4-Mavzu. Transformatorlar

4.11-rasm

3. 
   Avtotransformatorlar, o’lchov trtansformatorlari, payvandlash transformatorlari.
   

Past kuchlanishli chulg‘am yuqori kuchlanishli chulg‘amning bir qismini tashkil qilgan transformator avtotransformator deyiladi. U pasaytiruvchi va yuksaltiruvchi transformator bo‘lishi mumkin.

4.12-rasmda avtotransformatorning A-X chulg‘ami W1 o‘ramlardan iborat bo‘lib, U1 kuchlanishli o‘zgaruvchan tarmoqqa ulangan.

4.12-rasm. Avtotransformator sxemasi.

Chulg‘amning o‘ramlar soni W2 bo‘lgan a-x qismiga energiya iste’molchisi Zn ulangan.

Avtotransformator salt yurishida birlamchi kuchlanishning ikkilamchi kuchlanishiga nisbati uning transformatsiya koeffitsiyentiga yoki o‘ramlarning W1 va W2 sonlarinig nisbatiga teng bo’ladi, ya’ni:

Avtotransformatordagi elektr energiya isroflari kichik bo‘lgani uchun hisobga olinmasa, u holda yuklangan avtorasnformatorning birlamchi va ikkilamchi zanjirlaridagi quvvatlar bir-biriga teng bo‘ladi deb hisoblash mumkin:

I₁ · U₁ = I₂ U₂

Istalgan paytda chulg‘amning a-x qismida bir-biriga qarama- qarshi toklar (I₁ va I₂ ) oqadi. Shuning uchun chulg‘amning a-x qismidagi toklar I₁ va I₂ ayirmasiga teng:

I = I₁ - I₂

Demak, chulg‘amning umumiy a-x qismi ko‘ndalang kesimi kichikroq bo‘lgan sim bilan bajarishi mumkin.

Moslab yasalganda avtotransformatorlar keng chegaralarda kuchlanishni ikkilamchi zanjirda bir tekis rostlashga imkon beradi.

4.13 -rasmda laboratoriya avtotransformatorlari LATR ko‘rsatilgan.