6-amaliy mashg‘ulot. 6-Mavzu: Qishloq xo‘jaligida asosiy va aylanma fondlar hamda ulardan samarali foydalanish. Uslubiy maslaxatlar

6-AMALIY MASHG‘ULOT.
6-Mavzu: Qishloq xo‘jaligida asosiy va aylanma fondlar hamda ulardan samarali foydalanish.
Uslubiy maslaxatlar

Amaliy mashg‘ulotni boshlashda talabalarga mazkur mavzu bo‘yicha amaliy mashgulotlar mavzusini moxiyati va maqsadi xamda bajariladigan topshiriqlarni bajarish tartibi tushuntiriladi.

Asosiy fondlar fyrmyr xo‘jaligida ishlab chiqarishining tashqil etuvchilardan biri bo‘lib, hozirgi bozor iqtisodiyoti sharoitida ulardan samarali foydalanish zaruriyatdir. Asosiy fondlardan fyrmyr xo‘jaligida foydalanish muhim ko‘rsatqichlariga quyidagilarni qiritish mumqin:
1. Xo‘jalikni fond bilan ta’minlanganligi:
F^x_ta’m = F_as / M_e = so‘m/ ga (1)
bunda: F_as – xo‘jalikdagi asosiy fondlarning yillik o‘rtacha qiymati, so‘m
M_e – eqin maydoni, ga.
2. Mehnatni fond bilan qurollanganligi:
F^1qishi_qur = F_as / XS^o‘rt_yil = so‘m/qishi (2)
bu yrda: XS^o‘rt_yil – xo‘jalikdagi yillik o‘rtacha xodimlar soni, qishi.
3. Fond qaytimi:
F_qayt = YAM / F^i/ch_as = so‘m/so‘m (3)
bunda: YAM – yalpi mahsulot, so‘m
F^i/ch_as – asosiy ishlab chiqarish fondlarining yillik o‘rtacha qiymati, so‘m.
4. Fond sig‘imi:
F_sig‘ = F^i/ch_as / YAM = so‘m/so‘m (4)
SHundan so‘ng talabalarni amaliy mashg‘ulot daftaridan mavzuga oid topshiriklarni belgilab bajrishlariga ruxsat byriladi
Topshiriq. Fyrmyr xo‘jaligida asosiy fondlardan foydalanish ko‘rsatqichlarini aniqlang.
Topshiriqni bajarish uchun byrilgan ma’lumotlar.
Ushbu jadvalning 1,2,5,6- qatorlaridagi oxirgi ikqita nuqta o‘rniga talaba variant raqamini qo‘yadi. Jadvaldagi baholar «shartli» byrilgan.
Topshiriqni bajarish tartibi.
9 – jadvaldan va (1)-(4) formulalardan foydalanib quyidagilar 20,21,22-jadvallarda aniqlansin va iqtisodiy tahlil qilinsin:

1. 
   Xo‘jalikdagi asosiy fondlarning tarqibi va ularning o‘zgarishi.
   
2. 
   Xo‘jalikni fond bilan ta’minlanganligi. Mehnatni fond bilan qurollanganligi.
   
3. 
   Fond qaytimi. Rentabellik darajasi.
   
4. 
   1 so‘m asosiy ishlab chiqarish fondlari hisobiga olingan foyda.
   

Byrilgan ma’lumotlar

№	Ko‘rsatqichlar	O‘lchov birligi	Y i l l a r			2017y.da 2015y.ga nisbatan
			2015	2016	2017	(+,-)	%
1.	Asosiy fondlar-ning yillik o‘rta-cha qiymati-jami	m.so‘m
	shundan: - i/ch	m.so‘m	147..	234..	347..
	- noi/ch	m.so‘m	2053	3003	3586
2.	Jami aylanma fondlar	m.so‘m	188..	321..	386..
3.	Eqin maydoni	ga	73	73	73
4.	Xo‘jalikdagi y-k o‘rtacha xodimlar soni	qishi	73	74	75
5.	Yalpi mahsulot	m.so‘m	413..	658..	776..
6.	Mahsulotni so-tishdan tushgan pul tushumi	m.so‘m	405..	642..	769..
7.	Foyda	m.so‘m

Xo‘jalikdagi asosiy fondlarning tarqibi va ularning o‘zgarishini aniqlash

№	Asosiy fondlarning turlari	2015y.		2016y.		2017y.		2017y.da 2015y.ga nisba-tan, %
		qiy-mati, m.so‘m	salmog‘i, %	qiy-mati, m.so‘m	salmog‘i, %	qiy-mati, m.so‘m	salmog‘i, %
	Binolar		15,2		13,8		12,7
	Uzatish moslamala-ri		8,1		6,3		5,9
	Mashina va jihoz-lar		42,6		46,3		46,8
	Transport vositala-ri		28,8		29,2		30,5
	Xo‘jalik va ishlab chiqarish jixozlar		5,3		4,4		4,1
	Boshqa asosiy fond-lar - jami shundan: - ishlab chiqarish - noishlab chiqarish		100,0		100,0		100,0

Xo‘jalikda fond bilan ta’minlanganlik va mehnatni fond bilan qurollanganligini aniqlash

№	Ko‘rsatqichlar	O‘lchov birligi	2015y.	2016y.	2017y.	2017y.da 2015y.ga nisbatan
	Asosiy fondlarning yillik o‘rtacha qiymati- jami	m.so‘m
	Xo‘jalikning eqin maydoni	ga
	Xo‘jalikni fond bi-lan ta’minlangan-ligi	so‘m/ga
	Mehnatni fond bilan qurollanganligi	so‘m/ qishi

Xo‘jalikda asosiy fondlardan foydalanish ko‘rsatqichlarini aniqlash

№	Ko‘rsatqichlar	O‘lchov birligi	Y i l l a r			2017y.da 2015y.ga nisbatan
			2015	2016	2017	farqi, (+,-)	foizda, %
	Asosiy fondlarning yillik o‘rtacha qiymati-jami shundan: -ishlab chiqa-rish	m.so‘m m.so‘m
	Jami aylanma fondlar	m.so‘m
	YAlpi mahsulot	m.so‘m
	Foyda	m.so‘m
	Fond qaytimi	so‘m/so‘m
	Fond sig‘imi	so‘m/so‘m
	Rentabellik darajasi	%
	1 so‘m asosiy ishlab chiqarish fondlari hisobiga olingan foyda	so‘m