5-variant Zamonaviy Monetarizm nazariyasi Bimetallizm pul tizimi Inflyastsion targetlash va uni amalga oshirish shart-sharoitlari Monetarizm nazariyasi

Bimetallizm – bu pul tizimida davlat qonuniy jihatdan to’lov vositasi ikkita metallni (odatda oltin va kumush) chegaralanmagan miqdorda erkin zarb qilishga ruhsat beradi.
O’z navbatida bimetllizm tizimi uchta shaklda amal qildi:
– birinchidan, parallel valyuta tizimi, ushbu metall pullar o’rtasidagi munosabat ularning bozor bahosidan kelib chiqqan holda stihiyali ravishda o’rnatildi;
– ikkinchidan, ikkiyoqlamali valyuta tizimi, metall pullar o’rtasidagi munosabat davlat tomonidan belgilandi va shuning asosida oltin va kumush tangalar zarb qilindi;
– uchinchidan, «oqsoq» valyuta tizimi – ushbu tizimda oltin va kumush tangalar qonuniy to’lov vositasi sifatida xizmat qildi, lekin kumush tangalar yopiq holda, oltin tangalar esa erkin zarb etildi. «Oqsoq» valyuta tizimi deyilishiga sabab kumush tangalar ushbu davrda to’laqonli valyuta sifatida umum ekvivalent rolini amalga oshirmaydi.
Muomalada ikkita metall pulning vazifasini bajargan paytda ular o’rtasida bahoni aniqlashda muammolar va ziddiyatli holatlar vujudga keldi. Shu bilan birga, pul tizimining bimetllizm shakli beqaror va bir –biriga o’zaro qarama – 48 qarshi edi. Shuningdek, rivojlangan tovar – pul munosabatlari sharoiti talablariga yetarli darajada javob bermas edi. Pul tizimining bimetallizm shakli hukm surgan davri asosan XVI –XVII asrlarga to’g'ri keladi. Yevropa mamlakatlarida 1866 yillarda bimetallizm pul tizimini saqlab qolish maqsadida kumushning qiymatini oltinga nisbati rasmiy belgilab qo’yildi. Unga ko’ra, o’sha paytda kumush va oltin o’rtasida munosabat 15,5:1 nisbatda o’rnatildi. XIX asrning o’rtalarida ushbu tenglik o’rtasida farq kengayib 22:1 tartibda belgilandi. Buning natijasida oltin va kumush tangalar muomaladan chiqib, boylik jamg'armasini bajara boshladi.Jamiyatda tovar – pul munosabatlarining rivojlanishi va ijtimoiy – iqtisodiy yagona umumekvivalent vazifasini bitta metall pul bajarish zarurligini ko’rsatdi. Buning natijasida monometallizm pul tizimi shakllandi.
3. Инфляцион таргетлаш режимини жорий этиш
Ушбу режимни жорий этиш қуйидагиларни назарда тутади:
- инфляциянинг мақсадли кўрсаткичини белгилаш
- белгиланган мақсадли кўрсаткичга эришиш даврини белгилаш
- инфляциянинг мақсадли кўрсаткичи ва унга эришиш учун белгиланган даврни оммавий ахборот воситаларида эълон қилиш.
Ҳозирги кунда инфляцион таргетлаш пул-кредит сиёсатини олиб боришнинг энг оммабоп усулларидан бири бўлиб, ушбу усул жаҳондаги 40 дан ортиқ мамлакатларда қўлланилмоқда.
“Target” сўзи инглиз тилидан олинган бўлиб, “мақсад” деган маънони англатади. Инфляцион таргетлаш режимида инфляциянинг мақсадли кўрсаткичи (таргет) ўрнатилади.
Инфляциянинг мақсадли кўрсаткичи (таргети)га эришиш учун пул-кредит сиёсати механизмлари босқичма-босқич ушбу режимга ўтказилиб, инфляцияни пасайтиришда самарали инструмент сифатида фойдаланилади.