5-mavzu. Shaxs taraqqiyotini davrlarga bo‘lish. Shaxs taraqqiyotining individual – psixologik xususiyatlari
Yüklə 159,24 Kb. Pdf görüntüsü
|
1 2
5-mavzu. Shaxs taraqqiyotini davrlarga bo‘lish. Shaxs taraqqiyot|
5-mavzu. SHaxs taraqqiyotini davrlarga bo‘lish. SHaxs taraqqiyotining individual – psixologik xususiyatlari Бажарди: 9-2ПСС-20 Давронова С.К 1.Psixik taraqqiyotni harakatga keltiruvchi kuch muammosi • 2.Yosh tushunchasi. Psixologik yosh va psixik rivojlanishni davrlashtirish 3. Insonning hayot yo‘li va hayot tarzi • 4.Temperamentga oid qarashlar tarixi, asosiy yondashuvlar Reja: Turning rivojlanishidan-filogenezdan farqli ravishda individning taraqqiyoti “ontogenez” tushunchasi bilan ishlatiladi. Bu tushunchani nemis biologi E.Gekkell taqdim etgan. Psixika ontogenezi insonning tug‘ilganidan to umrining yakunigacha davom etadigan uzluksiz rivojlanishi sanaladi. Psixik taraqqiyot haqidagi masala boshqa so‘z bilan, ya’ni psixik taraqqiyotning harakatga keltiruvchi kuch masalasi orqali psixologiyadagi eng muhim muammolardan bir sanaladi. Uzoq yil davomida olimlar ushbu muammoga yondashgan bo‘lsalarda, ammo yagona bir to‘xtamga kelmadilar. Yosh psixologiyasi – psixologiyaning alohida sohasi bo‘lib, inson taraqqiyotining dalillari va qonuniyatlarini o‘rganadi. Psixik taraqqiyotni belgilovchi ikkita an’anaviy kategoriya mavjud: biologik va sotsial. Myers D. G. Psychology. Hope College. Holland, Michigan, 2010. - Р.173 Psixik taraqqiyotni harakatga keltiruvchi kuch muammosi “Muhit”, jamiyat taraqqiyotini asosiy belgilovchi roli to‘g‘risidagi tasavvur tarafdorlari mavjud bo‘lib, ular sotsiogenetiklar deb nomlanadi . Ushbu yo‘nalish vakillaridan bir ingliz filosofi Dj. Lokk hisoblanadi. Uning talqinicha bolaning qalbi nimani xohlasa yozish mumkin bo‘lgan toza doskaga (tabula rasa) o‘xshaydi. Olimlar shaxsning har qanday qirrasi shaxs tajribaga bog‘liq, tug‘ma omillar katta ahamiyatga ega emas degan g‘oyani qo‘llab quvvatladilar. Insonning psixik taraqqiyotida ta’lim va tarbiyaning ahamiyati bilan bog‘lovchilar hozirgacha mavjud. Masalan, shaxs nazariyasining “vaziyatlilik” yondashuviga ko‘ra insonlar boshidan pok va pok emas, mehribrn yoki vahshiy, fidoiy va egoist bo‘lmaydilar, ular vaziyatning bosimi ostida tarkib topadilar degan g‘oyaga tayanadilar. Yuqoridagi yondashuvga qarama-qarshi g‘oyani ilgari surganlar esa fransuz faylasuflari R.Dekart va Jan-Jak Russolardir. Bu yo‘nalish vakillari biologizatorlar hisoblanadilar . Ularning fikricha shaxs taraqqiyotida belgilovchi rolni nasliy, genetik omillar belgilashi ta’kidlanadi. Bola tabiat qonuniyatlariga muvofiq rivojlanadi Shaxs rivojlanishida har ikkala yondashuvni uyg‘unligini ta’minlovchi qarashlar mavjud bo‘ldiki, bu konvergensiya nazariyasi deb ataladi va V. Shternga tegishli . U psixik taraqqiyot tug‘ma xususiyatlarni va tashqi ta’sirlarni oddiy namoyon bo‘lishi emas, balki ichki imkoniyatlarni taraqqiyotning tashqi shart-sharoitlari bilan o‘zaro konvergensiyasi deb hisobladi. Konvergensiya nazariyasiga ko‘ra psixik taraqqiyot X – nasliy element va U-muhit elementlari ostida to‘planuvchi jarayon sifatida qaraladi. Bu g‘arb psixologiyasida eng keng tarqalgan konsepsiya sanaladi. Masalan, ingliz psixologi G. Ayzenk 80% muhit ta’sirida , 20% irsiyat ta’sirida Yüklə 159,24 Kb. Dostları ilə paylaş:
|
1 2