5 – mavzu Devorbop materiallar ishlab chiqarishdagi innovatsion texnologiyalar Reja

Turi bo‘yicha quyidagilarga bo‘linadi:

• 
  Sopol va silikat g‘isht va toshlar;
  
• 
  Massasi 4,4 kgdan ko‘p bo‘lmagan to‘liq va ichi kovak g‘isht;
  
• 
  Massasi 16 kgdan ko‘p bo‘lmagan ichi kovak beton va tabiiy toshdan to‘liq toshlar;
  
• 
  Massasi 40 kgdan ko‘p bo‘lmagan tog‘ jinsidan ichi kovak va to‘liq bloklar, sopol, silikat va beton bloklar.
  

Foydalanishiga ko‘ra tosh materiallari quyidagilarga bo‘linadi:

• 
  Tashqi va ichki devorlarni qurish uchun oddiy;
  
• 
  Bino va inshoatlarning devorlarini pardozlashda foydalaniladigan – yuza uchun.
  

Foydalaniladigan xom ashyosi va tayyorlash usuliga ko‘ra quyidagilarga bo‘linadi:

• 
  Giltuproq, trepel, diatomit va boshqa xom ashyodan plastik yoki nimquruq usulda presslab tayyorlanadigan va qizdirib pishirilganda sopolga aylanadigan;
  
• 
  Ohak va qumni yoki boshqa kremnezetarkibli va ohaktarkibli komponentlarni presslab tayyorlangan va avtoklavda qotadigan;
  
• 
  Mineral bog‘lovchi (sement, ohak, gips bog‘lovchisi, shlak va boshq.) g‘ovak yoki zich to‘ldiruvchilardan tashkil topgan qorishmani tabiiy yoki issiqlik ishlovi berish natijasida qotuvchi;
  

Tabiiy tog‘ jinslarini kesib tayyorlangan buyumlar.

Zichligi bo‘yicha (kg/m³) tosh materiallari quyidagilarga bo‘linadi:

• 
  O‘ta yengil (600gacha);
  
• 
  Yengil (600...1300);
  
• 
  Yengillashtirilgan (1300... 1600);
  
• 
  Og‘ir (1600...2200).
  

Issiqlik o‘tkazuvchanligi bo‘yicha tosh materiallari quyidagilarga bo‘linadi:

• 
  Issiqlik o‘tkazuvchanligi past;
  
• 
  Issiqlik o‘tkazuvchanligi o‘rtacha;
  
• 
  Issiqlik o‘tkazuvchanligi yuqori.
  

Devorbop sopol buyumlar qurilishda ishlatiladigan devorbop buyumlarning 50%ini tashkil etadi. Zichligiga ko‘ra devorbop sopol buyumlar (g‘isht, sopol tosh) 3 qismga bo‘linadi:

• 
  Effektiv – zichligi 1400-1450 kg/m³ dan ko‘p emas, issiqni yaxshi ushlab tura oladigan;
  
• 
  Shartli effektiv – 1450 - 1600 kg/m³;
  
• 
  Oddiy – 1600 kg/m³ dan katta.
  

Oddiy pishiq g‘ishtning o‘lchamlari 250x120x65 mm bo‘lib, qirralari to‘g‘ri, aniq, yuzasi silliq va tekis bo‘lishi kerak. Tomonlari 3 mm gacha farq qilishi mumkin.
Modulli g‘ishtlar o‘lchamlari 250x120x88 mm va dumaloq yoki to‘rtburchak kovakli bo‘ladi. Mustahkamligiga qarab g‘isht quyidagi markalarga bo‘linadi: 75; 100; 125; 150; 200; 250; 300.
Yengil betonlar o‘rtacha zichligiga qarab Germaniyada quyidagi turlarga bo‘linadi:

• 
  2100-2000 kg/m³ - oddiy yengil beton;
  
• 
  2000-1300 kg/m³ - yengil konstruktiv beton, siqishga mustahkamligi 5 MPa dan yuqori;
  
• 
  1300-800 kg/m³ - yengil issiqlikdan izolyatsiyalangan konstruktiv beton, siqishga mustahkamligi 3,5 MPa dan yuqori va issiqlik o‘tkazuvchanligi 0,75 Vt/mK dan past;
  
• 
  800-250 kg/m³ - juda yengil beton, siqishga mustahkamligi 0,5 MPa va issiqlik o‘tkazuvchanligi 0,30 Vt/mK dan past.
  

Oddiy to‘ldirgichlar bilan tayyorlangan yengil betonning issiq o‘tkazuvchanligi (Germaniya misolida)

Zichlik, kg/m³	Issiqlik o‘tkazuvchanlikning hisobiy qiymatlari, Vt/mK
	Kvars qumisiz yengil to‘ldirgich	Faqat pemza	Faqat keramzit
500	-	0,15	0,18
600	0,22	0,18	0,20
700	0,26	0,20	0,23
800	0,28	0,24	0,26
900	-	0,27	0,30
1000	0,26	0,32	0,35
1200	0,46	0,44	0,46
1400	0,57	-	-
1600	0,75	-	-
1800	0,92	-	-
2000	1,2	-	-