5 — 6- sinf o‘quvchilari uchun

TO‘P ULOQTIRISH
To‘p uloqtirish 5—6-sinf o‘quvchilari uchun asosiy
mashq turlaridan biri hisoblanadi. Respublika miqyosidagi
musobaqalarda rezinkadan qilingan to‘plar (80—100 g) uloq-
tiriladi. Ammo bunday to‘plar yerga tekkanda juda balandga
sakraydi. Shu bois bunday to‘plar qoidaga ko‘ra maysa bilan
qoplangan maydonlarda uloqtiriladi. Uloqtirish uchun avval
to‘pni to‘g‘ri ushlashni bilish kerak (22- rasm). Odatda,
jismoniy tarbiya darslarida tennis to‘pi (og‘irligi 80 g) uloq-
tiriladi va me’yorlar topshirishda ham undan foydalaniladi.
21- rasm.

---

28
24- rasm.
22- rasm.
23- rasm.
a
b
d
Uloqtirishga o‘rgatishda dastlab lattadan yasalgan yoki
tennis to‘plaridan foydalanish tavsiya etiladi, negaki ular
xavfsizroq hisoblanadi. Bundan tashqari, bu to‘plarni yog‘in-
garchilik paytida, bino ichida, sport zalida yoki devorga
qaratib otib o‘ynash mumkin.
Uloqtirish bo‘yicha jahon musobaqalari nayza, molot
(to‘qmoq), disk (lappak)lar bilan o‘tkazilishi mumkin.
Respublikamizda 13—14 yoshli bolalar orasida (130 g li)
to‘p uloqtirish bo‘yicha rekord natijani Roman Vorsyakov
(Toshkent sh.) qo‘lga kiritgan. U to‘pni 81 metrga uloqtirgan.
13—14 yoshli qizlar o‘rtasida bo‘lgan musobaqada Ira
Kapustina (Toshkent sh.) to‘pni 65 metrga uloqtirib, eng
yuqori natijaga erishgan.
To‘pni yugurib kelib to‘g‘riga uloqtirishda 3—5 qadam
yuguriladi va oxirgi qadam katta tashlanib, orqadagi oyoq
bilan siltanib, yelka oldinga chiqarilib, to‘p ushlagan qo‘l-
ni keskin to‘g‘rilab, uloqtiriladi (23- rasm).
Muhimi, uloqtirish chog‘ida qo‘lni erkin va keng qu-
lochkashlab siltanib, qo‘l bilan yakuniy harakatni baja-
rishdir. To‘pni uloqtirish bajarilgach, chiziqni bosmay to‘xtab
qolish zarur (24- rasm).

---

29
Darsda to‘p uloqtirish chog‘ida quyidagilarga e’tibor
berish kerak.
Bir nechta o‘quvchi to‘pni ishora berilgandan so‘ng
uloqtiradi va o‘qituvchi ruxsati bilan yig‘ib olinadi. Barcha
tomoni yaxshi ko‘rinib turadigan keng maydon, sayhonlik
uloqtirish mashqini o‘tkazish uchun eng qulay joy hisob-
lanadi. Uloqtirish paytida maydonda ortiqcha odam bo‘l-
masligi lozim, aks holda to‘p ularga tegib, noxush voqea
ro‘y berishi mumkin.
Uloqtirish mashqlarini tez-tez va mumkin qadar kun
bo‘yi bajarish kerak. Bunda turli narsalardan: nayza, yog‘och,
tayoqcha, rezina trubkalar (30—40 sm) va boshqalardan
foydalanish mumkin. Bunda, ayniqsa, yugurib kelib uloq-
tirish juda foydali hisoblanadi.
O‘quvchilar to‘pni to‘g‘ri uloqtirishga o‘rganar ekanlar,
mashqlarni quyidagi tartibda bajaradilar:
a) to‘pni to‘g‘ri ushlab, to‘pli qo‘lni to‘g‘ri uzatib,
to‘pning yo‘nalishiga qaraydilar;
b) to‘pli qo‘lni qamchi urgandek oldinga-yuqoriga qilib
siltab va oyoqni bir qadam oldinga qo‘yib otadilar;
d) to‘pni oyoq, gavda kuchini bir yerga to‘plab uloqti-
radilar va to‘pni uloqtirgach, oyoqni bir qadam oldinga
qo‘yadilar;
e) to‘pni bir-bir qadam bosib (halqadan halqaga qadam-
lagandek) uloqtiradilar;
f) to‘pni oddiy yurayotib va 3 qadam yugurib kelib
uloqtiradilar;
g) to‘p to‘g‘ri tushishi uchun uni 3—5 qadam yugurib
kelib (belgidan), uch urinishda uloqtiradilar — sinfdoshlar
baholaydilar;
h) to‘pni yugurib kelib kuch bilan uzoq masofaga otadilar;
i) to‘pni uloqtirib, o‘quv me’yori topshiriladi va chem-
pion aniqlanadi.