3-Ȧmeliy jumís tema: cisco packet tracer programmasínda wan tarmaqlarín proektlestiriw. Statikalíq hám dinamikalíq marshrutlaw

BGP xabarlarınıń túrleri 
• 
OPEN - TCP jalǵanıwı ornatılǵannan keyin jiberiledi. OPEN ǵa juwap, 
eger basqa tárep BGP qońsılası bolıwǵa razı bolsa, KEEPALIVE xabar bolıp 
tabıladı; keri jaǵdayda, basqasha xabar jiberiledi hám qáte sebebin túsintiriwshi kod 
jiberiledi hám jalǵanıw uzilip qaladı. 
• 
KEEPALIVE - bul xabar qońsılas baylanıslardı ornatıwǵa razılıqtı 
tastıyıqlaw, sonıń menen birge ashıq jalǵanıw iskerligin baqlaw ushın 
mólsherlengen: onıń ushın BGP qońsılasları belgili waqıt aralıǵında KEEPALIVE 
xabarların almasadı. 
• 
UPDATE - xabar jónelislerdi járiyalaw hám bıykarlaw ushın 
mólsherlengen. Jalǵanıw ornatılǵannan keyin, UPDATE xabarlarınan paydalanıp, 
jollama qońsılasqa járiyalawdı qálegen barlıq jónelisler jóneltiriledi (tolıq 
jańalanıw), sonnan keyin olar payda bolǵandan keyin ǵana qosılǵan yamasa alıp 
taslanǵan marshrutlar tuwrısındaǵı maǵlıwmatlar jiberiledi (derlik jańalanıw). 
• BIZNES - xabardıń bul túri qońsılastı jalǵanıwdı toqtatıw sebebi tuwrısında 
xabarlı qılıw ushın isletiledi. Bul xabardı jibergenińizden keyin, BGP jalǵanıwı 
jabıladı. 

---

 BGP-de xabarlar qanday islewine mısal tómendegishe kórinedi: 
3.4-súwret. 
Báǵdarlaw protokolın tańlap atırǵanda, siz unamlı hám unamsız táreplerin 
esapqa alıwıńız kerek. Bir tárepten, qolaysız OSPF. Basqa tárepten, hesh kim 
tómengi tarmaq maskaları hám autentifikaciyanı túsiniwdi úyrengen RIP-dıń ekinshi 
versiyasınan paydalanıwdan tınıshsız etpeydi, onı aldınǵı adam qıla almaǵan. 
WAN lar qanday isleydi: úlgi 
Oyda sawlelendireyik, biz Tashkentte otırıppız hám Sankt-Peterburgda 
jaylasqan http://neerc. ifmo. ru adresindegi serverge jalǵanıwdı qáleymiz. Biz 
mánzildi kiritip Enter túymeshesin basqanımızda shama menen ne júz beredi? 
Birinshiden, DNS serverinen paydalanıladı : ol aldın jergilikli provayderge 
shaqırıq etip, subdomomenlerdi (neerc), keyininen global tarmaqqa shaqırıq etip 
tiykarǵı domendi (ifmo.ru) tarqatadı. Serverdiń IP-adresin alǵannan keyin, qay jerge 
jalǵanıw kerekligin bilemiz. Biziń IP da belgili, sol sebepli biz ańsatǵana 
jalǵanıwımız, jalǵanıwımız hám kerekli maǵlıwmatlardı uzatıwımız/alıwımız 
múmkin. 
Súwretde waqıyalardıń shamalıq rawajlanıwı kórsetilgen. Ádetde bir neshe 
DNS-serverler bar, bul jaǵdayda eki variant kórip shıǵıladı : 

