3-mavzu. Xotira qurilmasi, axborotlarni kiritish – chiqarish qurilmalari reja

Axborot birliklari, axborotning о‘lchov va hajm tushunchalari.
Har qanday 
maxsulotning о‘lchov birligi mavjud, masalan litr, metr, kilometr, kilogramm, volt, amper, 
kubometr va boshqalar. Xuddi shunga о‘xshash axborotning ham о‘lchovi mavjud. Ikkilik 
sanoq tizimida axborotning eng kichik birligi bit xisoblanadi, bir bit bu bitta “1” yoki bitta “0”. 
Bunda signalning mavjudligi “1” bilan yoki yо‘qligi “0” bilan ifodalanadi. Bitlarning butun deb 
qaraladigan tutash ketma-ketligi bayt deb ataladi. Bayt 8 bitga teng deb qabul qilingan. 

---

14 
Shuningdek katta hajmdagi ma’lumotlar sig‘imini о‘lchash uchun kilobayt (kb), megabayt (mb), 
gigabayt (gb), terrabayt (tb) va x.k.о‘lchamlar mavjud: 
1 Kb =1024 bayt,
1 Mb=1024 Kbayt, 
1 Gb =1024 Mbayt, 
1 Tb =1024 Gbayt. 
Zamonaviy tarmoqlarda ma’lumotlarni uzatish ketma-ket amalga oshiriladi, ya’ni bir 
bayt axborot bitlar bо‘yicha uzatiladi. Tarmoq sohasida kilobayt va megabaytlar fanning boshqa 
sohalaridagidek о‘nli sanoq tizimiga mos keladi. 
 
3. Kompyuter portlari va razyomlari (ulagichlari). 
Shinalar operativ xotira va kontrollerlar orasida o‘zaro ma’lumot uzatish uchun xizmat 
qiladi. Shinalar zamonaviy kompyuterlarda 2 turdagi shinalar mavjud: 
ISA- turdagi shinalar, tezligi sustroq bo‘lgan kontrollerlar uchun (klaviatura, sichqoncha, 
modem, disket qurilmasi ,…). 
PCI- turdagi shina tezligi yuqori bo‘lgan qurilmalar orqali ma’lumot uzatishga xizmat qiladi ( 
vinchester, videokontroller, …) . 
Kiritish-chiqarish portlari 
orqali portsessor tashqi qurilmalar bilan ma’lumot almashadi. 
Ichki qurilmalar bilan ma’lumot almashuvi uchun maxsus portlar va umumiy portlar mavjud. 
Umumiy portlar 2 xil: 
-
 
Parallel; 
-
 
Ketma-ket. 
Kompyuterning asosiy korpusidagi qurilma va vositalarni yetarlicha energiya bilan 
ta’minlovchi moslama energiya blokidir. Uning asosiy vazifasi aytilgan vositalarni energiya 
bilan ta’minlash, havo almashtirish, protsessor ichini sovutishdir. 
Kompyuterdagi eng katta plata –