6- ma’ruza signallarni qayta ishlash Reja: Analog-raqamli o’zgaartgich haqida

Analog-raqamli o’zgartgich. 
Konversiya usuli bo'yicha ular ketma-ket, parallel va ketma ket-parallellarga bo'linadi. 
Ketma-ket ARO’ larda analog miqdorni raqamli kodga aylantirish o'lchanadigan 
kuchlanishga ketma-ket yaqin kelayotgan bosqichlarda amalga oshiriladi. 
•
Afzalligi: soddaligi;
•
Kamchiligi: past tezlik. 
31.2-rasm. ARO’ va RAO’ larning qo’llanish soxalari. 
mikrofon 
Tovush to’lqinlari
Raqamli 
jarayonlar 
kompyuter ichida 
Elektr kuchlanishi 
karnay 
Tovush to’lqinlari
Saqlovchi qurilmalar 

---

Paralel ARO’ (31.3-rasm) larda kirish kuchlanishi bir vaqtning o'zida 
x
-mos keladigan 
kuchlanish bilan taqqoslanadi. Bunday holatda, natija bir bosqichda olinadi, ammo katta apparat 
xarajatlari talab etiladi. 
•
Afzalligi: yuqori tezlik;
•
kamchiligi: qancha tayanch kuchlanish bo’lsa, shuncha ko'p komparatorlar. 
Uzluksiz signalni kodga aylantirish jarayoni kvantlash va kodlashdan iborat. 
Kvantlash - bu cheksiz miqdordagi diskret qiymatlar (masalan, potensial sathlar) 
ko'rinishidagi uzluksizlikning namoyishi, kodlash - bu kompyuterda ma'lumotni qayta ishlash 
uchun diskret qiymatlarning ikkilik raqamlariga kombinatsiyasini tarjima qilish. 
ARO’ning ishlash prinsipi juda ham oddiy: bir vaqtning o’zida kirish signali 
komporatorlarning barcha “+” kirish qismlariga uzatiladi. “-” kirish qismlariga esa R resistor 
orqali bo’linib kelayotgan tayanch signalining qiymatlari uzatiladi.1-sxema uchun bu qator 
quyidagi ko’rinishga ega: 
Kirish kuchlanishi qiymati 
Komporator holati 
Ikkilik son 
31.3-rasm. Parallel analog-raqamli o’zgartgich. 
ARO’ parallel o’zgartgich 

---

U
c
, U 
7 6 5 4 3 2 1 
1 1 0 
U
c
<0,5 
0 0 0 0 0 0 0 
0 0 0 
U
c
≤U
c
<1,5 
0 0 0 0 0 0 1 
0 0 1 
1,5≤U
c
<2,5 
0 0 0 0 0 1 1 
0 1 0 
2,5≤U
c
<3,5 
0 0 0 0 1 1 1 
0 1 1 
3,5≤U
c
<4,5 
0 0 0 1 1 1 1 
1 0 0 
4,5≤U
c
<5,5 
0 0 1 1 1 1 1 
1 0 1 
5,5≤U
c
<6,5 
0 1 1 1 1 1 1 
1 1 0 
6,5≤U
c
 
1 1 1 1 1 1 1 
1 1 1 
(1/16, 3/16, 5/16, 7/16, 9/16, 11/16, 13/16) U
t
, bu yerda 
U
t
– ARO’ning tayanch signali. 
ARO’ kirishiga 
1/2U
t
ga teng kuchlanish berilayotgan bo’lsin. Unda birinchi 4 ta 
komporatorlar (pastdan sanaganda) ishga tushadi va ularning chiqishida mantiqiy 
1
lar xosil 
bo’ladi. Ustuvor shifrator birliklar "ustunidan" ikkilik kodni hosil qiladi, bu esa chiqish registri 
bilan belgilab boriladi. 
Endi bunday konvertorning afzalliklari va kamchiliklari tushunarli bo'ldi. Barcha 
taqqoslagichlar parallel ravishda ishlaydi, sxemaning kechikish vaqti bitta taqqoslagichdagi 
kechikish vaqti va kodlovchidagi kechikish vaqti yig’indisiga teng. Komparator va shifratorlarni 
juda tez ishlaydigan qilish mumkin, buning natijasi esa butun sxemaning tez ishlashiga olib keladi. 
Ammo N ta razryadni olish uchun bizga 
2 ^ N
ta taqqoslagich kerak bo'ladi (va 
kodlovchining (shifratorning) murakkabligi ham 
2 ^ N
kabi o'sadi). 31.3-rasmdagi ARO’ 8 ta 
komparatordan va 3 bitdan iborat bo'lib, 8 bitni olish uchun sizga 256 ta taqqoslagich (komporator) 
kerak bo'ladi, 10 bit uchun 1024 ta komparator kerak bo'ladi, 24 bitli ARO’ uchun esa 16 
milliondan ko'proq kerak bo'ladi, ammo texnologiya bunday yutuqga hali erisha olmagan. 
Nazorat savollari. 
1.
Analog-raqamli o’zgartgichning vazifasi? 
2.
Analog-raqamli o’zgartgichning ishlash prinsipi qanday? 
3.
Komporatorlarning vazifasi? 
4.
Shifratorlarning vazifasi? 
5.
ARO’ ning razryadi qanday hisoblanadi?