---

3.4-súwret. 
Báǵdarlaw - bul tarmaqlar ortasında maǵlıwmatlardı uzatıw. Giltlerden 
ayrıqsha bolıp esaplanıw, jollama IP-mánzilleri tiykarında maǵlıwmat paketlerin 
qabıl etedi hám uzatadı. Router kelgen pakettiń mánzil adresin oqıydı jáne onı 
marshrutlaw kesteinde saqlanǵan maǵlıwmatqa muwapıq jóneltiredi. 
Báǵdarlaw kestesindegi individual jazıwlar marshrutlar dep ataladı. Jónelistiń 
tómendegi túrleri bar: 
• 
tarmaqqa jónelis - belgili bir tarmaqqa jónelisti belgileydi; 
• 
únsizlik boyınsha marshrut - barlıq paketler jiberiletuǵın bir marshrut, 
mánzil adresi kestedegi qandayda bir jóneliske tuwrı kelmeydi. 
Statikalıq hám dinamikalıq marshrutlawlar bar. 
Statikalıq marshrutizaciya tarmaq administratorı jaratatuǵın marshrutlaw 
kestelerin talap etedi; olar hár qanday eki jollama ortasında turaqlı (statikalıq) 
marshrutlardı belgileydi. Administrator bul maǵlıwmattı kestelerge qolda kiritedi. 
Tarmaq administratorı, sonıń menen birge, qandayda bir tarmaq apparatında 
buzılıwlar júz bergende kestelerdi qolda jańalaw ushın juwapker bolıp tabıladı. 
Statikalıq kesteler menen isleytuǵın jollama tarmaq baylanısı islemey qalıwın 
anıqlay aladı, biraq administrator aralasıwısız avtomatikalıq túrde paketli uzatıw 
jolların ózgertire almaydı. 
Dinamikalıq marshrutizaciya tarmaq administratorınan ózbetinshe túrde 
ámelge asırıladı. Dynamic marshrutlaw protokolları marshrutizatorlarǵa 
avtomatikalıq túrde tómendegi operaciyalardı orınlawǵa múmkinshilik beredi: 
• 
basqa tarmaq segmentlerinde basqa bar bolǵan marshrutizatorlardı 
tabıw; 

---

 • 
basqa tarmaqlarǵa eń qısqa jónelislerdi anıqlaw ushın kórsetkishlerden 
paydalanıw; 
• 
belgili bir marshrutizatorǵa tarmaq jolı bar bolmaǵan yamasa 
paydalanıp bolmaytuǵın jıldamlardı anıqlaw; 
• 
ayrım tarmaq jollıq bar bolmaǵanda, eń jaqsı jónelislerdi qayta tiklew 
ushın ólshewlerdi qollań; 
• 
Tarmaq mashqalasın jol dawamında sheshkennen keyin, jollama hám 
tarmaq jolın qayta tabıń. 
5. Wazıypanı orınlaw ushın úlgi. 
Wazıypa: 5 kompyuter hám serverden ibarat kommutatsiya tiykarında 
segmentten ibarat global tarmaqtı jaratıń. Kommutator marshrutizatorǵa jalǵanǵan, 
sonıń menen birge server hám marshrutizatorǵa jalǵanǵan. Routerlar, jergilikli 
kompyuterler hám serverlerdiń tarmaq interfeyslerine statikalıq IP mánzillerin 
belgilew kerek. Routerlarda jeńillikli rejimge kirisiw ushın parollardı ornatıń. RIP 
baǵdarların sazlaw. Barlıq tarmaq ob'ektleri ortasında ICMP protokolı járdeminde 
maǵlıwmatlardı uzatıw qábiletine erisiń. 
3.5-súwret.Jumıs maydanı. 
Keliń, IP-mánzillerdi segmenttiń túyinlerine 192.168.0.x, hám jol-jobasına 
jalǵanǵan serveri - 192.168.1.1 aralıǵında ornatamız. Ishki tarmaq nıqabı 255.255. 
255.0. (3.6-súwret). 

---

3.6 - súwret. Jumıs stanciyasınıń IP konfiguraciyası. 
Endi, jollama interfeyslerine tiyisli IP mánzillerdi ornatamız hám bul portlardı 
qosamız. (3.7-súwret). 
Súwret 3.7. Jollama IP-konfiguraciyası. Routerdiń buyrıqlar interfeysine 
ótemiz hám jeńillikli rejimge kirisiw ushın paroldı ornatıw hám konfiguraciyanı 
saqlaw ushın qosılǵan jasırın buyrıqtan paydalanamız. (3.8-súwret). 

