3-ma’ruza. Tarmoq arxitekturasi. Tarmoqlarni qurishda qo’llaniladigan arxitekturalar, pog’onali arxitekturaning maqsadi va vaziflari, pog’onalarda qo’llaniladigan protokollar va qurilmalar

«Nuqta-nuqta»
turdagi ikki punktli topologiya-eng sodda va ikki punktni 
bevosita fizikaviy va mantiqiy bog‘lovchi tarmoq segmentini o‘z ichiga kiritgan. 
Bunday segmentning ishonchliligini 1+1 turdagi himoya deb nomlanuvchi 100% 
zahirani ta'minlab beruvchi zahira aloqani kiritish yo‘li bilan oshirish mumkin. 
Asosiy aloqa ishdan chiqishi bilan tarmoq zahira aloqaga avtomatik ravishda 
o‘tadi. Soddaligiga qaramasdan, aynan shu bazaviy topologiya yuqori tezlikli 
magistral kanallardan axborotning katta oqimlarini uzatishda keng qo‘llaniladi. U 
radial-halqa topologiyaning tarkibiy qismi(radius) sifatida ham qo‘llaniladi. 1+1 
turdagi zahiralashli ikki punktli topologiya halqa topologiyasining turdosh varianti 
sifatida ko‘rib chiqilishi mumkin. 
Daraxtsimon topologiya
turli variantlarga ega (3.1.-rasm). Daraxtsimon 
topologiya tarmoq segmentining xususiyati n punktlar bog‘liqligi fizikaviy 
darajada qirralar minimal soni Rqn-1 da erishiladi, bu esa tarmoqning yuqori 
tejamkorligini ta'minlab beradi. Mantiqiy qatlamda bunday segmentlarda har bir 
juft punktlar o‘rtasida axborot uzatish yo‘llari soni har doim hq1 teng. Ishonchlilik 
nuqtai nazaridan, bu juda past ko‘rsatkich. Bunday tarmoqlarda ishonchlilikni 
oshirish zahira aloqalarni kiritish (masalan, 1+1 turdagi himoya) yo‘li bilan amalga 
oshiriladi 
а) б) в) 
3.1.-rasm. Daraxtsimon topologiya: a-daraxt, b-yulduz, v-zanjir.
Daraxtsimon topologiya lokal komp'yuter tarmoqlari, qishloq xududlari 
telefon tarmoqlari, abonent kirish tarmoqlarida qo‘llaniladi. 

---

«Halqa» topologiyasi
har bir punktga faqat ikkita liniyalar birlashtirilgan 
tarmoqni tavsiflaydi (3.2-rasm). Halqa topologiyasi optik kabel yordamida lokal 
komp'yuter tarmoqlar, transport tarmoqlar va abonent kirish tarmoqlarida keng 
qo‘llaniladi. 
3.2-rasm.«Halqa»
3.3-rasm.«Ikki qavat halqa»
3.4-rasm.To‘liq
topologiyasi. topologiyasi. aloqali topologiya 
Fizikaviy topologiyani aks ettiruvchi graf qirralari soni: R=n ga teng. Bu esa 
tarmoq chiqimlarini kamaytiradi. Mantiqiy darajada har bir juft punktlar o‘rtasida 
h=2 mustaqil yo‘llar (to‘g‘ri va al'ternativ) tashkil qilinishi mumkin, bu ayniqsa, 
ikki qavat halqa deb nomlanuvchi 1+1 turdagi zahiralashni qo‘llaganda (3.3-rasm) 
aloqa ishonchliligining oshishini ta'minlab beradi. Ikki qavat halqa oraliq punktlar 
o‘rtasida fizikaviy ulanishning juftliklari bilan tashkil qilinadi, bunda axborot 
oqimi ikki yo‘nalishda yo‘naltiriladi, ulardan biri asosiy, boshqasi esa zahira 
bo‘ladi.