4-mavzu. Xo‘jalik operatsiyalarida ikkiyoqlama yozuv. Reja

7-chizma. Aktiv schyot tuzilishi 
Schyotdagi oxirgi qoldiq yoki saldo quyidagi formula orqali topiladi: 
So = Sb + Do – Ko
Xo‘jalik mablag‘larining manbalarini aks ettiruvchi passiv schyotlarning 
ko‘payishi kreditda, kamayishi esa debet tomonida ko‘rsatiladi: 
 
 
 
 
 
 
 
 
8-chizma. Passiv schyot tuzilishi 
Oxirgi qoldiq quyidagicha topiladi: So = Sb + Ko – Do 
Shuni ta’kidlab o‘tish joizki, 
kontr-aktiv schyotlar 
xususiyati xuddi passiv 
Debet 
Aktiv Schyot 
Kredit 
Boshlang‘ich saldo (Sb) 
Mablag‘larning 
ko‘payishi 
Mablag‘larning 
kamayishi 
(Do) Debet oborot 
(Ko) Kredit oborot 
Oxirgi saldo (So) 
Debet 
Passiv schyot 
Kredit 
Boshlang‘ich saldo (Sb) 
Mablag‘larning 
kamayishi 
Mablag‘larning 
ko‘payishi 
(Do) Debet oborot 
(Ko) Kredit oborot 
Oxirgi saldo (So) 

---

schyotlar, kontr-passiv schyotlar xususiyati esa aktiv schyotlar xususiyati kabidir. 
Tranzit schyotlar xususiyatiga keladigan bo‘lsak, ular daromadlarni hisobga 
olish uchun mo‘ljallangan bo‘lsa–xuddi passiv schyot kabi talqin etiladi. Agarda 
xarajatlarni hisobga oluvchi tranzit schyotlar bo‘lsa aktiv schyotlar kabi ishlatiladi.
Tranzit schyotlar tarkibida bo‘lgan ikkita taqqoslovchi schyotlar xususiyati 
umuman boshqacha, ularni quyidagi chizmada ko‘rishimiz mumkin: 
Debet 
9200 
Kredit 
Aktivlarning chiqib ketishidan 
xarajatlar 
Aktivlarning chiqib 
ketishidan daromadlar 
Debet 
9900 
Kredit 
Xarajatlarning yakuniy moliyaviy 
natijaga hisobdan chiqarilishi yoki
xarajatlarni hisobga oluvchi tranzit 
schyotlarning yopilishi 
Daromadlarning yakuniy 
moliyaviy natijaga hisobdan 
chiqarilishi yoki daromadlarni 
hisobga oluvchi tranzit 
schyotlarning yopilishi