4.ƏSas kompetensiyalar

Müasir kurikulum
1.Şəxsiyyətyönümlüdür (şagirdə bilik verməkdən çox şəxsiyyət kimi yetişdirir Təhsilin məzmunu ilə yanaşı şagirdlərin tərbiyə və inkişafında təlim metodlaı və təşkilati formalarda mühüm rol oynayır
2.Tədrisdə Demokratik üslubəsasdır(şa- girdlərdə azad düşüncə formalaşır) 3.Şagirdlər daha aktiv, müəllim daha arxa plandadır.
4.Təlim nəticələrinə yönəlmiş təlimdir. Məsələnin həlli prosesində biliklərin müstəqil əldə edilməsi və mənimsənilməsi ön planda durur.
5.İnteqrasiya dərsin əsasını təşkil edir. 6.Şagirdyönümlüdür.
7. Şagirdin tələbləri daha ön planda dayanır.
8.Dialoji təlim(həm müəllim,həm də şagird aktivdirlər və ön planda dayanır. 9.Şagirdlər motivasiyadan əldə olunan təcrübələrlə yeni dərsi mənimsəmiş olur 10.Tələbyönümlüdür(hər dövrün öz tələbi var və müasir dövrün tələbinə uyğun olan sistem formalaşır) 11.İnteqrativlik(fənlərarası əlaqə)əsas prinsip kimi qəbul olunur.
12.Qiymətləndirmə standartları və mexanizimləri.
13 Təfəkkürə əsaslanır. (şagirdlərin düşüncə tərzinin və məntiqinin formalaşmasında və inkişafında böyük rol oynayır.Evristik təlim(evrika tapmaq deməkdir.Tədqiqat və təlim üsullarından istifadənin üstünlük təşkil etməsi,mənti- qi yanaşma,optimal variantın tapılması və s.
14.Produktiv (yaradıcı)təlimə əsaslanır.
15.Bilik mənbələri müxtəlifdir.
16.Şagirdlər yeni bilikləri tədqiqat zamanı dərk edirlər.
17.Təlim prosesində şagirdlər arasında ünsiyyət olur,cütlük,qrup və kollektiv şəkildə təlim fəaliyyəti həyata keçirilir.
18.Təlim prosesinin mərkəzi tədqiqatdır 19.Təhsil məzmunu ilə yanaşı,şagirdlər
ünsiyyət olmur.Müəllim-sinif və ya müəllim şagird ünsiyyəti üstünlük təşkil edir.
18.Təlim prosesinin mərkəzi mühazirədir.
19. İnkişaf etdirici və tərbiyəedici amil kimi əsasən təhsil məzmunu götürülür. 20. Dərs demək olar ki həmişə adi qaydada keçir.
21. Müəllim bütün funksiyalarını qoruyur Konservatizmə əsaslanır (yeni dəyərlərə qarşı olmaq,köhnə dəyərləri mühafizə etmək və qorumaq deməkdir. Əldə olunan və mövcud olan vəziyyətin,cəmiyyətin dəyişməsinə və dəyərlərin yoxa çıxmasına qarşı çıxan bir ideyalogiyadır. Şagirdin tərbiyə və inkişafında təlim metodları və təşkilat formaları da mühüm rol oyna yır.
20. Ənənəvi olaraq digər formaların əlamətləri dərs sayılan və ona qarşı qoyulan bəzi elementləri məsələn:semi nar –dərs,oyun –dərs,yarış- dərs,konfrans-dərs və s.assimilyasiya edir.
21. Müəllimin funksiyalarının bir hissəsinin şagirdlərə verilməsisəciyyəvidir: bilik və bacarıqların yoxlanılması və qiymətləndirilməsi (qarşılıqlı və özünüqiymətləndirmə), işin planlaşdırılması,tədqiqat və özünüqiymətləndirmə elementləri.
Hər bir fənnə aid kurikulum mövcuddur və buna Fənn Kurikulumu deyilir. Fənn kurikulumu sırf bir fənnə aid olur. Məsələn,ingilis dili fənn kurikulumu sırf ingilis dili ilə bağlı sənəddir. Təhsil səviyyələri və siniflər üzrə təlim nəticələri fənn kurikulumunda öz əksini tapır.Fənn kurikulumunda biliklərin həcmi və miqdarı əsas götürülür. Təlimin məzmunu, təlim strategiyaları, şagird nailiyyətinin qiymətləndirilməsi də burada qeyd edilir. Milli xarakteri özündə əks etdirən kurikuluma isə Milli Kurikulum(Ümumi Təhsil Kurikulumu)deyilir.Milli Kurikulum daha geniş məzmunludur.Bir fənnə deyil,ümu mi təhsillə bağlı sənəddir.Təhsilin səviyyələri üzrə təlimin nəticələri yəni bir fənn təlim nəticəsi deyil,ümumu təhsilin təlim nəticəsi burada əsas götürülür. Ümumi təhsil səviyyələri üzrə təlim nəticələri,təhsil səviyyələri üzrə tədris olunan fənlər, ümumi təhsil səviyyələri üzrə dərs və dərsdənkənar məşğələ saatlarının miqdarı, padaqoji prosesin təşkili prinsipləri, şagird nailiyyətlərinin qiymətləndirilməsi və monitorinqi haqqında ümumu məsələlər Milli Kurikulumda öz əksini tapmışdır.