---

Súwret 3.8. Command Line Interface de islew 
RIP jollamasın sazlaw ushın, jollama qásiyetleri aynasında Config jarlıǵın 
ashıń hám RIP elementin saylań. Soń, ol erda baylanıs qılıwǵa ruxsat berilgen barlıq 
tómengi tarmaqlardıń mánzillerin ornatamız. (3.9-súwret). 
Súwret 3.9. RIP baǵdarların sazlaw. 
Jumıs stanciyaları bar ekenligin tekseremiz. Onıń ushın oń ústinde Add simple 
PDU quralın tańlaymiz hám jiberiwshi stanciyanı hám qabıl etiwshi stanciyanı 
tańlaymız. Ótkeriw tabıslı orınlanǵanlıǵına isenim payda etemiz. (3.10-súwret). 

---

Súwret 3.10. Tarmaqtaǵı túyinlerdiń bar ekenligin tekseriw. 
Wazıypa 1. Statikalıq marshrutlaw. 
Ush segmentten ibarat tarmaq jaratıń, ol jaǵdayda C, D hám E jumıs 
stanciyalarınan ibarat bolsın. Hár bir segment kommutator bazasında qurılǵan, hám 
hár bir kommutator bólek marshritizatorǵa jalǵanǵan. Hár bir segment ushın shlyuz 
bolıp - tiyisli marshrutizator xizmet etedi. DTE interfeysi járdeminde 
marshrutizatorlar bir-birine baylanısqan. 
Marshrutizatorlar hám jergilikli kompyuterlerdiń tarmaq interfeyslerine IP-
mánzillerdi belgilew kerek. Routerlarda Clock Rate parametrin ornatıń. Routerlarda 
jeńillikli rejimge kirisiw ushın parollardı ornatıń. Statikalıq marshruttı sazlań hám 
barlıq tarmaq ob'ektleri ortasında ICMP protokolı járdeminde maǵlıwmatlardı 
uzatıwǵa erisiń. 
Wazıypa 2. IP-mánziller hám DNS-lardı dinamikalıq marshrutlaw. 
Kommutatorlar tiykarında eki segmentli tarmaqtı jaratıń. Segment # 1 B jumıs 
stanciyaların, segment # 2 - C jumıs stanciyaların hám serverdi óz ishine alsın. 
Marshrutizator - bul shlyuz. Segmentler marshrutizator arqalı jalǵanadı. Birinshi 
segmentte IP-mánziller marshrutizator tárepinen 192.168.F.x diapazonında 
dinamikalıq túrde bólistiriledi, bul jerde F opsiyaǵa kóre saylanadı hám x qálegen 
nomerin tańlaydı, ekinshisinde IP-mánziller statikalıq túrde ornatıladı. Jumıs 
maydanına kerekli túyinlerdi jaylastıramız (3.5-súwret). Biz túyinlerdi tapsırmaǵa 
muwapıq oralǵan juplıq (vitaya para) kabeli járdeminde baylanıstıramız. Server hám 

---

marshrutizator krossover formasında jalǵanadı. Jasıl reń menen belgilengen 
jalǵanıwlar olardıń aktivligin, toq sarı reń - olar jalǵanıw basqıshında ekenligin, qızıl 
- islemey atırǵanlıǵın ańlatadı. 
RIP protokolı arqalı marshrutizaciyanı sazlań. Server - bul DNS hám web-
server. Serverde hár qanday formatdaǵı web-betti sazlań. Barlıq tarmaq ob'ektleri 
ortasında ICMP protokolı járdeminde maǵlıwmatlardı uzatıw kerek. Web-betti 
serverden jumıs stanciyalarınıń ornatılǵan brauzerlerinde kóriwge erisiwińiz kerek 
boladı. 
IP-mánzillerdi segmenttiń túyinlerine 192.168 aralıǵında ornatıń. ( lmsgdegi 
variantıńız nomeri boyınsha ). x, hám jollama menen baylanısqan server - 
192.168.1.1. Ishki tarmaq maskasi 255.255.255.0. (3.6-súwret) etip beriń. 
6. Qadaǵalaw sorawları. 
• 
Tarmaq úskeneleri jáne onıń funksiyaları. 
• 
TCP / IP protokolı kompleksi. 
• 
Hár qıylı Ethernet standartları ortasındaǵı parq. 
• 
Wi-fi tarmaqları - islewdiń tiykarǵı standartları hám principlerı. 
• 
Shlyuzdıń máqseti. 
• 
Marshrutizaciyalaw 
• 
OSI / ISO uyqas jazıwlar modeli.