadbirlar uchun sarflash taqiqlanadi. Mehnatni muhofaza qilishni moliyaviy ta’minlash davlat tomonidan, shuningdek mulk shaklidan qat’iy nazar jamoa birlashmalari, korxonalarning ixtiyoriy badallari hisobiga amalga oshiriladi. Mehnatni muhofaza qilish uchun tegishli byudjetlardan alohida qayd bilan ajratiladigan byudjet mablag’laridan (Respublika va mahalliy) boshqaruv hamda nazorat idoralarini saqlash, ilmiy- tadqiqot ishlarini moliyaviy ta’minlash, mehnatni muhofaza qilishga oid davlatning aniq maqsadga qaratilgan dasturlarini bajarish uchun foydalaniladi. Har bir korxona mehnatni muhofaza qilish uchun zarur mablag’larni jamoa shartnomasida belgilangan miqdorda ajratadi. Korxonalarning xodimlari ana shu maqsadlar uchun qandaydir qo’shimcha chiqim qilmaydilar. Korxonalar o’zining xo’jalik, tijorat, tashqi iqtisodiy va boshqa faoliyatidan keladigan foyda (daromad), shuningdek boshqa manbalar hisobiga mehnatni muhofaza qilishning markazlashtirilgan fondlarini tashkil etish huquqiga ega. Mehnatni muhofaza qilish fondiga qaratiladigan foydaga soliq solinmaydi. Mehnatni muhofaza qilishga mo’ljallangan mablag’larni boshqa maqsadlarda ishlatish mumkin emas. (O’zbekiston Respublikasining mehnatni muhofaza qilish to’g’risidagi qonuni, 22.09.2016y.)
Nаzоrаt sаvоllаri
1. Ishlab chiqarishda faoliyat xavfsizligini boshqarish tizimi nimаdаn ibоrаt? 2. Ishlab chiqarishda faoliyat xavfsizligini boshqarish tizimining аsоsiy tushunchаlаri. 3. Ishlab chiqarishda faoliyat xavfsizligini boshqarish tizimini mablag’ bilan ta’minlash. 4. Mehnat muhofazasini yaxshilash bo’yicha tuziladigan tadbirlarigа nimаlаr kirаdi? 5. Mehnatni muhofaza qilishni moliyaviy ta’minlash nimа hisobiga amalga oshiriladi.