5-Mavzu: Polimer materiallardan uy-ro’zg’or buyumlarini tayorlash usullari. Tayanch iboralar

Ekstruziya (texnologik jarayon) – bu bosim ostida quyishning bir turi. Polimer materiallardan (rezina birikmalar, plastmassalar, kraxmalli va protein tarkibidagi aralashmalar) mahsulotni olish uchun metod va jarayon bo`lib, materialning eritmasini ekstruderdagi hosil qiluvchi teshik orqali majbur qilgan holda chiqarib olishdir.
Puflab yoki vakuumli shakllantirish – atmosfera yoki havoni, biror-bir gazni purkab yumshoq termoplastdan shakl hosil qilish. Puflab yasalgan
buyumlarda biriktirilgan joylarning belgisi qoladi.
Shtamplash – termoplast listlarni matritsa ostida puansonga bosib shakllantiradi. Bu usulda attorlik buyumlari yasaladi. Plastmassa buyumlarining bezagida quyidagi usullar qo`llaniladi: bo`yash, qisish, shtamplash, metallash va boshqalar.
Bo`yash – buyumni bo`yoqqa tiqib olish, sepish, cho`tka bilan bo`yash orqali amalga oshiriladi. Biroq ko`p hollarda ishlab chiqarishda rangli polimerlar ishlatiladi.
Issiq siqish – bu bo`yoqli tasvirni jihozning ustki qismiga metalli yoki pigmentlangan folgani bosim ostida issiq shtamlashdir. Issiq siqishda birrangli yoki ko`p rangli tekis yoki relefli rasmlar polistrol, termoplastlar ustida hosil bo`ladi.
Qoliplash. Qoliplash orqali plastmassalardan murakkab shaklli katta buyumlar olinadi. Bu usulda buyumning modeli (qolipi) maydalab qirqilgan tola, epoksid smola va qotirgich aralashmasi bilan qoplanadi. Buning uchun maxsus purkagichdan foydalaniladi. Zaruriy materiallar suyuq holatda purkagichning aralashtirish kamerasiga beriladi, undan esa siqilgan havo bosimi ostida purkagichning uch qismi orqali model sirtiga purkaladi, natijada modelning sirti aralashma bilan bir tekis qoplanadi va qotib, zarur buyum hosil bo`ladi.
Bosim ostida quyish. bosim ostida quyish usuli turli plastmassalar, polietilen, kapron va detallar tayyorlashda qo`llaniladi. Quyish mashinasining silindrida plastmassa zarur haroratgacha qizdiriladi va juda qovushqoq holatga keltiriladi. Shundan keyin plastmassa press-qolipga bosim ostida to`ldiriladi.
Buyum qotgach, qolip ochilib, tayyor buyum chiqarib olinadi. Hozirgi vaqtda mavjud quyish avtomatlarida soatiga 2000 tagacha buyum ishlab chiqariladi. Bu usulda olingan buyumlar zich, tekis va aniq chiqadi.