26-rasm Chuktiruvchi tsentrifuga chizmasi: 1-suspeziyani berilishi,2-cho’kma tushiriladigan teshik,3qobiq,4-baraban,5-fugatning chiqarilishi,6-konus,7- zichligi katta bo’lgan kompanent,8-zichligi kichiq bo’lgan komponent Filtrlovchi tsentrifuga barabandan yoki rotordan iborat. Barabanning ichki yuzasi katta teshikli tur va uning ustki yuzasi mayda teshikli material bilan qoplangan.
Turli jinsli suspenziya quvur orqali barabanga beriladi. Baraban elektr dvigatel yordamida aylanma harakat qiladi. Baraban ichidagi suspenziya aylanma harakat qilganda unga markazdan qochma kuch ta`sir qiladi.
Buning natijasida suyuq fazada gidrostatik bosim hosil bo’ladi.Bu bosim tsentrifugada filtrlashning harakatlantiruvchi kuchi xisoblanadi. Bu kuch ta`sirida suyuq faza filtr tochsiqlar ustida hosil bo’lgan chuk-madan utib tozalanadi. Filtrlovchi tsentrifugada boruvchi jarayon uchta fizik jarayonlar yigindisidan iborat:
-cho’kma hosil qilish;
- cho’kmaning zichlanishi;
- cho’kmadan suyuqlikni chiqarish.
Shtutser filtrat qurilmadan orqali chiqariladi. Ajratishdan sochng cho’kma suv bilan yuviladi. Jarayonlar tugagach, tsentrifuga tuxtatiladi, konus yuqori ga ko’tariladi va cho’kma tushiriladi.Bundan tashqari kimyoviy texnologiyada o’zliksiz ishlaydigan va kuvirli uta tsentrifugalar ishlatiladi.
2 7-rasm.O’zliksiz ishlaydigan va kuvirli uta tsentrifuga 1-qobiq,2-konussimon baraban,3-tushiruvchi teshiklar 4-shnek,5-tochsiq,6-kuvir 7-fugat chiqadigan teshik Uning ishlash printsipi chochktirish qurilmasinikiga o’xshash. Barabanga turli jinsli sistema quvur orqali beriladi. Barabanning aylanishida markazdan qochma kuch ta`sirida zichligi kattarok bo’lgan komponent barabanning devoriga yigiladi, zichigi kamrok bo’lgan komponent aylanish ochkiga yaqinrok joyda yigiladi. Fugat quvur orqali tashqari ga chiqariladi. Cho’kma qatlami amaliy jihat dan barabanni to’ldirgandan sochng, qurilma tuxtatiladi, sochngra cho’kma tushiriladi.
Endi ajratishning yana bir usuli –gazlarni suyuqliklar bilan yuvib tozalash usulini ko’rib chiqamiz.Ma’lumki, toza gaz olish uchun changli gazlarni suv yoki bo’qa suyuqliklar bilan yuvib ularni chang zarrachalaridan tozalanadi.Tozalashning bu usuli ayniksa sovigan gazlarni tozalash uchun kulay, chunki gazlar soviganda suv bu`glari kondensatsiyalanib, changlar namlanadi va ularni og’irligi ortib, chang zarrachalari gazdan oson ajiraladi. Inertsiya kuchi (gaz oqimi yo’nalishining birdan o’zgarishi natijasida)o`girlik kuchi (gazning qurilmalarda toch`gri chizikli harakati ostida) va markazdan qochma kuch tasirida (gazning qurilmaga tangentsal yo’nalishi bilan kirishida) namli gazning tozalash qiyin, shuning uchun namli gazlarni tozalashda namlash qurilmalari ishlatiladi. Mayda dispers gaz aralashmalaridagi zarrachalarni ajiratish uchun suv yoki suyuqlik ishlatiladi. Bu jarayonlar bochsh yoki nasadkali skrubberlarda olib boriladi.Skrubberlar tsilindrsimon va to`g’ri
turtburchakli kolonnalar ko’rinishida bo’ladi.
