5-ma’ruza. Tcp/ip protokoli (4 soat) Reja: Tarmoq darajasidagi bayonnomalar asosida tarmoqlarni tutashtirishni tamoyillari

OSI modeli va kommunikatsion protokollar orasidagi bog’lanishlar

Tarmoq sathi protokollari
Tarmoq sathida 2 xil protokol ishlaydi:

1. 
   Tarmoq protokollari – tarmoq orqali paketlarni harakatini yo’lga qo’yadi.
   
2. 
   Marshrutlash protokollari – marshrutizator tarmoqlararo bog’lanishlar topologiyasi to’g’risida axborot to’playdi.
   

Tarmoq protokoli vazifalariga quyidagilar kiradi:

• 
  Murakkab tarmoqlarning qurilmalari o’rtasidagi paketlar uzatilishi;
  
• 
  Biron bir me’zon asosida paketlarni uzatish uchun eng muqobil marshrutni aniqlash;
  
• 
  Kanal pog’onasi protokollarini moslashtirish (murakkab tarmoq miqiyosida).
  

Tarmoq protokollariga IPv4 va IPv6 protokollari kiradi.
Marshrutlash protokollari
TCP/IP protokollari stekining yo’nalish axborotlari bilan almshishning hamma protokollari adaptiv protokollar sinfiga kiradi. Ular o’z navbatida ikki guruhga bo’lingan, ularning har biri quyidagi algoritmlar turi bilan bog’langan:

• 
  Masofa-vektor algoritmi (Distance Vector Algorithms, DVA);
  
• 
  Aloqa holati algoritmi (Link State Algorithms, LSA).
  

Masofa-vektor algoritmida eng ko’p qo’llaniladigan protokol – bu RIP.
Aloqa holati algoritmi protokoli bu – OSPF.
IPv4 protokoli
IP-protokolining asosiy vazifasi – tarmoq tarkibidagi uzellar orasida paketlarni deytagrammali usulda uzatish. IP-protokoli tarmoq uzellari orasida paketlarni bo’g’anish o’rnatilmasdan yetkazib berishni, yetkazib berishni nazorat qilishni, ma’lumotning to’qliqligini nazorat qilishni va paketlar oqimini boshqarishni ta’minlab beradi (protokol paketni ishonchli yetkazib berishni kafolatlamaydi).
IP-protokolining ma’lumot birligi IP-paket hisoblanadi. IP-paket sarlavha va ma’lumot maydonlaridan tashkil topgan. Sarlavha 20 dan 60 baytgacha hajmga ega bo’ladi va IP-protokolining xizmatchi axborotlarini saqlaydi. Ma’lumotlar maydoni uzatilayotgan ma’lumotni o’zida saqlaydi.
Sarlavha quyidagi maydonlardan iborat:

Versiya raqami (4 bit)	Sarlavha o’lchami (4 bit)		Xizmat turi (8 bit)		Umumiy o’lchami (16 bit)
Paket identifikatori (16 bit)				Bayroqlar (3 bit)		Bo’laklarni ko’chirish (13 bit)
Hayot vaqti (8 bit)		Yuqori pog’ona protokoli (8 bit)		Nazorat yig’indisi (16 bit)
Manbaning IP-manzili (32 bit)
Qabul qiluvchining IP- manzili (32 bit)
Patametrlar va baravarlash (bi nechta nolli baytlar)

7.2-rasm. IP-protokoli sarlavhasining tuzilishi

• 
  Versiya (4 bayt) – IP-protokolining versiyasining identifikatori hisoblanadi. IP-protokolining 4-versiyasi (IPv4) hozirgi vaqtda eng keng tarqalgan.
  
•