3. KURİKULUMUN PRİNSİPLƏRİ (Əsas xüsusiyyətləri)

PLAN:
1. Şəxsiyyətyönümlülük
2. Şagirdyönümlülük
3. Tələbyönümlülük
4. Qiymətləndirmə standartları

1.Kurikulum prinsiplərinin müasir təhsil sisteminin formalaşmasında böyük rolu var.Çünki bu xüsusiyyətlər şagirdin bilikdən çox təcrübə qazanmasına,həmçinin onların şəxsiyyət kimi formalaşmasına çox təsir edir.Kuikulumun əsas xüsusiyyətləri (prinsipləri) isə bunlardır:Şəxsiyyətyonümlülük; şagirdyönümlülük; nəticəyönümlülük; tələbyönümlülük; interaktivlik və qiymətləndirmə standartları.

1. Şəxsiyyətyönümlülük .Təhsil alanların idraki(koqnitiv),ünsiyyət və psixomotor fəaliyyətləri əsasında bacarıqlarını inkişaf etdirməklə onlarda milli və bəşəri dəyərlərin formalaşdırılmasıdır.Ümumiyyətlə şagirdi şəxsiyyət kimi yetişdirmək üçün ona sadaladığımız bacarıqları aşılayaraq hər üçünü də şagirddə formalaşdır mağımız ən önəmli faktorlardan biridir.Çünki, şagirdin idrak bacarığı olub da ünsiyyət və psixomotor bacarığı olmazsa,o ğz fikrini çatdıra bilməyəcəkdir.Məsə lən, şagirdin şeyri öyrənməsi idrak bacarığıdır, şeyri söyləyə bilməsi ünsiyyət bacarığına, jest və mimikalarla şeri söyləməsi isə psixomotor bacarığa aiddir.Yəni, hər bir insanı insan edən həm onun düşüncəsidir,həm hissləri, həm duyğuları,həm də hərəkət və davranışlarıdır.İdrak bacarıqları dedikdə, məsələn şagirdlərin bilik, qavrama səviyyəsi əsas götürülür. Şagirdin hər hansı məlumatı xatırlaması,onun haqqında fikirləçməsi, dərk edərək başa düşməsi,nümunə göstərməsi,qaydanı izah etməsi, hər hansı vasitədən istifadə etməsi, əşyanı və situasiyanı adlandırması,onları sadalaması,sıralaması, hər hansı hadisəni təhlil etmə bacarığının formalaşması,hər hansı əsəri oxuyub beynində təhlil etməsi,həm müqayisə hə də fərqləndirə bilməsi,sinif yoldaşı dərs danışdıqca mövzunun məzmununu dərk edərək dəyərləndirməsi və s. Bu kimi beyni fəaliyyətə gətirən bacarıqlar başa düşülür.Bir sözlə şagirdin idraki bacaıqları onun beyin fəaliyyətinə aiddir,onun düşüncə və təfəkkürünü formalaşdıran bacarıqlardır.
Şagirdin ünsiyyət bacarıqları dedikdə,(şagirdlərin həm bilik, həm də nitq qabiliy yətinin olması zərurət daşıyır) onun düşüncələrini ifadə etmə tərzini formalaşdıran bacarıqlar kimi başa düşülür. Bu fəaliyyətdə üstünlük verilən əsasən şagirdin emosional hissləridir.Şagirdlərin ünsiyyətlə bağlı bacarıqları və fəaliyyətləri onların ünsiyyət qabiliyyətini formalaşdıran əsas prinsiplərdir.Bu bacarığın inkişa fını tımin edən şagirdin öz seçimini izah edə bilməsi,hər hansı bir əşyanın quruluşu nu təsvir edə bilməsi,hər hansı bir fikri şərh etəsi,oxuduqlarını nəql etməsi,qruplarla iş zamanı müzakirələrdə iştirak etməsi,oxuduğu mövzunu təqdim
etməsi,hər hansı vəziyyətə reaksiya verməsi,məsələyə münasibət bildirməsi kimi bacarıqlardır.Şagirdin psixomotor bacarıqları dedikdə (jest və mimikalardan istifa də etmək bacarığı) şagirdlərdə hərəki bacarıqların və hərəki fəaliyyətin inkişafı və formalaşması kimi başa düşülür. Şagirdlərin fiziki olaraq hər hansı işi görməsi,rəqs etməsi,jest və mimikalardan istifadə edib öz təəssüratını bidirməsi,müsiqi alətlərində çalması,idman edəkən tiullanması,qaçması,eşitdiyi və ya oxuduğu cümləni yazması, müxtəlif məlumatlar hazırlaması,şəkil və fiqurların elementlərini çəkməsi kimi bacarıqlar psixomotor bacarıqlara aiddir.
2.