6-§. Polistirol, glicerin hám teflonda yadrolıq magnitlik rezonans Jumıstıń maqseti

---

1 
6-§. Polistirol, glicerin hám teflonda yadrolıq magnitlik rezonans 
 
Jumıstıń maqseti 
 

Suyıqlıq hám qattı dene úlgileri járdeminde proton hám ftor yadrolarındaǵı yadrolıq 
magnitlik rezonansti izertlew. 

Ftor yadrolarındaǵı rezonans sızıqlarınıń keńligin anıqlaw. 

Proton hám ftor ushın g-faktorın anıqlaw. 
 
Teoriyalıq maǵlıwmatlar 
 
Yadrolıq magnitlik rezonans 1945-jılda K.E. Blox (K.E.Bloch) hám E.M. Parsell 
(E.M.Purcell) tárepinen ashılǵan. Házirgi kúnde yadrolıq magnitlik rezonans ximiya hám 
biologiyada áhmiyetli standart spektroskopiyalıq metod bolıp esaplanadı. YAdrolıq magnitlik 
rezonans medicinada «magnitlik rezonanslıq tomografiya» (MRT) dep atalatuǵın klinikalıq 
diagnozlardı qoyıw ushın arnalǵan metod sıpatında rentgen nurları hám ultra ses tolqınlarınıń 
járdeminde skanerlew metodlarına qosımsha ráwishte qollanıladı. 
Bul eksperimentallıq jumıs suyıq hám qattı úlgilerde yadrolıq magnitlik rezonans qubılısınıń 
tiykarların túsindiredi jáne de spektroskopiyalıq metodlardıń ximiya hám biologiyada qollanıwı 
haqqındaǵı dáslepki túsiniklerdi beredi. 
Yadrolıq magnitlik rezonans yadronıń magnit qásiyetlerine tiykarlanǵan. 
yadrolıq spinge 
iye bolǵan yadro tόmendegi ańlatpadan tabılatuǵın 
 magnit momentine iye boladı: 
(1) 
- yadro magnetonı, g – Lande faktorı. 
Yadronıń magnitlik momenti 
bir tekli magnit maydanı
ǵa salıstıǵanda tek ayırım 
baǵıtlarda ǵana orientaciyalanǵan bolıwı múmkin. Spinniń hár bir orientaciyalıq halına 
tόmendegishe anıqlanatuǵın menshikli energetikalıq qáddiler sáykes keledi: 
bul jerde
(2) 
Úlgi 
bir tekli magnit maydanǵa jaylastırılǵanda yadronıń spinleri energetikalıq qáddiler 
boyınsha Bolcmannıń bόlistiriw funkciyasına sáykes funkciya boyınsha bόlistiriledi: 
 
(3) 
- Bolcman turaqlısı, 
– 
-qáddidegi spinler sanı. 
Úlgi 
bir tekli magnit maydanǵa perpendikulyar bolǵan 
joqarı jiyilikli
magnit 
maydanǵa jaylastırılǵanda spinlerdiń qozdırılıwı saldarınan 
qáddige qońsılas bolǵan 
energetikalıq qáddiler arasında όtiwler júzege keledi. Bunıń ushın jiyilik 
energiyalıq qáddiler 
ayırmasına dál sáykes keliwi kerek. Bul rezonans qubılısı dep ataladı. 
bolǵan jaǵday ushın tόmendegini jaza alamız: 
(4) 
- Plank turaqlısı. 

---

2 
Bul jumısta vodorod yadrosı (proton) hám ftor yadrosınıń yadrolıq magnitlik rezonans 
signalları όlshenedi. Olardıń hár biriniń spini 
⁄ ge teń, sonıń ushın olar (2) teńlemege 
muwapıq 
magnit maydanǵa salıstırǵanda eki múmkin bolǵan orientaciyaga iye boladı (1-
súwret). Bul eki energiyalıq qáddiler arasındaǵı spinlik όtiwlerdi baqlaw ushın, úlgi VCH 
(vısokochastotnıy – joqarı jiyilikli) katushka ishindegi bir tekli magnit maydan 
ǵa 
jaylastırıladı. Qosımsha ráwishte, 
bir tekli magnit maydanı eki modulyaciyalawshı 
katushkalar járdeminde turaqlı ν jiyilik penen modulyaciyalanadı. Sonıń menen bul dúziliste 
rezonans signalı magnit maydannan baylanıslı túrde payda etiledi. Hár sapar rezonans shárti (4) 
orınlanǵanda, spinlik όtiwler nátiyjesinde jutılǵan energiya VCH katushkada registraciyalanadı. 
Yadrolıq magnitlik rezonans signalı úlgidegi spinler sanı 
ǵa tuwra proporcional boladı. 
Mısal ushın, magnit maydanındaǵı vodorod yadrosı ushın rezonanslıq jiyilik shama menen 
42,5 
mániske teń boladı. Rezonanslıq jiyiliktiń dál mánisi vodorod atomınıń ximiyalıq 
ortalıǵına baylanıslı, yaǵnıy oǵan sırtqı magnit maydanı 
diń mánisine qosımsha ráwishte 
jaqın átiraptaǵı elektronlardıń hám yadrolardıń ishki lokallıq maydanları da tásir etedi. Bul 
qubılıs ximiyalıq jıljıw (awısıw) dep ataladı hám yadrolıq magnitlik rezonanstı ximiya hám 
biologiya ushın áhiymetli spektrallıq izertlew metodlarınıń birine aylantıradı. 
Yadrolıq magnitlik rezonanstaǵı rezonans sızıǵınıń keńligi yadro átirapındaǵı elementlerdiń 
tábiyatınan hám temperatura tásirinen ǵárezli boladı. Sızıq keńligin bul faktorlar tásiri sıpatında 
analiz qılıw hár qıylı úlgilerdiń ximiyalıq hám fizikalıq xarakteristikaları haqqında tolıq 
maǵlıwmatlardı alıwǵa múmkinshilik beredi. Yarım maksimumnıń tolıq keńligi (1-súwret) ayrım 
jaǵdaylarda relaksaciya waqtı 
ushın όlshem bolıp esaplandı. 
(5) 
1-súwret. 
magnit 
maydan 
tásirinde spini 
⁄ ge teń 
yadronıń 
energiya 
qáddileriniń 
ajıralıwı. 
Yadrolıq 
magnitlik
rezonans spektrinde baqlanǵan bir 
sızıqta yarım maksimumdaǵı tolıq 
keńlik 
(YAMTK) 
(
) 
anıqlanıwı múmkin.