4-mavzu. Qo‘g‘irchoq teatrining paydo bo‘lishi, tarixiy ildizlari va tarbiyaviy ahamiyati

Gigiyenik talablar: o`yinchoq qurilishi qanday materialdan va rangdan tayyorlanganligi, bolaning hayotiga hech qanday xavf solmasligi, yaxshi tozalay olish mumkinligi asosiy talablardan hisoblanadi.
Badiiy talablar: shakl, bo„yoq va bezaklar bilan har tomonlama uyg„unlashuv, bir-birini rang va shakl jihatdan to„ldirib, ta‟kidlab, o`yinchoqning badiiy ifodaliligini oshiradi. o`yinchoqlarning tuzqilishi va bezalishi bolalarning turli yosh bosqichlarda idrok etish xususiyatlariga to„la mos kelmog„i lozim.
To„g„ri tanlangan o`yinchoq - bolaning jismoniy, axloqiy, aqliy va badiiy- estetik tarbiyasi rivojiga ijobiy ta‟sir ko„rsatadi.
Bolani aqliy jihatdan tarbiyalashda didaktik o`yinchoqlarning butun bir tizimi katta ahamiyat kasb etib, sensor va nutq rivojiga, fikrlash jarayonlari va diqqatini tarbiyalaydi, buyum va uning xususiyatlariga, qurilishiga bo„lgan qiziqish shakllanadi, bilim-tushunchalari boyib boradi.
Bolani axloqiy tarbiyalashda - o`yinchoq bolani quvontiradi, atrofdagilarga nisbatan ijobiy munosabat hosil qiladi, birgalikda o„ynash tuyg„usini uyg„otadi va ijobiy his-tuyg„ularni tarkib toptiradi. Axloqiy his-tuyg„ularni shakllantirishda qqo„g„irchoqq muhim ahamiyatga ega. qqo„g„irchoqq - o„zining keng ma‟noli xislatlari bilan bola hayotiga kirib keladi. Milliy qqo„g„irchoqq - bolalarni boshqa millatga mansub bo„lgan tengdoshlariga bo„lgan ijobiy munosabatni tarbiyalash manbalaridan hisoblanadi. San‟atni birinchi yorqin obrazli va eng tushunarli buyumi bo„lgan o`yinchoq estetik hislar va kechinmalar uyg„otadi, estetik tarbiyani to„plashga yordam beradi va badiiy didni shakllantiradi. Shu o„rinda bolalarga yaqin va tushunarli bo„lgan xalq o`yinchoqlarining ahamiyatini alohida ta‟kidlash lozim.
Bolaning jismoniy tarbiyasida o`yinchoq bolalarni turli rang-barang harakitlarga undaydi va bolaning faol harakatga bo„lgan ehtiyojini qondiradi. Tezkor javob reaksiyasini, harakatlarning aniqligi va muvofiqlashtirishini rivojlantiradi.
Ilk yoshdagi bolalarga mo„ljallangan ko„p o`yinchoqlar (shalqdoqlar, rezina koptokchalar, shaklchalar va boshqalar) bolada ko„rish va eshitish diqqatini rivojlantiradi, ushlash harakatlari va buyumli harakatlarni o„stirishga yordam beradi.
O`yinchoq - ta‟limiy va tarbiyaviy ahamiyatga ega.
O`yinchoqlarning turlari va ko„rinishlari bo„yicha quyidagi turkumlarga ajratiladi:

• 
  syujetli-obrazli;
  
• 
  texnika o`yinchoqlari;
  
• 
  qurish – yasash, qurilish materiallari o`yinchoqlari;
  
• 
  didaktik o`yinchoq va o„yinlar;
  
• 
  sport va harakatli o„yinlar uchun mo„ljallangan o`yinchoqlar;
  
• 
  yig„ma – bo„linma o`yinchoqlar;
  
• 
  teatr va dekorativ o`yinchoqlar; (soya va qqo„g„irchoqq teatrlarining personajlari, drammalashtirilgan o„yinlar uchun kiyimlar, archa o`yinchoqlari);
  
• 
  o`yinchoq - ermaklar;
  
• 
  ohang chiqaruvchi musiqaviy o`yinchoqlar;
  
• 
  qo„lbola o`yinchoqlar va o„yin materiallari, turli-tuman o„yin jihozlari.